Coù nhöõng vieäc raát taàm thöôøng trong cuoäc soáng aûnh höôûng ñeán thaân maïng chuùng ta nhöng chaúng maáy ngöôøi löu taâm, ñoù laø doøng tö töôûng löu chuyeån khoâng ngöøng trong ta. Nhaø Phaät goïi noù laø voïng töôûng. Ñuùng ra doøng tö töôûng naøy khoâng theå ngöng ñoïng laïi vì neáu theá thì maïng soáng con ngöôøi chaám döùt. Moät trieát gia ngöôøi Phaùp noùi raèng: "Toâi tö duy neân toâi hieän höõu". Caùi tö duy cuûa Descartes chính laø voïng töôûng trong nhaø Phaät. Vì voïng töôûng neân thaáy mình hieän höõu, bôûi khi tö duy ngöôøi ta phaûi döïa vaøo kieán thöùc, döõ kieän, söï vaät lieân heä. Taát caû nhöõng thöù naøy chæ coù giaù trò töông ñoái. Vôùi nhaø Phaät, chuùng khoâng thöôøng haèng maø chæ taïm bôï. Thuaät ngöõ Phaät giaùo goïi laø huyeãn, khoâng thaät hay giaû doái. Döïa vaøo nhöõng yeáu toá hö doái ñeå keát luaän raèng coù caùi Ta, do ñoù chuùng sinh phaûi troâi laên trong sinh töû luaân hoài.
Voïng töôûng gaây aûo aûnh nôi taâm thöùc con ngöôøi khieán chuùng sinh chìm ñaém trong voâ minh. Ñeå cöùu ngöôøi meâ khoûi beå khoå, trong kinh Laêng Nghieâm, trang 103, ñöùc Phaät hoûi oâng A Nan vaø ñaïi chuùng:
- "Luùc toâi môùi thaønh ñaïo ôû Loäc Vieân, coù daïy boïn oâng A Nhaõ Ña, naêm vò tì khöu vaø töù chuùng raèng,taát caû chuùng sinh khoâng thaønh ñaïo Boà Ñeà vaø A La Haùn laø do nhöõng phieàn naûo khaùch traàn meâ hoaëc. Thuôû ñoù boïn oâng do ñaâu maø khai ngoä,hieän nay ñöôïc thaønh chaùnh quaû ?"
Khi aáy oâng Kieàu Traàn Na ñöùng daäy baïch Phaät:
"Toâi nay giaø caû,ôû trong ñaïi chuùng rieâng ñöôïc caùi danh laø "hieåu" do toâi ngoä ñöôïc hai chöõ "khaùch traàn maø thaønh chaùnh quaû. Baïch Theá Toân, ví nhö ngöôøi khaùch ñi ñöôøng,vaøo troï quaùn xaù,hoaëc nguû hoaëc aên.AÊn nguû xong roài xeáp ñoà leân ñöôøng,khoâng ôû yeân ñöôïc;neáu thaät laø ngöôøi chuû thì töï nhieân khoâng phaûi ñi ñaâu.Toâi nghæ nhö vaày : khoâng ôû yeân thì goïi laø khaùch,coøn ôû yeân thì goïi laø chuû.Toâi laáy caùi khoâng ôû yeân laøm yù nghóa chöõ Khaùch . Laïi nhö môùi taïnh,maët trôøi chieáu saùng treân cao, aùnh saùng vaøo trong loå hôû, baøy toû hình daùng buïi traàn giöõa hö khoâng. Traàn thì lay ñoäng, hö khoâng thì yeân laëng. Toâi nghæ nhö vaày: ñöùng laëng goïi laø Khoâng, lay ñoäng goïi laø Traàn .Toâi laáy caùi lay ñoäng laøm yù nghóa chöõ Traàn.
Phaät daïy :"Ñuùng theá." Khi baáy giôø, ñöùc Nhö Lai ôû trong ñaïi chuùng, co naêm ngoùn tay, co roài laïi môû, môû roài laïi co, baûo oâng A Nan raèng:
- Nay oâng thaáy gì? OÂng A Nan ñaùp:
- "Toâi thaáy baøn tay baùch baûo luaân cuûa Nhö Lai ôû trong chuùng luùc môû, luùc naém." Phaät baûo oâng A Nan:
-"OÂng thaáy tay toâi ôû trong chuùng khi môû khi naém; ñoù laø tay toâi coù môû coù naém hay laø caùi thaáy cuûa oâng coù môû coù naém?" OÂng A Nan bïch:
-"Baøn tay baùu cuûa Theá Toân ôû trong chuùng khi môû khi naém chöù khoâng phaûi tính thaáy cuûa toâi coù môû coù naém." Phaät baûo:
-"Caùi gì ñoäng,caùi gì tænh ?" OÂng A Nan baïch:
- "Baøn tay Phaät khoâng ôû yeân, chöù tính thaáy cuûa toâi coøn khoâng coù tænh, laáy gì goïi laø khoâng ôû yeân nöõa ?" Phaät daïy :
- "Ñuùng theá."
