AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞIMIZI NASIL KORUYABİLİRİZ ?
Dişeti hastalıklarının tek sebebinin bakteri plağı olduğunu gördünüz,
o halde sebebi ortadan kaldırmakla dişeti hastalıklarının oluşmasını engelleyebilir,
hatta çok fazla ilerlememiş basit dişeti hastalıklarını tedavi dahi edebilirsiniz.
Dişeti hastalıklarından korunmanın tek yolu, diş yüzeylerinde biriken plağı
her gün düzenli olarak temizlemektir. Bu amaçla kullanabileceğimiz diş temizleme
araç ve malzemeleri şunlardır :
1 - DİŞ FIRÇASI 
Diş fırçası plak temizliğinde ilk ve en önemli yardımcımızdır. Diş fırçası dişlerin
iç, dış ve çiğneyici yüzeylerini temizlemeye yarar. Ancak herhangi bir fırçayı
ağız içinde rastgele dolaştırmak, dişleri tam anlamıyla temizlemeyi sağlamaz.
İstenilen temizliğin sağlanabilmesi için uygun fırçanın seçilmesi ve fırçalama
işleminin amacına uygun şekilde yapılması gerekir. İyi bir diş fırçası, uçları
yuvarlatılmış, orta sertlikte naylon kıllardan yapılmış olmalıdır. Sapı tercihen
düz, başı ise yaklaşık 2 - 2,5 cm uzunlukta olmalıdır. Ancak bulantısı olan
kimseler, çocuklar için yapılmış daha küçük başlı fırçaları kullanabilirler.
Kılların hepsi aynı hizada olacak şekilde düz kesilmiş olması gerekir. Eğimli veya çatı tarzında kesilmiş kıllar uygun temizlik yapamazlar. Ayrıca, kıllar çok sık dizilmiş olmamalıdır. Yan yana üç veya dört sıralı kıl demetlerinden yapılmış olan fırçalar en idealdir.
Dişlerinizi, sabah kahvaltıdan sonra ve akşam yatmadan hemen önce olmak üzere günde iki kez, en az ikibuçuk dakika fırçalayın. Bu amaçla, yukarıdaki özelliklere sahip iki değişik renkte diş fırçası alıp; birini sabah, diğerini akşam kullanın. Böylece her fırça günde bir kez kullanılmış ve bu süre içinde kuruyarak normal sertliğini yeniden kazanmış olur. Diş fırçanızı kullandıktan sonra iyice yıkayın ve bir bardak içine, fırça başı yukarıda olacak şekilde koyup açıkta kurumasını sağlayın. Etkin ve doğru fırçalama yapıldığında, diş fırçasının ortalama ömrü 2,5 - 3 ay ’dır. Eskiyen bir fırçanın kılları yanlara doğru açılır, yer yer dökülüp çatallaşır ve temizleyici özelliğini kaybeder. Temizliği kılların ucu yaptığına göre, eskiyen fırçalar dişleri tam olarak temizleyemezler, ayrıca dişetlerine de zarar verirler. Bu yüzden, eskiyen fırçanızı fazla zaman geçirmeden yenisiyle değiştirin.
Dişeti hastalığı; dişler üzerinde biriken plak’taki bakteriler nedeniyle oluştuğuna göre, yalnızca "dişleri" fırçalamak dişeti hastalıklarının oluşmasını önleyecektir. Bu nedenle ayrıca "dişetlerini" de fırçalamak gereksiz hatta bazı durumlarda dişetini tahriş edebileceği için zararlıdır.
