Çağımızın en başta gelen psikologlarından biri olan Alfred Adler (1870-1937), meslek hayatının ilk yıllarını Viyana'da geçirmiş ve 1910 yılına gelinceye kadar Sigmund Freud'la birlikte çalışmıştır. 1910-1911 yıllarında Freud'unçevresinde toplanmış olan gruptan ayrılarak bazı temel noktalarda Freud'inkinden tamamen farklı olan Biireysel Psikoloji adlı bir sistem ortaya atmıştır. Avrupa'nın birçok yerlerinde ve Amerika'nın birçok yerlerinde ve Amerika'da birçok konferanslar vermiştir. Sosyal ilgi, Hayatın anlamı, Hayat Bilimi, Nevrozların problemleri gibi daha birçok eseri vardır.

"İnsan Tabiatını Tanıma" adlı kitabımız Adler'in bir yıl boyunca Viyana Halk Enstitüsü'nde vermiş olduğu konferansların derlemesinden oluşmuştur. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları arasında 1994 yılında çıkan kitap 445 sayfadır.

Kitap, Giriş ve Önsöz kısmı, 1. Kitap ve 2. Kitap olmak üzere üç temel bölümden oluşmuştur. Kitapın başlangıcında "İçindekiler" bölümünden sonra Çeviren'in Önsözü adlı Dr. Ayda Yörükan'ın 6 sayfalık önsözü yeralmaktadır. bunun ardından "Kitabın İngilizce Baskısına konulmuş olan Giriş" adlı Dr. Leland Hinsie'nin 3 sayfalık bir yazısı bulunmaktadır. Yine bunun ardından Dr. Turhan Yörükan'ın "Alfred Adler, Sosyal Roller ve Kişilik konusunda karşılaştırmalı bir inceleme" adında kitabın geniş bir tahlilinin yapıldığı 93 sayfalık bir bölüm yeralmaktadır. Bu bölümün ardından yazarımızın bir sayfalık kısa bir önsöz'ü ve ardından ondört sayfalık bir "Giriş" bölümü vardır.

Önsöz ve Girişler'den sonra 1. Kitap kısmında yazar, insan davranışı ana temasını işliyor. 1. Kitap'ın kısaca alt başlıkları şöyle:

2. Kitap, karakter Bilimi başlığıyla karşımıza çıkıyor. Alt başlıkları

Kitabımızın sonunda "Eğitim konusunda genel düşünceler" adlı bir ek kısım da vardır.

Şimdi kısaca kitabın bu başlıklar altında nelerden bahsettiğini görelim.

1) Ruhsal Hayatın Kavramı ve Öncülü: Ruhun serbest bir şekilde hareket edebilme ile tabii bir ilişkisi vardır.

3) Ruhsal Hayatta Belli bir gayenin var oluşu: İnsanın ruhsal hayatı, gayesi ile belirlenmiştir. İnsanın bütün etkinlikleri her zaman için var olan belli bir gayeye doğru yönelmedikçe, etkinliklerini belirleyen, değiştiren ve sürekliliğini sağlayan bir gaye bulunmadıkça, hiçbir insanın düşünmesi, istemesi ve hayal kurması mümkün değildir. Bir ruhsal gelişmeyi ancak her zaman için var olan bir gayeyi göz önünde tutacak olursak anlayabiliriz. İnsanların hareketlerine yön veren gaye, çevrenin çocuk üzerindeki etkileri ve çocukta uyandırmış olduğu izlenimlerle belirlenmiştir.

Hiç durmaksızın ortaya çıkan problemleri çözme sorunluluğu insan ruhunun etkinliğine yön verdiği için, insan ruhu özgür bir kuvvet olarak hareket edemez.

2) Topluluk hayatına duyulan ihtiyaç: İnsan varlığının sürekli olarak yaşamasını en iyi sağlayan şey, topluluk hayatıdır.

Toplum bizden, ruhumuzun gelişmesini de etkileyene bir takım yükümlülükleri yerine getirmemizi ister.

1- Küçük çocuğun durumu: Toplumun yardımına muhtaç olan her çocuk, hem ona bir şeyler veren, hem de ondan bir şeyler alan, bir yandan çevreye uymasını bekleyen, öbür yandan yaşama iç tepkisini tatmin eden bir dünya ile karşı karşıyadır. Tiplerin oluşumu hayatın ilk döneminde başlar.

2) Güçlüklerin etkisi: Ruhunun gelişmesi sırasında çocuğun karşılaşmaş olduğu engeller, genellikle sosyal duygusunu bozmakta ya da sosyal duygunun gelişmesini durdurmaktadırlar.

Aşırı bir sevgi gösterilerek yürütülen bir eğitim de, hiçbir sevginin bulunmadığı bir eğitim kadar zararlıdır.