Luùc aáy Nhö Lai, töø trong baøn tay phaùt ra moät ñaïo haøo quang baùu qua beân phaûi oâng A Nan, oâng A Nan lieàn quay ñaàu troâng qua beân phaûi; Phaät laïi phaùt moät ñaïo haøo quang qua beân traùi oâng A Nan, oâng A Nan laïi cuõng quay ñaàu troâng qua beân traùi. Phaät baûo oâng A Nan:
-"Hoâm nay ñaàu oâng vì sao lay ñoäng ?" OÂng A Nan baïch :
-"Toâi thaáy ñöùc Nhö Lai phaùt haøo quang baùu qua beân traùi vaø qua beân phaûi cuûa toâi neân toâi troâng qua beân traùi beân phaûi, ñaàu töï lay ñoäng."
-"A Nan, oâng troâng haøo quang cuûa Phaät maø lay ñoäng caùi ñaàu, quay qua beân phaûi beân traùi, ñoù laø caùi ñaàu cuûa oâng ñoäng hay caùi thaáy ñoäng?"
- "Thöa Theá Toân, ñaàu toâi töï ñoäng, chöù tính thaáy cuûa toâi coøn khoâng ôû ñaâu, laáy gì maø lay ñoäng." Phaät daïy : - "Ñuùng theá."
Luùc baáy giôø, Nhö Lai baûo vôùi caû ñaïi chuùng raèng:
- "Nhö caùc chuùng sinh laáy caùi lay ñoäng maø goïi laø traàn, laáy caùi khoâng ôû yeân maø goïi laø khaùch, thì caùc oâng haõy xem oâng A Nan, ñaàu töï lay ñoäng maø caùi thaáy khoâng lay ñoäng; laïi haõy xem baøn tay toâi töï môû töï naém maø caùi thaáy khoâng ruoãi khoâng co.Laøm sao caùc oâng hieän nay laáy caùi ñoäng laøm thaân, laáy caùi ñoäng laøm caûnh, töø ñaàu ñeán cuoái, nieäm nieäm sinh dieät, boû maát chaân tính laøm vieäc traùi ngöôïc, taâm tính maát choã chaân thaät, nhaän vaät laøm mình, xoay vaàn trong aáy, töï nhaän laáy caùi troâi laên trong luïc ñaïo.

Ñoaïn kinh treân cho thaáy, vaïn höõu do nghieäp löïc maø töï xoay vaàn, Chaân Taâm con ngöôøi töø muoân thuôû haèng thanh tònh. Do voâ minh, chaïy theo caùi ñoäng cuûa traàn caûnh, nghæ vaät laø mình theá neân phaûi luaân hoài trong luïc ñaïo. (Luïc ñaïo laø saùu con ñöôøng maø chuùng sinh seõ taùi sinh vaøo, tuøy theo nghieäp trong quaù khöù cuûa mình. Luïc ñaïo goàm : suùc sanh, ñòa nguïc, ngaï quæ, trôøi, ngöôøi, a tu la). Moïi phieàn naûo trong ñôøi naøy do voïng töôûng.
* * *
Voïng töôûng töùc laø söï hoaït ñoäng cuûa yù. Lao Ñöùc Naëc laø nhaân vaät chính thuû dieãn vai troø treân moät caùch tuyeät haõo. Moïi xuaát hieän cuûa Lao Ñöùc Naëc ñeàu mang ñaëc tính "khoâng ôû yeân cuûa moät ngöôøi khaùch" hay söï lay ñoäng cuûa nhöõng haït buï traàn:
* Goác gaùc teân naøy laø ñeä töû phaùi Tung Sôn nhöng laïi khoâng heà soáng taïi sôn moân maø laïi ñöôïc Taû Laõnh Thieàn giao cho nhieäm vuï"naèm vuøng" trong phaùi Hoa Sôn. Trong tình traïng naøy, haén laø khaùch chöù khoâng phaûi laø chuû.
* Taïi Hoa Sôn, haén laïi chuyeân moân phuï traùch nhöõng coâng taùc löu ñoäng. Ñoù laø hình aûnh cuûa "traàn".
