sub - paragraven:

Vooraf Het idee De vraag, het probleem Klonen, hoe doe je dat?

Het verband tussen H2O en een bevruchte eicel Antwoord op de vraag De positieve kant Ten slotte

Vooraf

Op deze pagina's wordt een wetenschappelijk onderwerp besproken dat een paar maanden geleden heel erg in het nieuws was. Ik geef gelijk toe dat het misschien wat laat is, maar ook nu is het onderwerp nog actueel. Zoals je al meteen zal zijn opgevallen schrijf ik zoveel mogelijk in "makkelijke" taal. Daar heb ik bewust voor gekozen omdat veel artikelen zo geschreven zijn dat je bijna een professor moet zijn om te kunnen begrijpen wat er staat. Ik ben van mening dat kennis van ontwikkelingen in de wetenschap voor iedereen toegankelijk moet zijn omdat ook bijna iedereen ermee te maken zal krijgen. Plat gezegd, of je nu koekjes inpakt of professor in de bakkerijtechnologie bent, ik wil graag dat je wat ik nu ga schrijven kunt begrijpen. Dit artikel gaat over de gevolgen van de toepassing van bio-technologie op een bepaald gebied. Een meer algemene inleiding over bio-technologie zal nog verschijnen.

Het idee

In de week van 20 oktober was de doorbraak die Britse onderzoekers hebben bereikt, door het klonen van koploze kikkervisjes, wereldnieuws. Toch was dat op zich niet zo bijzonder: kikkervisjes zonder kop bestaan al veel langer. We zullen het hier dan ook verder niet over die kikkervisjes hebben, maar ons richten op de gevolgen van deze ontdekking. Wat de ophef veroorzaakte was dat de initiatiefnemer, professor Jonathan Slack uit Engeland, verklaarde dat deze ontwikkeling de weg opende naar menselijke klonen zonder hoofd. Die zouden dan als orgaanvoorraad gebruikt kunnen worden. Dat zou op termijn het hele probleem van het tekort aan donor-organen oplossen en de levens van honderduizenden mensen kunnen redden. Bijkomend voordeel is dat er geen ethische bezwaren (hoeven te) zijn omdat een lichaam zonder hoofd het centraal zenuwstelsel mist en dus formeel geen mens is.

De vraag, het probleem

Nu is de grote vraag: Is een lichaam zonder centraal zenuwstelsel echt geen mens ? Van het antwoord dat hierop gegeven wordt zou volgens professor Slack en volgens een groot aantal ethici afhangen of er hoofdloze mensen gemaakt en gekloond mogen worden. Maar voordat we deze vraag beantwoorden is het goed om even duidelijk te maken dat het op dit moment nog niet mogelijk is om hoofdloze mensen te maken. Dat zal pas mogelijk zijn wanneer het hele pakket van menselijke genen in kaart is gebracht. Wanneer dat is gebeurd weten we namelijk welk gen (stukje erfelijk materiaal) de groei van welk deel van het lichaam bepaald. Wetenschappers zijn al jaren bezig met het in kaart brengen van de menselijke genen. Dit onderzoek wordt het Human Genome Project genoemd en er wordt verwacht dat voor het eind van deze eeuw van alle menselijke genen bekend is waar ze zitten en wat ze doen.

Het verband zal inmiddels duidelijk zijn: als we weten welk gen of welke genen zorgen voor de groei van het hoofd en het centraal zenuwstelsel, kunnen we die genen uit een bevruchte eicel verwijderen of op een andere manier uitschakelen. Gevolg ==> wanneer deze bevruchte eicel uitgroeit ontstaat een menselijk lichaam zonder hoofd.

Klonen, hoe doe je dat?

Wanneer je niet steeds opnieuw het erfelijk materiaal wilt of kunt veranderen (het is erg duur !) kan je beslissen het verkregen erfelijk materiaal te klonen. Klonen is een redelijk ingewikkelde techniek, die ook ik nog niet helemaal begrijp, maar het basisprincipe is toch wel duidelijk. De bevruchte eicel, waarvan het erfelijk materiaal is veranderd, wordt in een reageerbuis gedaan waar de eicel zal gaan groeien. Als de eicel in het tweecellig stadium komt wordt de cel gespleten waardoor twee identieke cellen ontstaan. Als deze cellen in het tweecellig stadium komen worden zij weer gespleten zodat er dan vier identieke cellen zijn, enzovoorts. Op de duur ontstaan zo een groot aantal indentieke embryo's die geïmplanteerd kunnen worden in de baarmoeder van vrouwen die zich als "draagmoeder" beschikbaar stellen. Wanneer deze vrucht voldragen is, zal een hoofdloos "kind" geboren worden. Dit "kind" zal niet zonder machines in leven kunnen blijven, want het mist het centraal zenuwstelsel dat verantwoordelijk is voor het aansturen van de lichaamsfuncties.

Het verband tussen H₂O en een bevruchte eicel

Nu de vraag beantwoorden, misschien ben je hem inmiddels wel vergeten dus laten we hem nogmaals lezen: is een lichaam zonder centraal zenuwstelsel echt geen mens ? Zoals we nu weten heb je eerst een bevruchte eicel nodig voordat je kunt ingrijpen in lichamelijke eigenschappen. En zo'n bevruchte eicel bevat alle bouwstenen voor een mens. Daarom kunnen we zeggen dat ook een bevruchte eicel, al is die nog niet eens in het tweecellig stadium, een mens is. Als je dit vergezocht vindt of het niet goed begrijpt denk er dan eens aan dat zelfs zoiets miniscuuls als een watermolecuul tòch water is, ook al kun je het niet zien of proeven en al helemaal niet drinken ! Waarom is het dan toch water ? Nu, omdat het alle eigenschappen en bouwstenen van water in zich heeft: twee atomen waterstof en één atoom zuurstof. Net als dit watermolecuul water is, is een bevruchte eicel mens omdat het alle eigenschappen in zich heeft die het tot een mens maken. Ook al zie je daar van de buitenkant nog niets van.