Günümüzde çok sayıda diş fırçalama yöntemleri geliştirilmiştir. Fırçalamada hedef, dişlerin tüm yüzeylerindeki besin artığı ve bakteri plağını, diş ve dişetlerine zarar vermeden tümüyle ortadan kaldırmaktır. Bu amaçla üç aşamalı bir fırçalama yöntemi uygulanır. Birinci aşamada, diş fırçası önce üst çenede sağ veya sol en arkadaki dişler bölgesinde, diş ile dişetinin birleştiği yere 45 derece açıyla yerleştirilir. Dişetinden dişe doğru (yukarıdan aşağıya doğru) fırça döndürülerek, kılların süpürme hareketi yapması sağlanır. Birkaç defa aynı hareket uygulandıktan sonra, bir - iki diş boyu daha öne getirilen fırça ile aynı hareket tekrarlanır ve diğer tarafın sonuna kadar ilerleyerek üst çenedeki bütün dişlerin dış yüzeyleri temizlenir. Aynı şekilde dişlerin damak tarafları da fırçalanır. Sonra, fırça alt çenenin sağ veya solundaki en son dişler bölgesine yine 45 derece açıyla yerleştirilir, dişetinden dişe doğru (aşağıdan yukarı doğru) döndürülerek süpürme hareketiyle temizlik yapılır. Yukarıda anlatıldığı gibi alt çenenin diğer tarafının sonundaki dişlere kadar bu hareket uygulanır. Alt dişlerin dil tarafındaki yüzleri de fırçalandıktan sonra birinci aşama tamamlanır.
 |  |  |
| Şekil 16 - Fırça 45 derece | Şekil 17 - Ön dişlerde | Şekil 18 - Çiğneyici yüzlerin |
| açıyla yerleştirilir | arka yüz temizliği | temizliği |
İkinci aşamada, fırça yine üst en arka dişlerin dişetiyle birleştiği
yere konur; kenarındaki bir sıra kıl dişlerin arasında kalacak,
diğer kıllar aşağıya bakacak şekilde biraz çevrilir. Hafifçe
titreştirip bastırarak, dişlerle dişeti arasında kalan bir sıra kılın,
dişlerin arasından girip arayüzleri temizlemesi sağlanır. Yukarıda
anlatıldığı gibi fırçayı bir - iki diş öne getirip işlem tekrarlanır.
Bu şekilde bütün dişlerin arayüzleri temizlendikten sonra ikinci
aşama da tamamlanır. İkinci aşamayı diş ve dişetlerinin arası çok
sık olan kişiler, özellikle küçük yaştakiler ve gençler uygulayamazlar.
Bazı kişiler ise sadece belli bölgelerde bu aşamayı uygulayabilirler.
Çünkü dişler arası bölge, dişetlerinde çekilme olmadığı için fırçanın
kıllarının girmesine imkan verecek kadar aralanmamıştır.
Üçüncü aşamada ise dişlerin çiğneyici yüzleri, ileri geri
hareketlerle fırçalanır. Bu üç aşamayı da
tamamladıktan sonra fırçalama işlemi bitmiş olur. Bu yöntemle
fırçalamaya başlandığında, genellikle ilk birkaç gün bilek ve ön
kol kasları fırçayı döndürme hareketinden dolayı yorulur, fakat kısa
sürede alışkanlık kazanılır.
Çoğu kişinin genellikle diş fırçalarken yaptığı en önemli hata,
diş fırçasını çok sert ve kuvvetle kullanmaktır. Bu yanlışa düşmemeye
dikkat edip, fırçalarken dişetini kesinlikle zedelememek, tahriş
etmemek gerekir.
2 - BOYAMA TABLETİ
Uyguladığınız fırçalama yönteminin dişlerinizi tam anlamıyla temizleyip temizlemediğini
anlayabilmek için, bakteri plağını boyayarak görünür hale getiren boyama tabletleri
veya aynı maddenin sıvı şeklini kullanabilirsiniz. Bu tabletler eczanelerden
temin edilebilir. Dişlerinizi fırçaladıktan sonra bu tabletlerden birini ağzınızda
eritin ve daha sonra ağzınızı bol suyla çalkalayın.
 |
| Şekil 19 - Boyama tabletleri ve sıvısı |
Dişleriniz üzerinde boyalı alanlar varsa; ya fırçalama yönteminiz yetersiz, ya da siz bu yöntemi tam anlamıyla uygulayamıyorsunuz demektir. Bu durumda, boyalı alanları tümüyle ortadan kaldıracak şekilde dişlerinizi yeniden fırçalayın ve bu işe fırçalamadan sonra hiç boyalı alan kalmayıncaya kadar her gün devam edin. Böylelikle yaklaşık bir hafta içinde etkili bir fırçalama yöntemi geliştirmiş olursunuz. Ancak bu arada unutmayın, yaptığınız fırçalama diş ve dişetlerinize zarar vermemeli, tahriş etmemelidir.
