เรียบเรียงโดย พนิตตา วงษ์แจ้ง

โรคปวดข้อเรื้อรังที่ชาวบ้านรู้จักและได้ยินคุ้นหูมานานว่า โรคเกาต์ เป็นโรคที่มีมาแต่โบราณกว่า 2,500 ปี แล้ว ฮิปโปเครติส บิดาแห่งวงการแพทย์สากล ตั้งชื่อโรคนี้ว่า "เกาต์" ตามตำแหน่ง การอักเสบ ของข้อ     เกาต์ มาจาก ภาษาลาตินว่า "Gutta" ซึ่งหมายถึงการอักเสบของข้อ ที่เกิดจากสารพิษ ชนิดหนึ่ง ที่หยดเข้าไปในข้อ ทีละหยด จากรายงานของโรงพยาบาลศิริราช โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ พบว่า โรคเกาต์ เป็นโรคปวดข้อเรื้อรัง ที่พบมากกว่าโรคปวดข้อรูมาตอยด์ และอาการปวดข้อชนิดอื่น ๆ พบในผู้ชายมากกว่าผู้หญิง ในอัตราส่วน ชาย:หญิง เท่ากับ 9 : 1 และพบว่าโรคเกาต์ สามารถถ่ายทอดทางพันธุ์กรรมได้ด้วย

โรคเกาต์เป็นโรคที่เกิดจากการตกตะกอนของกรดยูริกที่สะสมภายในข้อ กรดยูริก เป็นสารชนิดหนึ่ง ที่ได้จากการย่อยสลายของสาร เพียวริน ที่มีมากในเนื้อสัตว์ปีก เครื่องในสัตว์ และพืชผักยอดอ่อน (หน่อไม้ ถั่วงอก สะเดา ยอดผักอ่อน แตงกวา) ในคนปกติทั่วไป หากกินเนื้อสัตว์ปีก เครื่องในสัตว์ และพืชผัก ยอดอ่อน ในปริมาณมาก ร่างกายจะมีการสร้างกรดยูริกมากขึ้น แต่ก็สามารถขับกรดยูริกส่วนเกิน ออกทางไตได้ ร่างกายจึงสามารถ รักษาสมดุล ของกรดยูริกไว้ได้ โดยอัตโนมัติ แต่สำหรับคนที่มีความบกพร่อง ในการรักษาสมดุลของกรดยูริก กล่าวคือ หากกินอาหาร ที่มีสาร เพียวรินมาก หรือมีความผิดปกติ ของการสร้างกรดยูริก ร่างกายก็จะสร้างกรดยูริกมาก แต่ไม่สามารถขับกรดยูริกส่วนเกิน ออกได้เต็มที่ ดังเช่นตนปกติทั่วไป จึงมีการสะสมกรดยูริกส่วนเกิน ไว้ในร่างกาย เกิดการตกตะกอนอยู่ตามข้อ ตามผนังหลอดเลือด ในไต อวัยวะต่าง ๆ ทำให้เป็น โรคเกาต์ขึ้น การที่จะวินิจฉัยว่า เป็นโรคเกาต์หรือไม่นั้น ทำได้โดยการเจาะน้ำ ที่ไขข้ออักเสบ ไปตรวจ จะพบผลึกยูริก โดยขณะที่มีการอักเสบของข้อ ระดับกรดยูริก ในเลือด จะสูงหรือไม่ก็ได้

