Traân troïng giôùi thieäu

THIEÀN SÖ BAÉC SÔN

THAM THIEÀN CAÛNH NGÖÕ

TÖÏA

Caûnh nghóa laø tænh giaùc, hoaëc goïi laø kinh sô. Ví nhö coù keû troäm doøm ngoù nhaø cöûa, chuû nhaân ban ñeâm ñoát ñeøn ngoài ñaøng hoaøng giöõa nhaø, ñaèng haéng ra tieáng, keû troäm sôï haõi chaúng daùm leûn vaøo. Neáu vöøa nguû queân thì keû troäm thöøa cô leûn vaøo cöôùp ñoaït cuûa caûi, cho neân giöõ thaønh trì nghieâm nhaët, ban ñeâm voïng gaùc ñaùnh moû, caàm canh, boãng coù bieán ñoäng thì cuõng khoâng sao, vì ñaõ coù phoøng bò tröôùc.

Con ngöôøi coù caùi hoïa lôùn, sanh töû laø giaác moäng daøi muoân kieáp chaúng tænh, huoáng saùu caên laøm moâi giôùi cho giaëc haèng ngaøy cöôùp cuûa baùu trong nhaø. Neáu chaúng phaûi laø ñaáng ñaïi giaùc duøng lôøi thoáng thieát caûnh tænh thì suoát ñôøi say söa trong giaác moäng bieát ñeán ngaøy naøo môùi tænh ngoä. Chaúng nhöõng luùc nguû laøm chuû chaúng ñöôïc, maø ngay caû ban ngaøy môû maét noùi mô raát nhieàu. Cho neân ñaïi sö Baéc Sôn, nöông söùc bi nguyeän ñeán laøm ñaïi y vöông duøng moät vò Giaø Ñaø trò caùi beänh nghieäp ñieân cuoàng cho moïi ngöôøi. Do ñoù, coù khai thò naêm chöông Caûnh Ngöõ veà thieàn beänh raát ñôn giaûn thaúng taét, caùc beänh trong xöông tuûy cuûa ngöôøi tham thieàn ñeàu ñöôïc noùi qua. Lôøi khai thò haï thuû coâng phu trong saùch naøy raát laø khaån yeáu, thaät laø quyeån saùch môùi thieát yeáu cho cöûa thieàn, cuõng laø thuoác tieân cöùu theá.

Thieàn cuõng laø giaû danh khoâng coù theå, laøm sao coù beänh? Bôûi vì ngöôøi tham thieàn phaàn nhieàu khôûi leân chaáp tình laàm hieåu, bò taâm, yù, thöùc ñaùnh löøa saùt haïi, chaúng höôùng leân treân cô caûnh tìm, laïi nhaèm vaøo trong hoïc giaûi kieám, hoaëc bò ngoân cuù coã nhaân laøm chöôùng ngaïi taâm, hoaëc bò cheát chìm trong töû thuûy, hoaëc ngoài ôû trong caùi voû voâ söï, chaúng phaûi taâm lanh lôïi, cheát chaúng ñöôïc, beøn laø taâm si chaáp chuyeån chaúng ñöôïc, cho neân maïng caên khoù caét ñöùt, sanh dieät roõ raøng, toaøn thaân ñeàu laø beänh cuûa ta, chöù chaúng phaûi thieàn coù beänh. Thaäm chí thaønh cuoàng, tröôùc ma, Phaät cuõng chaúng coù theå cöùu, ñaây laø beänh nghieäp, chöù chaúng phaûi thieàn beänh. Giaû söû cho cheát ñöôïc caùc thöù taâm, maø chaúng chòu haï thuû coâng phu cuøng vôùi lyù phaùp thaân töông öng, chaúng töøng ñaïp leân treân caùi ngaïch cuûa höôùng thöôïng, ngoài ôû treân thuøng côm khinh an töï taïi, caùi khinh an naøy chính laø thieàn beänh. Cho neân coù vò taêng hoûi Coå Ñöùc:

- Theá naøo thanh tònh phaùp thaân?

Coå Ñöùc ñaùp:

- Nguoàn goác cuûa voâ löôïng beänh lôùn.

