ภก.นิพล ธนธัญญา

หลังจากที่ผลิตภัณฑ์ยี่ห้อหนึ่งโฆษณาผลิตภัณฑ์ตัวเองว่า ใช้เสริมความสูง ออกรายการ โทรทัศน์ บรรดาผู้ปกครองบ้าง เด็กนักเรียนบ้าง ก็ออกมาถามหาซื้อกันจ้าละหวั่น ครู- อาจารย์บางโรงเรียน ที่เป็นตัวแทนจำหน่ายก็เลยง่วนกับการรับใบสั่งซื้อจากลูกศิษย์ กันยกใหญ่จึงเกิดคำถามเป็นข้อสังเกตขึ้นมาหลาย ๆ ข้อ ดังนี้

1. ผู้คนเขาคิดเรื่องความสูงกันอย่างไร ?
"แคลเซียม" มีผลต่อกระดูกอย่างไร ?
เป็นที่เข้าใจกันดีว่าแคลเซียมมีผลต่อการเจริญเติบโตของกระดูก แต่คนส่วนใหญ่ เห็น"ภาพ"การเจริญของกระดูกในมิติของความสูงอย่างเดียว จริง ๆ แล้ว   กระดูก มีการเจริญตั้งแต่ระยะฟีตัส (อยู่ในครรภ์มารดา) ทารก และเรื่อยไปจนถึงอายุประมาณ 25-30 ปี จากนั้นจะมีเสริมความแข็งแรงของกระดูก จนถึงระยะมวลกระดูกสูงสุด (Peck Bone Mass)ที่อายุ 35 ปี หลังจากนั้น มวลกระดูกจะลดลงเรื่อย ๆ ตามอายุ สำหรับผู้หญิงมวลกระดูกจะลดลงมากในช่วงหลังหมดประจำเดือน

"มวลกระดูก" หมายถึง ความหนาแน่นของเนื้อกระดูกที่ประกอบไปด้วย โครงสร้างหลักและแร่ธาตุต่าง ๆ ที่เข้ามาเสริมจึงมีทั้งมิติของความหนา ความใหญ่ มิใช่ความสูง(ยาว) อย่างเดียว สุขภาพกระดูกที่ดีจะหมายถึงความหนาแน่น ซึ่งตรงข้าม กับความพรุน ความเปราะบาง หรือความกร่อน มากกว่าจะมุ่งหมายถึง ความสูง (ความยาว)

ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับสภาวะของกระดูกในแต่ละช่วงชีวิตมี 4 ประการ คือ พันธุกรรม น้ำหนักที่ลดลง โภชนาการ และฮอร์โมน ในช่วงต้นของชีวิต กระดูกเจริญขึ้น ภายใต้อิทธิพลที่สำคัญคือ พันธุกรรม ส่วนโภชนาการมีความสำคัญรองลงมา "อิทธิพลของอาหาร โดยเฉพาะอย่างยิ่งแคลเซียมจะอยู่ใต้อิทธิพลของพันธุกรรม" จึงเป็นเหตุผลที่ระดับมวลกระดูกสูงสุดของคนแต่ละเผ่าพันธุ์มีความแตกต่างกัน อย่างไรก็ตามในระยะที่มวลกระดูกยังไม่ถึงค่าสูงสุด การบริโภคแคลเซียมมีความสำคัญ ต่อการสะสมมวลกระดูก หากบริโภคแคลเซียมไม่เพียงพอ ระดับมวลกระดูกสูงสุด จะต่ำกว่าระดับที่ควรเป็นได้ ตามศักยภาพ และจะไปมีผลทำให้เกิดปัญหาสุขภาพ ที่มีผลกระทบรุนแรงต่อคุณภาพชีวิตในช่วงสูงอายุ คือภาวะกระดูกพรุน (Osteoporosis) เป็นภาวะที่ความหนาแน่นของกระดูกลดน้อยลง ทำให้กระดูกบางและเปราะ จึงมีโอกาสแตกหักได้ง่ายโดยเฉพาะตรงข้อมือ สะโพกและสันหลัง หรือกระดูกหลังยุบ ทำให้หลังค่อมตัวเตี้ยลง

การดื่มนมตั้งแต่วัยเด็กหรือการให้แคลเซียมในรูปของยามีผลเพิ่มมวลกระดูกได้ จึงน่าจะมีความสำคัญในการป้องกันภาวะกระดูกพรุน มากกว่าเรื่องเพิ่มความสูงเสียอีก

การเจริญของกระดูกยังต้องการสารอาหาร แร่ธาตุ รวมทั้งวิตามินอื่น ๆ อีก ได้แก่ โปรตีน (โดยเฉพาะกรดอะมิโนที่ชื่อ อาร์จีนิน) ฟอสฟอรัส แมกนีเซียม วิตามินเอ วิตามินดี เป็นต้น

