อาการวิงเวียนมีหลายสาเหตุ รักษาหายได้ ไม่มีปัญหา
นพ.เทอดศักดิ์ เดชคง
อาการวิงเวียนศีรษะดูจะเป็นโรคยอดนิยมของผู้สูงอายุเลยทีเดียว บางคนก็เป็นเพียงชั่วขณะแต่บางรายก็เป็นต่อเนื่องกัน
ทำให้รบกวนต่อการทำกิจกรรมต่างๆ จะเป็นเที่ยว ขึ้นรถ ลงเรือ
ก็ดูจะขาดความมั่นใจ ทำให้ขาดความสนุกสบายในชีวิตไปหลายอย่าง
คุณทวีก็เป็นอีกผู้หนึ่งที่ถูกอาการวิงเวียนศีรษะเล่นงาน
จนไม่อยากไปไหน มาไหน ด้วยกลัวว่าจะไปเดี้ยงกลางทาง
จะกินยาแก้เมารถ เมาเรือ ก็ได้ผลบ้าง แต่ผลข้างเคียงก็คือ
ความง่วงนี่สิ ทำให้กินบ่อยๆ ไม่ได้พอดีช่วงนี้นอนไม่หลับขึ้นมาอีก
ก็เลยมาปรึกษากับแพทย์
ทางการแพทย์แบ่งประเภทของอาการวิงเวียน
ออกเป็น 2 ประเภทคือ
กลุ่มแรกที่รู้สึกมีอาการหมุน
มักเกี่ยวข้องกับความผิดปกติของระบบทรงตัว
โดยเฉพาะของโรคหูอย่างเช่น ขี้หูมาก หูน้ำหนวก
หูส่วนในอักเสบ (จากยาบางชนิด เช่น ยาแก้อักเสบ
ยาแก้ปวด สุรา) ซึ่งมักมีคลื่นไส้อาเจียนร่วมด้วย นอกจากนี้
ก็อาจเกิดจากระบบไหลเวียนเลือดในบริเวณก้านสมองไม่ดี
มีเนื้องอกในกระโหลกศีรษะ ฯลฯ
กลุ่มที่สองเป็นพวกที่ไม่มีอาการหมุน
กลุ่มนี้มักเกี่ยวข้องกับระบบไหลเวียนเลือด เช่น
อาจเกิดความดันต่ำเกินไป เกิดจากระดับน้ำตาลในเลือดผิดปกติ
หรืออาจเป็นจากอารมณ์ และความตึงเครียดก็ได้
ส่วนใหญ่แล้วผู้สูงอายุที่มีอาการวิงเวียนมักเป็นแบบชั่วคราว
ไม่ค่อยมีสาเหตุที่ร้ายแรง แต่ก็ควรมีการตรวจร่างกาย
และเจาะเลือดตรวจกันบ้าง โดยเฉพาะรายที่เป็นครั้งแรก
หรือมีโรคอื่นอยู่แล้ว หรือเป็นผู้สูงอายุ ซึ่งต้องตรวจร่างกายประจำปี
ระบบหลอดเลือดสาเหตุสำคัญในผู้สูงอายุ
หลอดเลือดที่ไปเลี้ยงสมอง โดยเฉพาะบริเวณก้านสมอง อาจมีการตีบตันเนื่องจากหลายสาเหตุ ตั้งแต่ความเสื่อมตามปกติ
มีไขมันเกาะที่ผนังหลอดเลือด มีการอักเสบหรือตีบตันของหลอดเลือด ซึ่งพบได้ในผู้สูงอายุที่เป็นเบาหวาน ความดันโลหิตสูง
ไขมันในเลือดสูง รวมไปถึงผู้ที่มีหัวใจเต้นผิดปกติ ผู้สูบบุหรี่จัด นอกจากนี้ยังอาจพบได้ในการเปลี่ยนท่าทางของคอ
และศีรษะที่ไม่เหมาะสม เช่น แหงนคอนานๆ อย่างการไปสระผม ตัดผมตามร้านกลับมาอาจได้เวียนศีรษะเป็นของแถม
ปัจจุบันมียาหลายชนิดที่ออกฤทธิ์กับระบบหลอดเลือด
ถูกผลิตออกมาเพื่อช่วยผู้สูงอายุที่มีปัญหาการไหลเวียนโลหิตส่วนย่อย
(Microcirculation) ถ้าผู้สูงอายุ (หรือไม่สูงอายุ) ไปหาหมอตามโรงพยาบาล
ก็มักจะได้มาเป็นประจำ ซึ่งส่วนใหญ่ก็ได้ผลดี ในรายของคุณทวี ผมก็แนะนำให้ไปซื้อใบแป๊ะก้วยมาต้มดื่มแบบชา (ซึ่งหาซื้อได้
ตามร้านขายสมุนไพรทั่วไป) ก็ปรากฏว่าได้ผลดีมีอาการดีขึ้นมาก หลังจากลองกินไปได้เพียงสองสามสัปดาห์ แถมยังได้อานิสงค์คือ