Lôøi naøy nhö gai goùc, nuoát vaøo möûa ra thaät khoù. Coã nhaân töø trong chaân tham thaät ngoä, beänh qua moät phen roài cho caùc Ngaøi duoãi tay tieáp ñoä, töï chaúng loaïn, haï kim, duøi (chaâm chuøy), caàn phaûi gaëp ngöôøi tuyeät khí, töùc bieát ngöùa ngaùy môùi chòu chaån beänh. Theá neân bieát beänh môùi tröø ñöôïc beänh, chöõa mình roài sau môùi chöõa ngöôøi, ñuùng laø “ngöôøi beänh laâu naêm trôû thaønh thaày thuoác.”

Ñaïi sö Baéc Sôn töø tröôùc ñeán nay tham cöùu ñaïo naøy raát laø dung thoâng, ngoân cuù naøo cuûa ngaøi cuõng ñeàu töø trong kinh nghieäm chöù chaúng phaûi coá laøm ra lôøi huyeàn dieäu cao sieâu, khieán cho ngöôøi chaúng bieát, maø laø caûnh giôùi thaân chöùng, thaät tu thöôøng ngaøy, thaáy ñeán, noùi ñeán, laøm ñeán, duøng ñeán. Nghóa lyù tinh minh, bieän taøi voâ ngaïi, vì theá Ngaøi noùi saâu saéc veà thieàn beänh nhö caàm caùi göông ngoïc cuûa cung Taàn soi thaáy gan maät cuûa quaàn thaàn moät maûy loâng troán cuõng chaúng ñöôïc. Xöa nay, ngöôøi ngoài giöôøng thieàn töï xöng thieän tri thöùc, noùi thieàn hay nhö Sö thaät hieám coù. Nhöng thieàn beänh raát khoù noùi, noùi cuõng chaúng laøm sao heát ñöôïc. Beänh töùc laø beänh cuûa phaùp thaân, phaùp thaân voâ soá beänh, ñaâu coù cuøng toät. Ngöôøi cöùu beänh phaùp thaân, laáy beänh laøm phöông thuoác hay, laáy beänh laøm côm nöôùc thöôøng duøng hay hoaëc khoâng hay maø thoâi; coã nhaân du hí ôû trong beänh ñeå laøm Phaät söï. Bôûi vì thaáy roõ phaùp thaân voâ chuû, beänh töï laønh ngay, cho neân Ñoäng Sôn noùi:

- “Laõo taêng luùc xem chaúng thaáy coù beänh, chæ do voïng töôûng chaáp tröôùc neân thieàn beänh ñua nhau sanh.” Xöa, Phaät noùi ma söï cuûa nguõ aám trong kinh Laêng Nghieâm vaø bieán keá cuûa ngoaïi ñaïo töùc laø vieäc trong thieàn beänh cuûa ngöôøi thôøi nay. Vaäy chaáp töùc thaønh ma, keá töùc laø ngoaïi ñaïo, chaúng chaáp chaúng keá cuõng chöa laø beänh. Vì theá noùi: “Chaúng khôûi taâm cho laø thuø thaéng thì goïi laø caûnh giôùi laønh, neáu cho laø chöùng thaùnh thì lieàn rôi vaøo baày taø”.

Kinh Phaùp Hoa noùi: “Coù moät vò ñaïo sö bieát raønh ñöôøng thoâng bít hieåm naïn cho neân coù theå daãn daét nhöõng ngöôøi kia ñeán baûo sôû.” Vaäy quyeån saùch naøy cuûa ñaïi sö chính laø chieác thuyeàn cho thôøi maït phaùp, laø con ñöôøng taét cho keû sô taâm, chaúng nhöõng höõu ích cho ngaøy nay maø cuõng boå ích cho töông lai. Ngöôøi quyeát chí muoán tham thieàn, haï thuû coâng phu, caàu ñaïi ngoä chòu xem kyõ saùch naøy thì bieát laøm caùch naøo ñeå cho nghi tình phaùt chaúng khôûi, lieàn phaùt khôûi; goác beänh chöa phaù lieàn phaù, nhö vaïch caùt baøy ngoïc, cho ngöôøi töï laáy, nhö veït maøn söông muø thaáy baàu trôøi khieán cho ngöôøi chaúng meâ, nhö ôû trong böôùc ñöôøng cuøng coù ñöôøng xuaát thaân, trong caâu cheát (töû cuù) coù caâu cöùu soáng ngöôøi, nhö haït chaâu troøn laên treân maâm, chaúng treä moät lôøi. Dieäu duïng cuûa saùch naøy nhö theá, moïi ngöôøi bieát y theo ñaây duïng taâm thì coù theå ngoài hoaëc nguû kieán ñaïo, chaúng toán nhieàu tieàn giaøy coû maø thaúng ñeán ruoäng ñaát ñaïi an laïc, cuøng vôùi Phaät, Toå ñoàng thôû chung moät loã muõi. Ngöôøi laáy ñaây töï caûnh tænh roài caûnh tænh ngöôøi; laïi laáy ñaây töï chöõa laønh beänh roài chöõa laønh beänh cho ngöôøi, cuõng goïi laø hieän taïi y vöông, khieán cho maïng maïch Toå Sö löu thoâng, quoác maïch cuøng hueä maïch ñeàu kieân coá, ngoõ haàu chaúng phuï phöông tieän nguyeän löïc cuûa ñaïi sö töø bi chæ daïy.

