พญ.ลลิดา สิงหติราช

วิถีชีวิตอันเคร่งเครียดท่ามกลางมลภาวะของคนกรุงเทพฯ เป็นแรงผลักดันให้อาหารเสริม เข้ามามีบทบาทต่อผู้ที่ใส่ใจดูแลสุขภาพ

อาหารเสริมจำเป็นหรือไม่
อาหารเสริมจำเป็นแค่ไหนมีวิธีการเลือกซื้อเลือกกินอย่างไร แพทย์ส่วนใหญ่ถือว่า การรับประทานอาหารได้ครบถ้วนอาหารเสริมไม่ได้ให้ประโยชน์อะไร แต่แพทย์บางท่านเห็นความจำเป็นเพราะวิถีชีวิตของคนเราในปัจจุบันต่างจากรุ่นพ่อรุ่นแม่ หากผู้ที่มีรายได้เพียงวันละ 100 บาท ต้องมาเสียเงินซื้ออาหารเสริมวันละ 10 บาท ไม่เหมาะสมแน่ เพียงรับประทานผัก-ปลา ก็ได้สารอาหารครบถ้วนแล้ว แต่ผู้ที่มีกิจวัตรประจำวันค่อนข้างเร่งรีบและเครียด รับประทานอาหารไม่ครบทุกหมู่ ทุกมื้อและมีเงินทองเหลือเฟือ การซื้ออาหารเสริมขวดละไม่แพงนัก เมื่อเทียบกับไวน์ขวดละเป็นแสนบาทรับประทานคงเป็นประโยชน์ที่คุ้มค่าทีเดียว

อาหารเสริมเพื่ออะไร
อาหารเสริมมีส่วนช่วยป้องกันโรคบางอย่างได้ ส่วนวัตถุประสงค์หลักของคนไทยที่หันมาสนใจอาหารเสริม คือ เพื่อการลดน้ำหนัก ซึ่งมักเป็นผู้หญิง นอกจากนี้คนไทยนิยมอาหารเสริมในกลุ่มวิตามิน โดยเฉพาะวิตามินรวม วิตามินอีและซี สำหรับผู้ชายรับประทานอาหารเสริมเพื่อบำรุงสมอง และบำรุงกำลัง เช่น โสม บิโลบ้า นอกจากนี้ยังมีกลุ่มที่ไปรับประทานอาหารเสริมเพื่อคลายเครียด ได้แก่กลุ่มวิตามินบี ซึ่งยังไม่มีรายงานทางการแพทย์สนับสนุนว่าได้ผลมากน้อยเพียงใด

เลือกบริโภคอย่างไร
หลักการเลือกอาหารเสริมอย่างง่าย ๆ คือความต้องการของแต่ละคนผู้ที่รู้สึกเคร่งเครียด ควรเสริมด้วยวิตามินรวม ถ้าเป็นผู้หญิงควรรับประทานวิตามินรวมที่มีเหล็กด้วย นอกจากนี้วิตามินกลุ่ม "แอนตีออกซิแตนท์" ซึ่งได้แก่ วิตามินซี วิตามินอี และเบตาแคโรทีน ซึ่งมีรายงานการแพทย์ว่าสารอาหารกลุ่มนี้ช่วยลดการเสื่อมสภาพของร่างกาย ส่วนผู้หญิงอายุตั้งแต่ 35-40 ปีขึ้นไป ควรเลือกกลุ่มเสริมแคลเซียม เนื่องจากกระดูก เริ่มบาง ตั้งแต่วัยนี้แล้ว ไม่ได้เริ่มในวัยหมดประจำเดือนอย่างที่หลายคนเข้าใจกัน

นอกจากนี้ไม่จำเป็นว่าต้องรับประทานสูตรเดียวตลอดทุกวัน เช่น บางวันรู้สึกใกล้เป็นหวัด อาจรับประทานวิตามินซีมากกว่าปกติ เป็นต้น

มีอันตรายหรือไม่หากรับประทานมากเกินไป
วิตามินที่ละลายในน้ำ เช่น บีและซี หากรับประทานมากเกินไปจะถูกขับถ่ายออกทาง ปัสสาวะ ส่วนวิตามินที่ละลายในไขมัน อาจสะสมในร่างกายได้ จึงเกิดอันตรายได้ จึงควรบริโภคในขนาดที่แนะนำเพื่อความปลอดภัย แร่ธาตุอื่น ๆ ก็เช่นกัน เช่น แคลเซียมระดับที่ปลอดภัย คือ 800-1,000 มก./วัน

โปรตีนเม็ดทำให้อ้วนหรือไม่
คำตอบคือ ไม่ เนื่องจากเม็ดโปรตีนที่มีในทั่วไป เป็นโมเลกุลย่อยที่เรียกว่า "กรดอะมิโน" ในเม็ดหนึ่งมีไม่กี่มิลลิกรัม น้อยกว่ากินสเต็ก 1 ชิ้นเสียอีก โปรตีนเม็ดเหมาะกับผู้ป่วย พักฟื้น หรือผู้สูงอายุ ซึ่งระบบการย่อยทำงานไม่ปกติ ย่อยเนื้อสัตว์ยาก แต่ว่าร่างกาย ยังต้องการ โปรตีน อาหารเสริมจึงมีบทบาทสำคัญ โปรตีนเม็ดแต่ละชนิดประกอบด้วยกรดอะมิโนต่าง ๆ ไม่เหมือนกัน ซึ่งประโยชน์ก็ต่างกัน ออกไป ควรต้องเลือกตามจุดประสงค์ โดยปรึกษาแพทย์หรือนักโภชนาการ เช่นอาหารเสริมบำรุงผิวตัวใหม่ (อิมิดีน) มีกรดอะมิโนอิมิดีน ซึ่งสกัดจากปลาทะเล ชนิดหนึ่ง ซึ่งมีคุณสมบัติพิเศษซึ่งไม่ได้จาก ปลาทั่วไปที่เป็นอาหารในชีวิตประจำวัน ทำหน้าที่ฟื้นฟูสภาพผิว

อาหารเสริมก็เหมือนอาหารทั่วไป บางคนอาจแพ้อาหารเสริมบางอย่าง บางทีไม่ใช่แพ้สารอาหารโดยตรง จึงควรระวังหากท่านเคยแพ้อาหารหรือสารบางอย่าง ซึ่งอาการแพ้อาหารเสริมหรือการแพ้อาหารทั่วไป เช่น มีผื่นขึ้นตามตัว มีแผลที่ปาก ปากบวม ฯลฯ ซึ่งจะหายภายใน 2-3 วันเมื่อหยุดรับประทานและใช้ยาแก้แพ้ หรือปรึกษาแพทย์จะดีที่สุด

พญ.ลลิดา สิงหติราช

main