3 - DİŞ MACUNU
Kullandığınız diş macunu bu bakımdan çok önemlidir. Zira her diş macunu bir
miktar aşındırıcı içerir. Eğer macunun içindeki aşındırıcılar fazlaysa veya
çok fazla diş macunu kullanıyorsanız dişleriniz zarar görür. Bu nedenle her
fırçalamada yalnızca bir nohut büyüklüğünde macun sürüp, tercihen beyaz renkli
ve florürlü bir diş macunu kullanın. Çeşitli renklerde şeffaf ve jel halinde
olan macunlar iri taneli aşındırıcı içerebildikleri için dişe zarar verebilirler.
Bulantısı olan hastalar çok az veya hiç diş macunu kullanmadan fırçalama yapabilirler.
Unutmayın; temizliği fırça yapar,macun değil! Diş macunu, aşındırıcı ve köpürücü
özelliği ile bakteri plağını gidermeyi kolaylaştıran, ağıza hoş bir koku veren
ve fırçalamayı zevkli hale getiren bir yardımcıdır. Köpürücü olması nedeniyle
özellikle diş aralarında fırçanın yerinden oynattığı plağı uzaklaştırmada faydalı
olabilir.
4 - DİŞ İPİ
Ancak; ne diş fırçası, ne de diş macunu dişlerin birbirine bakan ara yüzlerini
tam olarak temizlemede yeterli olmayabilir. Diş aralarındaki bu temizlenmemiş
bölgeler nedeniyle çürük ve dişeti hastalıkları çoğunlukla iki diş arasında
başlar. Bu yüzden ara yüz temizliği ayrı bir önem taşır. Bu yüzeylerin temizliği,
diş yüzeyine yayılabilen, çok sayıda ince liflerden oluşmuş, sağlam ipek ipliklerle
yapılır. Diş ipi (dental floss) denilen bu özel iplikler bulunamazsa, ince ibrişim
iplikler de aynı amaçla kullanılabilir. Diş ipini günde en az bir kez ve tercihan
yatmadan önce kullanın. Diş ipini daima fırçalamadan önce uygulayın, böylece
diş macunun içindeki florür ve köpürtücüler, temizlenmiş yüzeylere daha iyi
nüfuz edecektir. Diş ipini şu şekilde kullanabilirsiniz: 30 cm. uzunluğunda
bir diş ipini koparın ve her iki elinizin orta parmağına dolayın. Üst çenenin
sağ tarafında, diş ipini sağ elin baş parmağı ile sol elin işaret parmağı üzerinden
geçirerek gergin tutun. Üst çenenin sol tarafında ise, sol elin baş parmağı
ile sağ elin işaret parmağı üzerinden geçirin. Alt çenede sağ sol ayrımı yapmadan,
ipi her iki elin işaret parmakları üzerinden geçirin.
 |  |  |
| Şekil 20 - Diş ipinin tutuluşu | Şekil 21 - Alt çenede uygulama | Şekil 22 - Diş ipi ile arayüz temizliği |
Diş ipini söylendiği biçimde tutup, iki dişin arasına hafifçe bastırarak soktuktan sonra dişlerin üzerinde hem aşağı-yukarı, hem de öne -arkaya hareket ettirerek bakteri plağı ve gıda artıklarını dişlerin ara yüzlerinden temizleyin. Diş ipini, dişetini yırtacak şekilde zorlamayın. Dişetinin direnciyle karşılaşınca ipi daha fazla derine itmeyin. Uygun kullanıldığında bile başlangıçtaki birkaç gün dişetleriniz kanayabilir, ancak bu geçicidir. Şayet kanama geçmezse ya siz ipi yanlış kullanıyorsunuzdur, ya da ara yüzlerde çürük, diştaşı, taşkın dolgu gibi dişeti hastalığını şiddetlendiren bir olay vardır. Vakit geçirmeden bir dişhekimine görünün. Dişlerin araları dişetiyle doluysa ve dişlerin birbiriyle temasları normal veya normalden sıkıysa, ara yüz temizliğinde diş ipi kullanılır, ancak herhangi bir sebepten dolayı dişler birbirleriyle temas etmiyor ve dişetleri diş aralarını doldurmuyorsa, bu durumda diş ipinden başka, diğer bazı diş arası temizlik araçlarına gereksinim vardır. Ayrıca ağızda sabit protezler varsa, bunların altındaki boşlukları temizlemek için; uçları ince, orta kısmı daha kalın ve yumuşak olan özel diş ipleri de vardır.