Hoøa thöôïng Baùc Sôn (1575-1630), hoï Sa teân ÑAÏI HY, töï laø Voâ Dò, ngöôøi ñôøi thöôøng goïi ngaøi laø thieàn sö Voâ Dò. Sö naêm 16 tuoåi phaùt chí xuaát gia, ñeán chuøa Ngoõa Quan ôû Kim Laêng nghe giaûng kinh Phaùp Hoa, caûm khaùi than: “Caàu ñieàu ñoù ngay nôi mình, haù coù theå ñuoåi theo caâu vaên maø ñöôïc ö!”

Sö beøn boû ñi ñeán Kieán Voâ leã Phaùp Sö Nguõ Ñaøi Thoâng, caïo toùc xuaát gia. Ñaàu tieân, tu taäp Chæ Quaùn. Sö ngoài tu döôùi coäi tuøng chaëng bieát ngaøy ñeâm, muoãi moøng bu ñaày treân thaân nhö caén caây khoâ, beân trong chaúng bieát coù thaân taâm, beân ngoaøi chaúng thaáy coù nuùi soâng ñaïi ñòa, traûi qua naêm naêm, duø laïnh duø noùng cuõng khoâng ngöøng nghæ.

Sau ñoù, Sö ñeán Phaùp sö Hoàng ôû nuùi Sieâu Hoa thoï giôùi tyø kheo, nghe noùi ñaïi sö Thoï Xöông Hueâ Kinh ôû nuùi Nga Phong xieån döông phaùp cuûa Taøo Ñoäng. Sö qua yeát kieán, thaáy ngaøi Thoï Xöông ñaàu ñoäi noùn laù vaùc cuoác gioáng nhö ngöôøi nhaø noâng, taâm beøn sanh nghi. Sö boû ñi veà ñaát Maân (Phöôùc Kieán) ôû nuùi Baïch Vaân Phong ba naêm, vieát thö trình sôû ñaéc leân Thoï Xöông. Thoï Xöông vieát thö phuùc ñaùp raèng: “Ñoù chaúng phaûi laø ñeä nhaát nghóa”, Sö môùi bieát mình laàm, beøn ñoát thö ñi. Sö caøng ñeå taâm vaøo toâng thöøa, xem lôøi cuûa Thuyeàn Töû noùi: “Choã aån thaân khoâng tung tích, choã khoâng tung tích chôù aån thaân”, nghi tình lieàn phaùt khôûi, ñeán noåi queân nguû queân aên traûi qua hôn moät naêm. Moät hoâm, Sö xem Truyeàn Ñaêng Luïc thaáy Trieäu Chaâu baûo taêng raèng: “Phaûi ra ngoaøi ba ngaøn daëm gaëp thieän tri thöùc môùi ñöôïc.” Sö baát giaùc tænh ngoä nhö boû ñöôïc gaùnh naëng ngaøn caân, töï cho raèng ñaïi ngoä, chaïy ñeán yeát kieán Thoï Xöông. Thoï Xöông chaúng coâng nhaän. Sö môùi hoå theïn, töø ñoù y chæ Thoï Xöông, noå löïc caàu ñaïo ñeán noåi thaân hình khoâ heùo, maët muõi naùm ñen, coøn da boïc xöông maø tinh taán, chaúng lui.

Moät hoâm, Thoï Xöông nhaän lôøi Ngoïc Sôn thænh, muoán Sö cuøng ñi, Sö töø choái. Thoï Xöông noùi: “Hoâm nay seõ coù ngöôøi thuyeát phaùp cho oâng nghe, choùng laøm cho oâng ngoä”, Sö môùi chòu ñi. Doïc ñöôøng, luaän veà chæ thuù nguõ vò quaân thaàn, Sö noùi löu loaùt chaúng ngöøng. Thoï Xöông ñeàu coâng nhaän, roài hoûi laïi Sö: “Nhö lôøi Phaät AÁn noùi: ‘con kieán bieát tìm choã tanh ñeán, ruoài xanh hay ñeán choã thoái tha’ laø thuoäc veà quaân vò hay thaàn vò?”
Sö ñaùp:

- Thuoäc veà thaàn vò.