* Moät laàn, do söï xích mích giöõa Leänh Hoà Xung vaø caùc ñeä töû phaùi Thanh Thaønh, haén ñöôïc Nhaïc Baát Quaàn sai mang thô ñeán cho Dö Thöông Haûi ñeå baûo toàn hoøa khí. Trong thôøi gian laøm " khaùch" taïi phaùi Thanh Thaønh, haén laïi caøng coá laøm noåi baät tính "khoâng ôû yeân" cuûa ngöôøi khaùch baèng caùch ñi doøm leùn ñeä töû phaùi naøy luyeän kieám. Ñaây laø ñieáu toái kî trong voõ laâm. Töø trang 157 ñeán 166 trong Tieáu Ngaïo Giang Hoà, Kim Dung baét haén phaûi ñi doøm leùn hai ba hoâm lieàn, sau ñoù taùc giaû nhôø Dö Thöông Haûi noùi vôùi Lao Ñöùc Naëc: " Phaûi chaêng hieàn kheá coù taøi ngheä roài môùi qui ñaàu phaùi Hoa Sôn?
* Ngay khi vaøo truyeän, Lao Ñöùc Naëc ñöôïc giao nhieäm vuï theo doõi hoaït ñoäng cuûa phaùi Thanh Thaønh trong aâm möu chieám ñoaït Tòch Taø kieám phoå cuûa gia ñình Laâm Bình Chi. Haén ñoùng vai laõo Taùt, laäp quaùn röôïu ôû Phuùc Chaâu ñeå theo doõi ñoái phöông?"
* Taïi buoåi leã gaùt kieám cuûa Löu Chính Phong, haén laø ngöôøi thaät söï ñaïi dieän phaùi Hoa Sôn, trong khi Leänh Hoà Xung laø ñaïi sö ca, chính thöùc daãn huynh ñeä ñoàng moân ñi döï leã, laïi bò Kim Dung daãn ñi gaëp Ñieàn Baù Quang.
* ÔÛ trang 799, Nhaïc Baát Quaàn giao cho Lao Ñöùc Naëc giaû vôø baàu baïn vôùi Leänh Hoà Xung ñeå theo doõi ñaïi sö ca cuûa haén vì Nhaïc Baát Quaàn nghi Leänh Hoà Xung aên caép Töû Haø Bí Luïc cuûa mình.
* Trang 871, thaày troø phaùi Hoa Sôn ñi troán boïn Ñaøo Coác luïc tieân, Lao Ñöùc Naëc laõnh traùch nhieäm ñieàu ñoäng cuoäc laùnh naïn. Sau ñaây laø caûnh haén ñang "boân choân" maëc caû vôùi ngöôøi laùi ñoø:
- "Chuùng ta coù vieäc gaáp, khoâng theå naán naù laïi phuû Khai Phong. Vaäy nhoã neo cho thuyeàn chaïy ngay!" Nhaø ñoø laáylaøm kyø ñaùp :
- "ÔÛ laïi phuû Khai Phong moät ñeâm nöõa khoâng ñöôïc hay sao ?" Lao Ñöùc Naëc laáy moät ñænh baïc naêm laïng ñöa cho nhaø ñoø, noùi:
-"Thuôûng cho ngöôi hai laïng. Nhoå neo ngay baây giôø,khoâng theå trì hoaûn ñöôïc."
* ÔÛ trang 2311 vaø 2314, Lao Ñöùc Naëc xuaát hieän ñeå chieâu duï Laâm Bình Chi veà vôùi Taû Laõnh Thieàn. Chính nôi ñaây, Kim Dung cho pheùp haén thoá loä tung tích cuûa mình thuoäc phaùi Tung Sôn.
Qua nhöõng vieän daãn treân, chuùng ta thaáy Lao Ñöùc Naëc hoäi ñuû ñaëc tính cuûa moät khaùch traàn. Laâu nay chuùng ta khoâng nhaän ra aån töôùng cuûa vai troø naøy vì söï saép xeáp cuûa taùc giaû quaù kheùo leùo, tinh vi, tình tieát raát laø aên khôùp vaø hôïp lyù.
Ñeå giuùp ngöôøi ñoïc ngoä thaâm yù mình, nôi trang 2676 ñeán 2678 Kim Dung gaàn nhö loät traàn vai troø cuûa Lao Ñöùc Naëc, qua lôøi ñoái ñaùp cuûa vôï choàng Leänh Hoà Xung:
" Ñoät nhieân chaøng thaáy giöõa ñaùm khæ roõ raøng coù moät ngöôøi, lieàn chuù yù nhìn xem ai, thì ra haén laø Lao Ñöùc Naëc. Leänh Hoà Xung vöøa töùc giaän vöøa vui möøng. Chaøng trôû goùt toan veà phoøng ñeå laáy kieám Doanh Doanh keùo tay chaøng laïi kheû noùi :
- "Chuùng ta tieán gaàn moät chuùt nöõa ñeå nhìn cho roõ hôn."