3) Sosyal bir varlık olarak insan: İhsanı anlayabilme onu komple çevresiyle değerlendirme ile başarır.

1) Dünyamızın yapısı: İnsanı çevreye en çok yaklaştıran duyu organı gözdür.

2) Dünya görüşünün değişmesi ile ilgili unsurlar: Bir insanın bireyselliği neyi ve nasıl algılamış olduğuna bağlıdır. Bu algılar bellekte muhafaza edilir ve ruhun gelişmesinde, hayal gücünün artmasında etkilidir. Hayal gücünde bir algı, o algıyı oluşturan obje olmaksızın yeniden meydana getirilir.

5) Kendini Başkasının Yerine Koyabilme ve Özdeşleşme: Kendini başkasının yerine koyabilme yeteneği, bir insanın başka bir insanla konuşması sırasında ortaya çıkar. Bir kimse ile özdeşleşmemiz mümkün olmazsa, o kimseyi anlamamız imkansızdır.

6- İpnotizma ve Telkin: Sosyal duygunun etkisi altında, insanın kendi çevresinden etkilenmeyi bir dereceye kadar istemiş olduğunu görüyoruz. Etkilenmeye hazır olma derecesi, etki yapan kimsenin etkilemeye çalıştığı kişinin haklarını ne derece göz önünde tuttuğuna bağlıdır. Zarar verilen bir insan üzerinde devamlı bir etkide bulunmak imkansızdır. Bir insan ancak kendi haklarının gözetildiğini hissettiği zaman en iyi şekilde etkilenir.

1- İlk Çocukluk Yılları: Dünyaya bir takım organik kusurlar ve yetersizliklerle gelen çocukların, küçük yaşlardan beri, çoğu zaman sosyal duygularının engellenmesine yol açan bir durumla karşılaştıkları görülmüştür.

2- Aşağılık Duygusunun Giderilmesi: Çocukluk güçlü olmak için gösterdikleri çabayı açıkça dile getirmezler, onu sevgi perdesi altında gizlerler. Çocuk, aşağılık duygusunu giderme çabası içerisinde yalnızca güç ve kuvvet dengesini yeniden kurmaya çalışmakla yetinmemekte, aynı zamanda aşırı bir telafi mekanizmasına başvurmaya, bu yüzden dengeyi bozacak şekilde öbür uca doğru gitmeye çalışır.

Herhangi bir beden kusuru ya da hoşa gitmeyen bir karakter özelliği olan bir kimseyi ayıplamadan yaklaşarak problemini çözmeliyiz.

3) Hayat Grafiği ve Dünya Görüşü: İnsanlar, çocukken hayata karşı takınmış oldukları tavırları değiştirmezler. Bununla birlikte, bu tavır daha sonraki hayatta ilk çocukluk günlerindekinden farklı bir biçimde ifade edilir.

Bireysel Psikolojinin en temel ilkelerinden biri, her türlü ruhsal olayın, belirli bir gaye için yapılan bir hazırlık olduğudur.

Oyun ruhla sıkı sıkıya ilgilidir. Hatta bir çeşit meslek gibidir. Oyunda çocukların bütün özellikleri ortaya çıkar.

3- Suçluluğa götüren ihmal ve unutkanlık: Sosyal duygu yeterince gelişmediği zaman insanın başkalarına gereken ilgiyi göstermesi ceza tehdidi altında bile son derece güç olmaktadır.

2- Bugün Kültürü İçerisinde Erkeğin Egemen Durumu: Toplumumuzdaki işbölümünü, bütün uygarlığımızı belirleyen özel kalıplar içerisinde şekillenmesine yol açmıştır. Bunun sonucunda, bugünün kültürü içerisinde erkeğin önemi geniş ölçüde artmıştır. Böylece erkeğe toplumda haksız bir üstünlük verilmiştir.

3- Kadınlık Rolünden Kaçma: Erkek olmanın sağladığı elverişli durumların apaçık oluşu, kadınların ruhsal gelişmesinde ciddi bozukluklar yaratmakta, bunun sonucu olarak da kadınlık rolü evrensel diyebileceğimiz bir tatminsizlik duygusuna yol açmaktadır.

4- Cinsler Arasındaki Gerginlik: Uygarlığımızın hataları sonucu değişik önyargılar meydana gelmiş ve bunu telafi edebilecek eğitim sisteminin de olmayışı dolayısıyla erkek ve kadın arasında güvensizlik ve samimiyetsizlik olmuştur.

Boş gururuna kapılmış bir kişiyi eğitirken ona birinci olmanın en üstün olmanın önemli olmadığını telkin etmek gerekir.

En büyük çocuklar genellikle güçlü olmaya büyük değer verirler. Güçlü olmak için gösterilen çabanın dünyaya ikinci olarak gelen çocuk için de özel bir anlamı vardır.