Antwoord op de vraag

Goed veel gepraat en uitgelegd, nu terug naar waar het om gaat: een bevruchte eicel is een mens in ontwikkeling. Het genetisch materiaal van een bevruchte eicel veranderen waardoor het lichaam dat eruit zal ontstaan geen hoofd en centraal zenuwstelsel zal hebben is dus in principe niet meer of minder erg dan het verminken (onthoofden) van een volwassene. Immers, ook die bevruchte eicel had een hoofd (het was weliswaar nog niet aan de buitenkant zichtbaar maar het was wel in ontwikkeling aanwezig) en door deze ingreep is het verdwenen. Laat ik dan nu het antwoord op de vraag geven, misschien zit je daar al heel lang op te wachten. Een menselijk lichaam zonder hoofd is echt geen mens. Waarom niet ? Omdat het niet voldoet aan de eisen die gesteld worden aan een mens, immers het heeft geen hoofd en zenuwstelsel. Dat het dus geen mens is, betekent echter niet dat het daarom okee is om hoofdloze "menselijke" lichamen te maken. We moeten niet vergeten dat dat pakketje vlees wel een mens is geweest. Een mens die helemaal gaaf was en door medisch ingrijpen is verworden tot een verzameling menselijk weefsel dat door machines in leven wordt gehouden.

Is het dus ethisch verantwoord om hoofdloze "mensen" te maken en daarna te klonen ? Laten we op die vraag nog even geen antwoord geven, iedereen die dit stukje leest zal begrijpen hoe ik erover denk en wat het antwoord kan (moet ?) zijn. Toch is het wel zo eerlijk als we eerst ook even kijken naar de positieve kant voor we een definitief oordeel vellen.

De positieve kant

De lichamen van "mensen" zonder hoofd bevatten gezonde organen en lichaamsdelen. Die kunnen gebruikt worden voor mensen die een hart, lever, nier of hoornvlies nodig hebben. Stel het je eens voor: je bent een ernstig zieke nier patiënt en je hebt niet lang meer te leven want er zijn geen "passende" nieren beschikbaar. Dan hoor je dat er een nier voor je is, die precies overeenkomt met de eisen van je lichaam. Er is slechts één maar, de nier is afkomstig van een gekloonde hoofdloze "mens". Wat zou jij - wat zou ik doen ?

Als je nu je ogen sluit kun je je misschien een voorstelling maken van een soort intensive-care afdeling waar twintig identieke hoofdloze "mensen" aan machines liggen. Gereed om als het nodig is te voorzien in de vraag naar een bepaald orgaan of lichaamsdeel. Misschien kun je je zelfs voorstellen wat een vreselijk moeilijke keus je als patiënt moet maken.

Het is onmogelijk om hier te zeggen wat je moet doen als je ooit voor de keus komt te staan en ook ik weet niet wat ik in dat geval zou doen. Wanneer het van toepassing is zal ieder voor zich dat met zijn of haar eigen geweten moeten uitvechten. Wel vraag ik me bij deze ontwikkeling af: "zijn we niet egoïstisch bezig als we een mens (want dat was het toch eerst) op deze manier gebruiken zonder dat die mens daar eerst toestemming voor kon geven ?"

Nog eens voor alle duidelijkheid: dit kan nu nog alleen in theorie. Wanneer het menselijk genoom echter in kaart is gebracht zal het ook in de praktijk uitvoerbaar zijn.

Ten slotte

Professor Slack is, wellicht vanuit heel nobele ideeën, begonnen met het veranderen van het erfelijk materiaal van kikkervisjes. Hij ontwikkelde zogenaamde "donderkopjes" zonder kopjes. Hiermee is bewezen dat het klonen van dierlijke lichamen zonder kop en centraal zenuwstelsel mogelijk is.

Wat mogelijk is bij dieren kan in principe ook op mensen worden toegepast. We hebben gekeken naar de voor- en nadelen die het vervaardigen van hoofdloze "mensen" met zich meebrengt en hopelijk is de behandelde stof nu wat duidelijker voor je geworden. Ik kan en wil niemand een mening opdringen maar ik ben ervan overtuigd dat, wanneer je alles tegen elkaar afzet, de nadelen zwaarder wegen dan de voordelen die aan deze techniek verbonden zijn. Tot zover dan een "wetenschappelijke" uiteenzetting over het klonen van hoofdloze kikkervisjes en de gevolgen die deze techniek voor de mens kan en (als het aan professor Slack ligt) zal hebben. Op de volgende pagina's zal ik duidelijk maken wat mijn standpunten op dit gebied als christen zijn.

De beroemde Joodse schrijver Flavius Josephus, die leefde rond 60 na Christus, schrijft in een behandeling van de wetten van Mozes: "Te vrezen valt dat minachting voor gelijksoortigheid in de natuur een slecht voorbeeld voor de menselijke praktijk kan worden. Verval vindt immers zijn oorsprong in de manier waarop we met het kleine en onbetekenende omgaan".

Vertaald zou je deze uitspraak als volgt kunnen lezen: "De ongelijksoortige verandering van het kleine en nietige is het begin van het verval, want te vrezen is dat haar toepassing de mens niet bespaard zal blijven". Iets om over na te denken ?

	Reacties en/of kritiek....
	Terug naar Geloof & Wetenschap