 |
| Şekil 23 - Üçgen kesitli kürdanlar |
Diğer bir temizlik aracı da, hepimizin bildiği kürdandır. Ancak uygun bir kürdan, yumuşak tahtadan yapılmış ve kesiti dişler arasını dolduracak şekilde üçgen olmalıdır. Bu tip bir kürdanı, daha çok alt ve üst çenede ön bölge dişlerinin aralarında kullanabiliriz.
6 - TEK DEMETLİ FIRÇA
Arka dişlerin aralarında ise tek demetli fırçalardan faydalanabiliriz. Tek demetli
fırça ayrıca bulantısı olan kimselerde, arka dişlerin iç kısımlarının temizliğinde
de kullanılabilir.
7 - ARA YÜZ FIRÇALARI
Dişetlerinin çok çekildiği ve köklerin açığa çıktığı durumlarda diş köklerinin
birbirine bakan yüzleri çoğunlukla içbükey tarzında olduğu için, gerek kürdan
gerekse tek demetli fırçalar, bu bölgelerin temizliğinde yetersiz kalabilirler.
Ayrıca ortodontik aparey kullanan kişilerde tellerin ve braketlerin aralarını
normal fırça ile temizlemek çok zordur.
 |  |  |
| Şekil 24 - Geniş ara yüzlerin | Şekil 25 - Arayüz fırçası ile sabit | Şekil 26 - Ortodontik aparey |
| temizliği | protez altının temizliği | temizliği |
Bu bölgeleri, minyatür şişe temizleyicilerine benzetebileceğimiz ara yüz fırçaları ile temizleyebiliriz. Bu fırçaların kıl uçları yanlara baktığı için, kıl uçları kökler üzerindeki her türlü çukurcuk ve girintiye rahatlıkla girebilir.
8 - ELEKTRİKLİ DİŞ FIRÇALARI
Yalnızca titreşim hareketi yaptıkları için, dişlerin temizlenmesinde normal
diş fırçaları kadar etkili olamazlar. Bazı çok özel hareketler yapan modeller
dışında, yaygın kullanımı olan elektrikli diş fırçaları ancak normal diş fırçasını
kullanamayan özürlü kişilerde, çocuklarda veya el becerisi çok zayıf olan kimselerde
faydalı olabilir. Bunun dışında normal diş fırçası kullanmak daha uygundur.
Ancak, eğer elektrikli diş fırçası kullanıyorsanız, plak temizliğinin etkinliğini,
boyama tabletleri ile sık sık kontrol etmeniz gerekir.
9 - AĞIZ GARGARALARI
Pek çok hasta, dişetleri rahatsızlandığı zaman bir ağız gargarasından fayda
beklemiştir. Ancak, ağız gargaraları hastalık nedeni olan plağı temizlemedikleri
gibi, hasta dişetlerinin iyileşmesine de bir katkıda bulunmazlar. Çoğu gargaralar
içerdikleri antiseptik özellik nedeniyle, ağızda mevcut bakteri sayısını azaltır
ve buna bağlı olarak ağız kokusunu ortadan kaldırarak hastalığın belirtilerini
saklar, varolan hastalık yavaş yavaş ilerlemeye devam eder. Ömür boyu gargara
kullanılamayacağı düşünülürse, asıl yapılması gereken; öncelikle ağız sağlığını
bozan faktörlerin bir diş hekimi tarafından ortadan kaldırılması, sonra gerekiyorsa
bir süre gargara kullanılmasıdır. Yemeklerden sonra ağzı bu gargaralarla çalkalamak,
bir miktar yemek artığını temizler ve ağıza hoş bir koku verir. Ancak unutmayın
!... " Ağzı çalkalamak, plağı yerinden oynatmaz." Bu nedenle ağız gargaraları
hiç bir şekilde diş fırçası ve diş ipinin yerini tutamaz.
