THEO VAN DOESBURG / PIET MONDRIAAN / ANTONY KOK

Manifest II van ‘De Stijl’ 1920 - De literatuur

 

het organisme van onze hedendaagsche literatuur teert nog geheel op de sentimenteele gevoelens eener verzwakte generatie

HET WOORD IS DOOD

de naturalistische cliché's en de dramatische woordfilms
	die de boekenfabrikanten ons leveren
	per meter en per pond
bevatten niets van de nieuwe handgrepen van ons leven

HET WOORD IS MACHTELOOS

de asthmatische en sentimenteele ik- en zij-poesie
	die overal
	en vooral in holland
nog gepleegd wordt onder de invloeden van een ruimteschuw individualisme
	gegist overblijfsel van een verouderden tijd
vervullen ons met weerzin

de psychologie in onze romanliteratuur
	slecht berustend op subjectieve inbeelding
de psychologische analyse
en meer belemmerende spraakrethoriek
hebben ook de BETEEKENIS VAN HET WOORD GEDOOD


de netjes naast en onder elkaar geplaatste zinnen
deze dorre FRONTALE zinsbouw
	waarin de vroegere realisten hun tot zichzelf beperkte ervaringen uitdrukten
zijn ten eenenmale ontoereikend en onmachtig om de collectieve ervaringen van onze tijd tot uitdrukking te brengen

evenals de oude opvatting van het leven
zijn de boeken op de
LENGTE en DUUR gebaseerd
ze zijn
DIK
de nieuwe levenopvatting berust op de
DIEPTE en de INTENSITEIT
zóó willen wij de poesie

om de menigvuldige gebeurtenissen
	om en door ons heen
literair te construeeren
is het noodig dat het woord
	zoowel volgens het begrip als volgens de klank
hersteld wordt

is in de oude poesie
	door overheersching van relatieve en subjectieve aandoeningen
de innerlijke beteekenis van het woord te gronde gegaan
wij willen met alle middelen die ons ten dienste staan
	syntaxis
	prosodie
	typografie
	arithmetica
	orthografie
het woord een nieuwe beteekenis en een nieuwe uitdrukkingskracht geven

de dualiteit tusschen proza en vers kan niet voortbestaan
de dualiteit tusschen inhoud en vorm kan niet voortbestaan
daarom zal voor den modernen schrijver de vorm een direct-spiritueele beteekenis hebben
hij zal geen handeling beschrijven
hij zal in het geheel niet beschrijven
maar SCHRIJVEN zal hij

het collectief der handelingen herscheppen tot woord:
constructieve eenheid van inhoud en vorm

wij rekenen op de moreele en aesthetische medewerking van hen die medewerken aan de geestelijke hernieuwing der wereld

leiden, april 1920
 

 

1