หลับสบายยิ่งขึ้น ยานอนหลับที่เคยได้รับ ก็เลิกได้ในคราวนี้เอง
การดูแลตนเอง
สิ่งสำคัญอยู่ที่การป้องกันครับ แน่นอนผู้สูงอายุ
ควรดูแลสุขภาพทั่วไป (อยู่เสมอ) ตั้งแต่ออกกำลังกายเป็นประจำ ซึ่งจะช่วยในการไหลเวียนโลหิตเพิ่มขึ้น แต่ก็ต้องเป็นการออกกำลังกาย
ที่นุ่มนวล ไม่หักโหม หรือการออกกำลังกายควรเหนื่อยเพียงเล็กน้อย
มือและเท้าไม่ควรเย็นจนซีด ซึ่งแตกต่างไปจากการออกกำลังกาย
เพื่อเพิ่มการทำงานของหัวใจ กระดูกและกล้ามเนื้อ
แบบหลังนี้จะมีความรุนแรงมากกว่า
ผมสังเกตดูในผู้ป่วยหลายรายก็พบว่า การไหลเวียนของเลือดจะดี
ในรายที่มือเท้าอุ่น ซึ่งแสดงว่าระบบหลอดเลือดฝอยทำงานเป็นปกติ ลักษณะเช่นนี้จะชัดเจนในผู้ที่มีความเครียด
เมื่อเกิดอาการวิงเวียนศีรษะ
ทำไมเวลาเครียดถึงเกิดอาการเวียนศีรษะได้
เรื่องนี้เป็นเพราะระบบประสาทอัตโนมัติ คือ ซิมพาเธติก อันเป็นตัวที่ตอบสนองต่อความเครียดนั่นเอง ผลของซิมพาเธติก
จะทำให้ระบบไหลเวียนเลือดฝอยลดลง
รวมถึงในระบบประสาทส่วนกลางด้วย
อาการมึนเวียนศีรษะจึงเกิดขึ้น
ที่โรงพยาบาลนั้น นอกจากใช้ยาแก้ไอในอาการวิงเวียนศีรษะแล้ว ยังมีการใช้การฝึกหายใจด้วยท้อง (Abdominal Respiration)
ซึ่งเป็นการหายใจเข้าท้องพอง หรือหายใจออกท้องยุบ
มีการเลื่อนตัวของกล้ามเนื้อกระบังลม อันจะเป็นการกระตุ้น
ระบบประสาทผ่อนคลายอย่างได้ผล
การบริหารตา
ผู้สูงอายุบางรายใช้สายตามามาก ประกอบกับการมองเห็นไม่ดีนัก จึงทำให้เกิดอาการเวียนศีรษะได้ กรณีเช่นนี้ควรพักสายตาเป็นช่วงๆ ระหว่างทำกิจกรรมที่ต้องใช้สายตา บางรายอาจใช้การบริหารกล้ามเนื้อ
รอบๆ ลูกตา ด้วยการกรอกตาไปซ้าย-ขวา ซ้ำๆ กัน 5-10 ครั้ง มองบน
มองล่าง และกรอกตาเป็นวงกลม สลับไปทั้งตามเข็มทวนเข็มนาฬิกา
อาหารการกิน
จากทฤษฎีที่ว่าความเสื่อมถอยของหลอดเลือด
ที่ไปเลี้ยงสมอง อาจเป็นสาเหตุของอาการวิงเวียนศีรษะ
ดังนั้นการรับประทานอาหารที่มีสารต้านความเสื่อม
ย่อมมีส่วนบำบัดอาการได้ ยาต้านความเสื่อมเหล่านี้
ได้แก่ วิตามินอี ซี เบต้าแคโรทีน
เรื่องอื่นๆ
ในรายที่มีอาการวิงเวียนมีสาเหตุเฉพาะเจาะจง
ก็ควรรักษาที่สาเหตุเช่น โลหิตจาง โรคขาดธาตุเหล็ก
ก็ควรหาสาเหตุแล้วให้ธาตุเสริม รายที่หูส่วนกลางอักเสบ
ก็ต้องใช้ยารักษากันไปก็ขอย้ำครับว่า อาการวิงเวียนเหล่านี้
เป็นสิ่งที่ป้องกันและรักษาได้ ในแง่ของผู้สูงอายุก็ควรดูแลตนเอง
ให้ครบตามหลักคือ อาหาร ออกกำลังกาย อารมณ์จิตใจ
เป็นการป้องกันไว้ แล้วท่านจะได้ไปไหนมาไหนได้สะดวก ไม่ต้องเวียนศีรษะจนเที่ยวที่ไหนก็ไม่ได้ ก็ไม่สนุกนะครับ
|