Hatalı bir biçimde gelişmiş ve yanlış bir yol tutmuş olan insanlara karşı sempati duyarak yaklaşmalıyız. Hatanın kaynağını bilmemiz, durumu düzeltebilmemiz için bu tür yaklaşım, bize etkili araç sağlayacaktır.

1- Karakterin Kaynağı ve Özel Niteliği: Karakter ruhsal bir tavırdır, bir insanın içerisinde yaşadığı çevreye yaklaşımının özelliğini ve ayırt edici niteliğini oluşturmaktadır; bir insanın önemli bir kişi olmak için göstermiş olduğu çabaların o insanın sosyal duygusun yönünde gelişmesini mümkün kılan davranış kalıbıdır. Karakter özellikleri katılımla geçen veya doğuştan var olan şeyler değildir.

3- Karakter Gelişmesinin Yönü: Bir kişilikte dikkati çeken karakter özellikleri, o insanın ruhsal gelişmesinin çocukluktan beri almış olduğu yöne uygun olmalıdır. Karakterin dümdüz bir çizgi üzerinde gelişmesinde her türlü engel tehlikelidir. Toplumun gereklerine uyabilmenin ilk şartı rahat bir sosyal hayattır. Zorla itaat etmek ancak görünüşte itaat etmek demektir.

Toplumda iyimserleri tavır ve hareketlerinden hemen tanımak mümkündür. Ürkek değildirler; açık ve serbest bir şekilde konuşurlar; ne çok alçak gönüllüdürler, ne de kendilerini engellemiş ve tutuk hissederler. Kötümserler ise büsbütün farklı bir tiptirler. En büyük eğitim sorunları bu gibi kimselerde karşımıza çıkar. Saldıran insanlar, cesur olukları zaman, kendi yeteneklerini olanca şiddeti ile dünyaya kanıtlayabilmek için cesaretli çılgınca bir cüret haline getirirler. Kendilerine güvenmeyenler ise kesinlikle başkalarına da güvenmezler.

4- Mizaç ve İç Salgı Bezlerinin Salgıları: "Mizaç" denildiği zaman ne anlaşıldığını bilmek güçtür. Mizaçları "sıcakkanlı," "öfkeli", "hüzünlü" ve "soğukkanlı olarak dörde ayırabiliriz.

Sıcakkanlı tipe, hayattan tat aldığını açığa vuran, olayları çok fazla ciddiye almayan, olaylara çeşitli görüş açılarından bakma yeteneğini yitirmeksizin mutlu şeylerden zevk duyan insanlar girmektedir.

Öfkeli tipten olan bir insanın güçlü olmak için göstermiş olduğu çaba o kadar kuvvetlidir ki her zaman gücünü kanıtlamak zorunda bulunduğunu hissettiği için daha sert ve şiddetli hareketlerde bulunmaktadır.

Hüzünlü tip, güçlükleri yenebileceğine ve ilerleyebileceğine hiçbir zaman inanmayan, yeni bir riske girmeyen, bir gayeye doğru ilerleyecek yerde hareketsiz kalmayı tercih eden, kararsızlığı açıkça belli olan nevratik kişidir.

Sağukkanlı tipten olan bir insan ise, genellikle hayata yabancıdır. Hayatta edinmiş olduğu deneylerden gereken sonuçları çıkarmayı başaramaz.

Şu da vardır ki sınırları kesin olarak belirlenmiş mizaçlara seyrek olarak rastlanmaktadır. Bu tipler ve mizaçlar değişmez de değillerdir.

Mizaçlar, iç salgı bezlerinin yaptığı salgılara bağlı şeylerdir. Tıp bilimindeki en yeni gelişmelerden biri, iç salgı bezlerinin önemi üzerinden durulması olmuştur.

2- Kıskançlık: Kıskançlık, başkalarına güvenmeme ve onlara pusu kurma, başkalarını eleştiren bir tavır takınma ve sürekli bir ihmal edilmiş olma korkusu duyma gibi belirtilerle ortaya çıkabilir. Kıskançlığın bir şekli kendi kendine yiyip bitirme başka bir şekli ise şiddetli bir inatçılık olarak görülmektedir.

Bunlarda neşeli olma, düşünme ve konuşma biçimleri, olgunlaşmamış olma, ukalalık, boyun eğme, başkalarına söz geçirme ve dindarlık gibi karakter özellikleridir.

"İnsan tabiatını tanıma" kitabı Freud'un karşısında bir tez niteliğinde ve kişilerin karakterlerine, olaylara karşı sergilediği reolist ve orijinal tavrıyla, kitapta geçen çoğu konu hakkında verdiği örnekler ve sunduğu toplumsal kesitlerle sıkılmadan okunabilecek, hatta okunması gereken ve kütüphanemizde bulunması gereken bir kitap.