2. ค่ามาตรฐานส่วนสูงของเด็กไทยเป็นเท่าไร
จากการสำรวจครั้งล่าสุดของกองโภชนาการ กระทรวงสาธารณสุข เมื่อปี พ.ศ. 2538 พบว่าเด็กไทยมีส่วนสูงมากกว่าตอนสำรวจเมื่อปี 2530 เราสามารถเทียบจากตาราง ได้ดังนี้

อายุ	มาตรฐานส่วนสูง (เซนติเมตร)		มาตรฐานน้ำหนัก (กิโลกรัม)
	ชาย	หญิง	ชาย	หญิง
ทารก
0 5 เดือน	51.8-66.0	51.4-64.2	5.8	5.8
6-8 เดือน	68.0-71.2	66.2-69.4	7.6	7.6
9-11 เดือน	72.6-75.2	71.0-73.2	8.4	8.4
เด็ก
1-3 ปี	76.4-96.0	74.2-95.2	11.7	11.7
4-6 ปี	103.4-114.6	102.4-114.0	16.5	16.5
7-9 ปี	119.6-129.4	119.3-129.6	21.9	21.9
10-12 ปี	134.2-145.8	135.5-147.5	29.3	30.7
13-15 ปี	153.8-164.8	153.5-157.3	41.7	43.6
16-19 ปี	167.7-169.5	157.5-157.6	53.9	48.1

หากเรามีส่วนสูงไม่ต่ำกว่าค่าดังกล่าว เราก็น่าจะพอใจ และไม่น่าจะเป็นปัญหาใด ๆ เพราะความสูงมากกว่านี้ไม่ใช่สิ่งที่บ่งบอกว่าจะมีสุขภาพดีหรือไม่ หากขึ้นอยู่กับ พฤติกรรมสุขภาพมากกว่า

3. อาหารของคนไทยขาดแคลนแคลเซียมหรือ ?
ตารางแสดงคุณค่าอาหารไทยในส่วนที่กินได้ 100 กรัม

ชนิดอาหาร	ปริมาณแคลเซียม* มิลลิกรัม ต่อ 100 กรัม	ปริมาณอาหาร* ที่บริโภคต่อครั้ง	ปริมาณแคลเซียม ที่ได้รับ มิลลิกรัมต่อครั้ง
กุ้งแห้ง	2,305	1 ช้อนโต๊ะ (6 กรัม)	138
กะปิ	1,565	1 ช้อนชา (5 กรัม)	78
งาดำคั่ว	1,452	1 ช้อนชา (3 กรัม)	43
กุ้งฝอย	1,339	2 ช้อนโต๊ะ (14 กรัม)	187
ถั่วแดงหลวง,ดิบ	415	3 ช้อนโต๊ะ (30 กรัม)	124
ผักโขม	341	5 ช้อนโต๊ะ (25 กรัม)	85
เต้าหู้ขาว	250	ครึ่งหลอด (95 กรัม)	237
ผักคะน้า	245	5 ช้อนโต๊ะ (45 กรัม)	110
ปลาไส้ตัน	218	5 ช้อนโต๊ะ (25 กรัม)	54
งาขาว,คั่ว	90	1ช้อนชา (3 กรัม)	3
นมสด	118	1 แก้ว (250 มิลลิลิตร)	295

*กองโภชนาการ กรมอนามัย, 2530 และ 2535
**อรพินท์ บรรจง, ธรา วิริยะพานิช, อุไรพร จิตต์แจ้ง คู่มือการประเมินอาหาร สถาบันวิจัยโภชนาการ มหาวิทยาลัยมหิดล, 2538

เราได้รับแคลเซียมจากแหล่งอาหารต่าง ๆ อยู่แล้ว แตกต่างกันตรงที่ว่าแหล่งอาหารชนิดใด ร่างกายสามารถดูดซึมแคลเซียมไปใช้ได้ดีเท่าใด

4. หากได้รับแคลเซียมมากเกินไปจะเกิดอะไรขึ้น
ขณะนี้ยังอยู่ระหว่างรวบรวมข้อมูลถึงผลข้างเคียงของการได้ แคลเซียมมากเกิน
(มากกว่าวันละ 2,000 มิลลิกรัม) ว่ามีผลอย่างไรไม่ว่าจะทำให้เกิดนิ่วในไต หรือมีสารสะสมของแคลเซียมในเนื้อเยื่อต่าง ๆ ที่มิใช่กระดูกและฟัน รวมทั้งการรบกวนหรือยับยั้งการใช้แร่ธาตุอื่น ๆ ที่จำเป็นต่อร่างกาย เช่น สังกะสี และเหล็ก เป็นต้น หรืออาจทำให้เกิดอาการท้องผูกได้

ภก.นิพล ธนธัญญา

main