Thoï Xöông quôû:

- Seõ coù ngöôøi cöôøi oâng.

- Taïi sao tröôùc noùi phaûi maø baây giôø noùi chaúng phaûi?

- Moät chaúng phaûi thì taát caû chaúng phaûi.

Ñeán Ngoïc Sôn, Sö ngoài kieát giaø treân taûng ñaù, boãng nghe töôïng hoä phaùp giaø lam ngaõ xuoáng ñaát, trong taâm hoaùt nhieân, voäi laøm keä tuïng trình Thoï Xöông:

- Ngoïc Sôn duï nhöùt ngoân
Taâm höu ngöõ loä tuyeät
Kyø ñaø huyeàn giaûi hoäi
Nhö phaát thang nghieâu tuyeát
Moät ba tæ kim chaâm
Haûo nhaân duyeân thôøi tieát
Mai nhò ñænh khoâ chi
Ñaøo hoa khai cöûu nguyeät
Xuùc muïc nhö höu bieän bieät
Caáp thuûy than ñaàu phao thaùm can
Nòch saùt voâ haïn anh huøng khaùch.

Ngoïc Sôn daïy moät lôøi
Taâm döùt, ngöõ ngoân baët
Bao nhieâu hieåu huyeàn dieäu
Nhö tuyeát gaëp nöôùc soâi
Kim vaøng khoâng loã troân
Nhaân duyeân thôøi tieát toát
Caønh khoâ sanh hoa mai
Hoa ñaøo nôû thaùng chín
Chaïm maét nhö khoâng bieän bieät
Ñaàu gheành nöôùc ñoå neùm gaäy doø
Chìm cheát voâ haïn anh huøng khaùch.

- Moät ñeán nhieàu cöûa, laïi ñeán cöûa. Bôûi vì taâm trí giaûi tuyeät maø maïng caên chöa döùt.
Sö caøng töï coá gaéng, ôû rieâng trong Toâng Thöøa Ñöôøng ngaøy ñeâm chaúng nguû nghæ. Moät hoâm, Sö ñi caàu xí thaáy ngöôøi leo caây beøn ngoä chí ñaïo, chaïy ñeán yeát kieán Thoï Xöông, vöøa vaøo cöûa lieàn leã baùi. Thoï Xöông hoûi:

- Ngaøy gaàn ñaây nhö theá naøo?

Sö ñaùp:

- Coù con ñöôøng soáng chaúng cho ngöôøi bieát.

- Vì sao chaúng cho ngöôøi bieát?

- Chaúng bieát, chaúng bieát.

Thoï Xöông nhaéc laïi coâng aùn: “Baø giaø ñoát am ñuoåi taêng vaø hoûi: “Thuû ñoaïn cuûa baø giaø nhö theá naøo?”

Sö ñaùp:

- Vaøng roøng theâm maøu thoâi.

Thoï Xöông laïi cöû caâu: “Roàng gaàm, coïp gaám”, baûo Sö laøm keä tuïng, Sö lieàn caàm buùt laäp töùc vieát:

Saùt hoaït tranh huøng caùc höõu kyø
Mô hoà nhuïc nhaõn haït naêng tri
Thoå quang baát toaïi thôøi löu yù
Y cöïu xuaân phong truïc maõ ñeà

Gieát cöùu tranh huøng ñeàu dieäu kyø
Mô hoà maét thòt ñaâu theå hay
Noùi ra chaúng toaïi loøng ai caû
Du xuaân gioù maùt vaãn y xöa.

- OÂng hoâm nay môùi bieát ta chaúng doái gaït oâng.

Sö hoûi:

- Veà sau coøn coù vieäc gì nöõa hay khoâng?

- Laõo taêng chæ bieát maëc aùo aên côm.

- Haù khoâng coù phöông tieän ö?

- OÂng veà sau ñöôïc ngoài maëc aùo, khoâng coøn tính toaùn laø ñuû roài.