ผู้ที่เป็นโรคเกาต์จะมีอาการปวดข้ออย่างเฉียบพลัน และรุนแรง โดยเริ่มจาก ปวดข้อเท้า ปวดข้อนิ้วเท้าก่อน ต่อมาจะปวดบริเวณข้อเข่า ข้อนิ้วมือ ส่วนใหญ่จะปวดตอนกลางคืน และมักจะปว เพียงข้อเดียวก่อน ข้อที่ปวด จะบวมแดงร้อน และเจ็บมากจนเดินไม่ไหว อาจมีไข้หนาวสั่น ถ้าปล่อยไว้ ไม่ได้รับการรักษา อาการของโรค อาจจะหายได้เอง จนดูเหมือนคนปกติ แต่แท้ที่จริงแล้ว จะกลายเป็นโรคเกาต์เรื้อรัง จนเกิดอาการปวดข้อเรื้อรัง ซึ่งอาจใช้เวลาเป็น 10 ปี ซึ่งระยะนี้ อาจตรวจพบปุ่มก้อน ขึ้นบริเวณที่เคยอักเสบบ่อย ๆ เช่น ข้อนิ้วเท้า ข้อเข่า ข้อศอกเป็นต้น ปุ่มก้อนนี้ จะโตขึ้นเรื่อย ๆ จนบางครั้งแตกออก มีสารสีขาว ๆ คล้ายชอล์ก หรือยาสีฟัน ไหลออกมา และเกิดแผลเรื้อรัง หากผู้ป่วยยังละเลย ไม่ไปรับการรักษา อาจทำให้เกิดข้อพิการ เนื่องจากกรดยูริก ไปสะสมบริเวณข้อ อาจเกิดนิ่วในไต เนื่องจากกรดยูริกสะสมจนเกิดไตพิการ และยังทำให้เกิดภาวะ หลอดเลือดแข็งตัว และตีบตันตามมาอีกด้วย

ด้วยวิทยาการทางการแพทย์ที่ทันสมัย สามารถรักษาผู้ป่วยโรคเกาต์ให้หายได้เกือบ 100% โดยการให้ยา ลดการอักเสบของข้อ หรือยาลดระดับกรดยูริกในเลือด แล้วแต่ข้อบ่งชี้ แพทย์จะนัดผู้ป่วยเป็นระยะทุก 2-3 เดือน เพื่อตรวจเลือดดูระดับกรดยูริก ให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ เพื่อป้องกันการอักเสบ ของข้อซ้ำ ๆ หรือผลแทรกซ้อน ที่มีต่ออวัยวะอื่น ๆ เมื่อผู้ป่วยกินยาลดระดับกรดยูริก จนเป็นปกติ ก็อาจไม่จำเป็น ต้องควบคุมอาหาร อย่างเคร่งครัดนัก

โรคเกาต์หากเกิดกับผู้ใดแล้วจะเกิดความทุกข์ทรมาน การที่ผู้ป่วยรู้จักรักษา และป้องกันตนเอง ให้แข็งแรง สมบูรณ์อยู่เสมอ จะสามารถช่วยบรรเทา อาการกำเริบของโรคได้ ข้อควรปฏิบัติก็คือ งดการดื่มเหล้า และเบียร์ เพราะแอลกอฮอร์ในเครื่องดื่ม จะทำให้ไต ขับกรดยูริกได้น้อยลง จนเกิดโรคกำเริบได้ ควรทำจิตใจ ให้ร่าเริง แจ่มใส ทำใจอย่าให้เกิดความเครียด หมั่นออกกำลังกายสม่ำเสมอ ตามความเหมาะสม และควรงดอาหาร ประเภทเนื้อสัตว์ปีก เครื่องในสัตว์ พืชผักยอดอ่อน เช่น หน่อไม้ ถั่วงอก สะเดา ยอดกระถิน ยอดผักอ่อน แตงกวา ในรายที่มีอาการปวดข้อ และโรคกำเริบ หากไม่มีอาการปวดข้อกำริบ และกินยาลดกรดยูริกเป็นประจำ ก็อาจกินอาหารประเภทเนื้อหมู เนื้อวัว ปลา ได้บ้าง ในปริมาณที่เพียงพอ กับความต้องการของร่างกาย การที่ผู้ป่วย ดูแลรักษาสุขภาพ ของตัวเองอย่างเคร่งครัด ก็จะช่วยให้สามารถ ใช้ชีวิตอย่างเป็นสุข และยืนยาว เช่นคนปกติทั่วไป

[ ข้อมูลจาก: หนังสือเวชปฏิบัติที่น่ารู้โดย น.พ.สุรเกียรติ อาชานุภาพ ปี 2540, คู่มือตำราโรคข้อ โรงพยาบาลศิริราช ]

main