บัวบกแก้ช้ำ (ใน)

ภ.ญ.พัชราภรณ์ ปัญญาวุฒิไกร

บัวบก (Centella aslatica (Linn.) Urban) เป็นไม้เลื้อยตามพื้นดิน ใบเป็นรูปไต ขอบใบหยัก ก้านใบยาว ในตำรายาไทย ส่วนที่ใช้เป็นยา คือ ต้นและใบสด นิยมน้ำมาคั้นเป็นน้ำใบบัวบก มีสรรพคุณเป็นยาแก้ช้ำใน บำรุงกำลัง แก้อ่อนเพลีย เมื่อยล้า คนจีนนิยมน้ำบัวบก เมื่อพลัดตกหกล้มหรือกระแทก เพราะเชื่อว่าจะทำให้เลือดกระจายตัวแก้ช้ำในได้

สารสำคัญที่สกัดได้จากบัวบก คือ made cassic acid, asiatic acid, aslaticoside made cassoside เป็นต้น ซึ่งมีฤทธิ์ในการสมานแผล ทำให้แผลหายเร็ว มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรียที่ทำให้เกิดหนอง ฆ่าเชื้อรา และลดการอักเสบ ลบรอยแผลเป็น

คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ได้วิจัย ค้นคว้าพัฒนารูปแบบจนได้ครีมบัวบก ซึ่งเมื่อทดลองใช้ในผู้ป่วยที่เป็นแผลเรื้อรังจากแผลกดทับ แผลที่เกิดจากอุบัติเหตุ และแผลติดเชื้อ โดยใช้ทาบริเวณที่เป็นวันละ 1 ครั้ง พบว่า สมุนไพรครีมบัวบกสามารถทำให้แผลหายเร็วขึ้น และลดการอักเสบได้ ปัจจุบันมีผลิตภัณฑ์จากสมุนไพรบัวบกในรูปยาแผนปัจจุบัน มีทั้งผลิตภัณฑ์ของประเทศฝรั่งเศสในรูปครีม ยาผงโรยแผล ยาเม็ดสำหรับรับประทาน ปลาสเตอร์ปิดแผลและยาฉีด และผลิตภัณฑ์ของไทยในรูปยาครีม โดยบริษัทผลิตภัณฑ์สมุนไพรไทย จำกัด ภายใต้ลิขสิทธิ์ขององค์การเภสัชกรรม ซึ่งในช่วงนี้มีข้อบ่งใช้สำหรับรักษาแผลสด แผลหลังการผ่าตัด ทำให้แผลหายเร็ว และทำให้แผลเป็นมีขนาดเล็ก

อย่างไรก็ดี มีการวิจัยพบว่า สารสกัดบัวบกด้วยน้ำ สามารถยับยั้งการเจริญของเชื้อแบคทีเรีย ที่ทำให้เกิดหนอง และฆ่าเชื้อราที่เป็นสาเหตุของกลากได้ จึงต้องรอผลการศึกษาทางคลินิก เพื่อยืนยันสนับสนุนการใช้บัวบกรักษาแผลหนอง และใช้แก้เชื้อราโรคผิวหนังต่อไป นอกจากนี้มีการวิจัยพบว่า สารสกัดจากผลแห้งของบัวบก สามารถช่วยให้แผลในกระเพาะอาหาร หายเร็วขึ้น ทำให้บัวบกเป็นสมุนไพรที่มีคุณสมบัติเป็นที่น่าสนใจ และเป็นพืชสมุนไพรที่น่ารู้ และน่าใช้อีกตัวหนึ่ง

ภ.ญ.พัชราภรณ์ ปัญญาวุฒิไกร

main