สุจิตต์ สาลีพันธ์

ผัก เป็นอาหารที่อุดมด้วยวิตามินและแร่ธาตุต่าง ๆ ช่วยเสริมสร้างร่างกายให้แข็งแรง และช่วยทำให้อวัยวะต่าง ๆ ทำงานได้เป็นปกติ นอกจากนี้ ผักยังให้กากอาหาร หรือใยอาหาร ที่ทำหน้าที่เหมือนไม้กวาด คอยทำความสะอาดลำไส้ และดูดซับสาร ที่อาจเป็นพิษต่อร่างกาย ซึ่งปนเปื้อน มากับอาหาร หรือสารพิษที่เกิดจาก แบคทีเรียในลำไส้ จึงช่วยให้ร่างกาย เกิดการเสี่ยงพิษน้อยลง

การที่เด็กไม่ยอมกินผัก เป็นปัญหาหนักอกหนักใจของบรรดาพ่อแม่ผู้ปกครองของเด็ก ๆ หลายคนไม่ชอบกินผัก แม้เจอผักเพียงชิ้นน้อยนิดในอาหาร ก็จะปฏิเสธผักไปทันที โดยไม่มีข้อต่อรอง ส่วนใหญ่เป็นเพราะไม่ชอบรสชาติ หรืออาจเกิดความฝังใจ ที่เคยถูก คุณพ่อคุณแม่ ป้อนผัก ที่มีรสขม ให้กินมาก่อน เลยเหมารวมกันว่า ผักทุกชนิด คงจะขม เหมือนกันหมด ดังนั้น จะเห็นได้ว่า การปลูกฝังพฤติกรรมก ารบริโภคผัก ให้แก่เด็กเป็น จุดเริ่มต้นที่สำคัญยิ่ง และเป็นเรื่องละเอียดอ่อน ที่คุณพ่อคุณแม่ ควรให้ความสนใจ

การโน้มน้าวใจให้เด็กกินผัก มีข้อแนะนำดังนี้

1. ในขณะที่เด็กยังอยู่ในวัยทารกเริ่มตั้งแต่อายุ 5 เดือนขึ้นไป จะต้องมีการ สร้างความคุ้นเคย ให้กับเด็ก ในการบริโภคผัก ให้หลากหลายชนิด สับเปลี่ยน หมุนเวียนกันไป เมื่อมีการให้อาหารอื่นเพิ่มเติม นอกเหนือจากน้ำนมแม่ โดยในครั้งแรก ควรเริ่มปริมาณน้อย ๆ ก่อน แล้วค่อย ๆ เพิ่มปริมาณมากขึ้น จนกระทั่งเด็กคุ้นเคย กับผักชนิดนั้น ๆ จึงค่อยเปลี่ยน หรือ เพิ่มผักชนิดใหม่ แต่ในกรณีที่เด็กปฏิเสธ ในการกินผัก ควรหยุดไปสักพักหนึ่งก่อน ไม่ควรฝืน ความรู้สึกของเด็ก ควรหาโอกาสที่จะเริ่มใหม่ เพื่อที่จะให้เด็ก เริ่มกินผัก จนคุ้นเคย และยอมรับในที่สุด
2. การเลือกชนิดของผัก การที่ลูกไม่ยอมกินผัก อาจมีสาเหตุมาจากผักบางชนิด มีกลิ่น ที่เด็กไม่ชอบ เช่น เหม็นเขียว มีกลิ่นฉุน มีรสขม รสเผ็ดและซ่า อาทิเช่น ต้นหอม ผักชี มะระ ฯลฯ ดังนั้น การฝึกให้เด็กกินผักจึงควรเริ่มจากผักที่มีสีสวย ๆ รสอร่อย ไม่เหม็น ไม่มีกลิ่นฉุน หรือรสจัด อาจเริ่มจากผักที่นิ่ม ๆ เช่น ฝักทอง ผักเขียว ตำลึง ผักกาดขาว ฯลฯ ซึ่งจะทำให้เด็กชอบและไม่รู้สึกระคาย แต่อย่างไรก็ตาม ควรจะเริ่ม ให้เด็กกินผัก ที่มีกลิ่นฉุน เช่น ต้นหอม ผักชี ควรเริ่มให้เด็กกินผักก่อนอายุ 8-9 เดือน เนื่องจากเป็นวัยที่เด็กยังไม่รู้จักเลือกกลิ่น และรสมากนัก จะรับได้ทุกอย่าง
3. นอกจากเป็นตัวผักเองแล้วก็อาจจะเป็นจิตใจของเด็กและพ่อแม่ การฝึกให้เด็กกินผัก พ่อแม่จะต้องเป็นตัวอย่างที่ดี โดยการฝึกให้เด็กเห็น ควรกล่าวชมเชย ในขณะที่เด็กกำลังกินผัก นอกจากนี้ ควรจะให้เด็กมีส่วนช่วย ในการเตรียมผัก สำหรับปรุงอาหาร หรือจัดผักสดใส่จาน จะช่วยให้เด็กมีทัศนคติที่ดีต่อการกินผัก
4. การปรุงอาหารประเภทผัก ก็เป็นสิ่งจำเป็นที่จะต้องดัดแปลง ให้เกิดความหลากหลาย เช่น ผักบางชนิด อาจจะนำไปชุบแป้งทอด หรือแกะสลักผัก ให้เป็นรูปสัตว์ต่าง ๆ เพื่อโน้มน้าวจิตใจเด็ก ซึ่งจะช่วยให้เด็กชอบกินในที่สุด
5. การเล่านิทานที่เกี่ยวกับประโยชน์ของผักให้เด็กฟัง ก็เป็นส่วนหนึ่ง ที่สามารถจูงใจ เด็กได้ เช่นกัน เช่น เล่านิทานเกี่ยวกับกระต่าย ที่ชอบกินผัก ทำให้แข็งแรง กระโดด และวิ่งได้เร็ว เป็นต้น ในปัจจุบันนี้มีหนังสือนิทาน ลักษณะนี้อยู่มากมาย

สุจิตต์ สาลีพันธ์
นักโภชนาการ 8 กองโภชนาการ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข

main