Thoï Xöông beøn noùi keä truyeàn phaùp:
Boån nhieân thanh tònh haèng nhö nhieân
Kheá chöùng ña sanh trò höõu duyeân
Xuùc muïc hoån dung giai chí dieäu
Thoâng thaân taùc duïng toång hö huyeàn
Nguõ toâng cöïc taéc cô teà quaùn
Taâm taïng tinh vi lyù coäng vieân
Baát ngaïi coå kim phaøm thaùnh söï
Nhö Lai thieàn hôïp Toå Sö Thieàn

Xöa nay thanh tònh haèng nhö nhieân
Kheá chöùng nhieàu ñôøi gaëp höõu duyeân
Chaïm maét hoån duïng ñeàu chí dieäu
Toaøn thaân taùc duïng thaûy hö huyeàn
Naêm toâng cöïc taéc cô ñoàng quaùn
Ba taïng tinh vi lyù cuõng vieân
Chaúng ngaïi xöa nay vieäc phaøm thaùnh
Nhö Lai thieàn hôïp Toå Sö Thieàn.

Sö qua Nga Hoà thoï giôùi Boà Taùt, ôû laïi saùu thaùng roài trôû veà ñaát Maân, nhaän lôøi môøi thænh ñeán Vieän Toå AÁn ôû Tín Chaâu, sau ñoù Sö dôøi veà Baùc Sôn; Nga Hoà nghích Sö ôû Baùc Sôn, beøn trao cho Sö caùi nghi quæ thoï giôùi ñeå laøm Luaät Sö. Töø ñoù Thieàn Luaät song haønh, toâng phong raát höng thaïnh. Mieàn Baéc ñeán Yeân Ñoâ (Baéc Kinh), mieàn Nam ñeán Giao Chæ (Vieät Nam), ngöôøi nghe tieáng Sö moãi naêm tìm ñeán coù haøng ngaøn.

Sö ñaõ töøng nhaän lôøi môøi ñeán chuøa Thieân Giôùi ôû Kim Laêng (Nam Kinh) thuyeát phaùp. Chuøa aáy roäng ñeán maáy möôi daëm, coù theå dung naïp maáy traêm vaïn ngöôøi, luùc aáy noùn giaøy vaân taäp, chuøa thaønh ra nhoû. Toån phí côm nöôùc moãi ngaøy hôn baïc vaïn maø moãi ngöôøi chæ ñöôïc aên moät cheùn côm vôùi vaøi coïng rau maø thoâi.

Nieân hieäu Suøng Trinh naêm Canh Ngoï (1630), Sö töø Kim Laêng trôû veà, töï noùi: “Ta xuaát theá quaù sôùm thì taï theá cuõng sôùm”. Sö beøn sai ñeä töû xaây thaùp. Kieát haï, Sö tröôùc taùc Toâng Giaùo Thoâng Thuyeát moät quyeån, trình baøy heát nhöõng ñieàu huyeàn aûo, saùch vieát chín thaùng môùi xong. Sö beøn thò hieän coù chuùt beänh ñeán nöûa ñeâm ngaøy 17, Sö goïi thuû toïa Trí Maãn ñeán beân giöôøng daën doø aùo nghóa toâng thöøa roài cöôøi.

Thuû toïa hoûi:

- Hoøa thöôïng an chaêng?

Sö ñaùp:

- Ñöôïc chuùt ít thoï duïng.

-Coøn coù caùi chaúng bònh chaêng?

- Noùng laøm sao aáy!

- Ñeán ñi töï taïi theá naøo?

Sö ñoøi buùt, vieát boán chöõ lôùn: “Roõ raøng phaân minh”, roài neùm buùt, ngoài tòch. Sö thoï 56 tuoåi ñôøi, 41 tuoåi ñaïo. Phaùp toân laø Hoaèng Haøn, Hoaèng Duõ gom goùp ngöõ luïc cuûa Sö laøm thaønh boä Quaûng Luïc, 35 quyeån löu haønh ôû ñôøi. (xem Tuïc Taïng Kinh).

Naêm sau, ngaøy 21-10 naêm Taân Vò (1631) ñem toaøn thaân Sö nhaäp thaùp treân ngoïn Theâ Phuïng Laõnh ôû phía Taây cuûa chuøa. Sö ñeå laïi ngoân thuyeát phaùp thaân chia laøm chín loaïi, trong ñoù boä Tham Thieàn Caûnh Ngöõ laø kinh nghieäm cuûa chính Sö ñaõ traûi qua, vì phaùt taâm toái thöôïng thöøa, choã ñau chaâm theâm muõi duøi, luùc trôït thì ñöa gaäy cho naém, thaät ñaùng laø linh ñôn thay xöông, ñoåi coát vaäy.