10 - AĞIZ DUŞU (WATER-PIK)
Ağız gargaralarını, dişlerin ulaşılması güç bölgelerine diş aralarına ve diş
eti cebi içine basınçla göndermeye yarayan bazı özel ağız yıkama cihazları geliştirilmiştir.
Üzerinde su veya gargara sıvısını koymak için bir haznesi, basınçlı suyu istenen
bölgeye uygulamak için her kullanıcı için değişebilen uçları olan bu cihazlarla
yalnızca dişeti cebi içindeki ve diş aralarındaki yumuşak gıda birikintileri
temizlenebilir, ancak dişe çok sıkı biçimde yapışık olan plak; basınçlı püskürtmeyle
dahi yerinden oynamaz.
 |
| Şekil 27 - Ağız duşu (WaterPik) |
Bu cihaz, diş eti cebi derinliği artmış olan hastalarda, profesyonel temizlik yapıldıktan sonraki dönemde, hasta tarafından ağız temizliğinin daha etkinleştirilmesi amacıyla kullanılabilir ve diş eti cebi temizliğinde kesinlikle çok etkilidir. Bu amaçla yapılan Ağız Duşu uygulamalarında her zaman gargara kullanmaya gerek yoktur. Sadece su kullanmak yeterlidir. Unutmayın !... " Plak, yalnızca mekanik yöntemlerle (sürtünme ile) yerinden oynar ve bu nedenle; ağız duşu, ne diş fırçasının ne de diş ipliğinin yerini tutamaz"
Yapılması gerekenleri özetleyecek olursak ;
1. Her gün düzenli olarak dişlerinizin tüm yüzeylerini plaktan arındırın.
2. Her gece yatmadan önce Ağız Duşu ile diş aralarını ve dişeti ceplerini temizleyin.
3. En az altı ayda bir, dişhekimine kontrole gidin ve onun önerilerine uyun.
4. Her şeye rağmen ağzınızda dişeti hastalığı olduğuna dair belirtiler görürseniz, hiç zaman geçirmeden bir dişhekimine görünün.
5.Tedaviniz bittikten sonra düzenli aralarla muayene olmayı unutmayın.
* Dişeti hastalığı, dişlerin üzerinde biriken mikropların çevre dişetinde meydana getirdikleri iltihap sonucu oluşur.
* Bu mikroplar temiz bir ağızda bile, dişler üzerinde çok kısa sürede, plak adını verdiğimiz yapışkan bir tabaka oluştururlar.
* Şeffaf olan bu tabaka gözle görülmez ve yeni mikropların dişin üzerine tutunmalarına yardımcı olur. Bu tabaka bazı özel boyalarla görünür hale gelir.
* Bu yapışkan mikrop tabakası, ağız çalkalanması ile yerinden oynamaz.
* Bu tabakayı temizlemenin tek çaresi diş fırçası ile dişleri fırçalamaktır.
* Dişler fırçalanmadığı takdirde bu mikrop tabakası gittikçe kalınlaşacak ve önce çevresindeki dişetinde kızarma, şişme, yumuşama ve kanamaya, daha sonra da dişetinin dişten ayrılmasına, dişlerin sallanmasına ve en sonunda da dişlerin çekilmesine neden olacaktır.
* Yaşam boyu sorunsuz bir ağız ve dişler için günde yalnızca 5 dakikanızı (2,5 dakika sabah kahvaltıdan sonra; 2,5 dakika gece yatmadan hemen önce) diş temizliğine ayırmanız yeterlidir.
Get your own Free Home Page