Hai ngöôøi chaïy laïi gaàn theâm möôøi tröôïng thì thaáy Lao Ñöùc Naëc bò coät vaøo giöõa hai con khæ lôùn. Hai con khæ naøy loâi haén chaïy lui roài laïi chaïy tôùi. Lao Ñöùc Naëc voán laø tay voõ ngheä cao cöôøng theá maø ñeå cho hai con khæ daèng ñi keùo laïi tuyeät khoâng moät chuùt löïc löôïng phaûn khaùng. Leänh Hoà Xung thaáy vaäy kheû hoûi:
-"Taïi sao haén khoâng töï chuû ñöôïc, ñeå khæ muoán laøm gì thì laøm?" D.Doanh cöôøi ñaùp :
- "Xung lang cöù laúng laëng maø coi, roài tieåu muoäi thuûng thaúng noùi cho nghe."
Khæ voán laø loaøi noùng tính maø öa hoaït ñoäng. Chuùng nhaûy nhoùt lung tung, CHAÚNG LUÙC NAØO CHÒU ÑÖÙNG YEÂN. Lao Ñöùc Naëc bò hai con loâi hai beân nhaûy qua nhaûy laïi. Thænh thoaõng chuùng laïi keâu rít leân ra chieàu töùc giaän. Chuùng giô moùng leân caøo vaøo maët haén. Baây giôø Leänh Hoà Xung ñaõ nhìn roõ thì tay maët Lao Ñöùc Naëc bò coät vaøo coå tay con khæ beân phaûi. Tay traùi bò coät vaøo coå tay con khæ beân traùi, maø laïi coät baèng daây loøi toùi. Baáy giôø Leänh Hoà Xung ñaõ hieåu ñöôïc phaân nöõa caâu chuyeän lieàn hoûi:
- "Phaûi chaêng ñaây laø kieät taùc cuûa Doanh muoäi ?" D.Doanh cöôøi hoûi laïi :
- "Kieät taùc theá naøo ?" LH.Xung hoûi :
- "Phaûi chaêng Doanh muoäi ñaõ pheá boû coâng lao cuûa Lao Ñöùc Naëc?" D.Doanh ñaùp :
- "Khoâng phaûi theá ñaâu. Caùi ñoù laø töï haén laøm neân toäi nghieät."
Ñaùm khæ nghe coù tieáng ngöôøi lieàn keâu chí choùe roài loâi Lao Ñöùc Naëc vöôït qua ñænh nuùi maø ñi.
Baáy nhieâu cuõng chöa vöøa yù mình, taùc giaû ñeå "YÙ Doanh Doanh" boäc baïch taát caû vai troø, haønh ñoäng cuûa ñoàng boïn "taâm vieân yù maõ" cuûa mình.

Roài chaøng noùi:
-"Teù ra maáy böûa nay Doanh muoäi chæ muoán kieám Lao Ñöùc Naëc cho tieåu huynh thöôûng thöùc." D.Doanh ñaùp :
- "Ngaøy tröôùc gia gia tieåu muoäi leân ñeán ngoïn Trieâu Döông, thaèng cha ñoù ñeán taâng coâng noùi laø laáy ñöôïc pho Tòch Taø kieám phoå ñem ñeán daâng cho gia gia. Gia gia hoûi haén coù duïng yù gì thì haén xin moät chaân tröôûng laõo ôû Trieâu Döông giaùo. Gia gia khoâng muoán noùi nhieàu vôùi haén lieàn keâu ngöôøi ñem haén ra taïm thôøi quaûn coá. Sau gia gia töø traàn, giaùo chuùng ñeàu maéc baän coâng vieäc tuùi buïi chaúng ai hoûi gì ñeán haén, neân ñöa haén veà Haéc Moäc Nhai. Sau möôøi maáy hoâm, tieåu muoäi nhôù tôùi vuï naøy, lieàn keâu haén ra caät vaán, môùi bieát laø vì haén töï luyeän moân Tòch Taø kieám phaùp, nhöng khoâng ñuùng leà loái, chaúng ñöôïc ích gì maø baûn laõnh voõ coâng chuïc naêm ñeàu bò maát heát. Haén laïi laø hung thuû saùt haïi Luïc sö ñeä cuûa Xung lang. Ngaøy tröôùc Luïc sö ñeä bình sinh thích nuoâi khæ neân tieåu muoäi kieám hai con khæ lôùn ñeå quaán daét vôùi haén roài thaû treân nuùi Hoa Sôn.
Naøng noùi xong vöôn tay ra naém laáy coå tay LH.Xung thôû daøi noùi:
- "Khoâng ngôø Nhaäm Doanh Doanh naøy laïi buoäc haén chung thaân vôùi loaøi khæ khoâng xa rôøi nöõa."