นายแพทย์สุรพงศ์ อำพันวงษ์

คงจะเป็นเพราะว่า 31 พฤษภาคม ของทุกปี เป็นวันงดสูบบุหรี่โลก และในประเทศไทย ก็มีการรณรงค์ เพิ่มพูนความรู้ ให้กับประชาชนในเรื่องนี้ อย่างกว้างขวาง โดยเน้นที่สตรี และเด็ก ทำให้สตรีทั้งหลาย ตื่นตัวพอสมควร ในเรื่องของมะเร็ง ที่อาจมีผลมาจากการสูบบุหรี่ เป็นผลให้การตรวจกรองมะเร็งในสตรี สำหรับอวัยวะอื่น ๆ ก็ได้รับความสนใจร่วมไปด้วย ประกอบกับในเดือนมิถุนายนนี้ เป็นเดือนที่ศูนย์ถันยรักษ์ ของโรงพยาบาลใหญ่ ๆ ทั่วประเทศรวมกันรณรงค์ ต่อต้านมะเร็งเต้านมในสตรี จึงสมควรสรุปความรู้ เรื่องมะเร็งของสตรี โดยรวมมาให้ทราบในวันนี้

ในการสัมภาษณ์สรุปความรู้เรื่องมะเร็งในสตรีจาก รองศาสตราจารย์ นายแพทย์พิชัย เจริญพานิช อาจารย์สูตินารีแพทย์ ภาควิชาสูติศาสตร์นรีเวชวิทยา คณะแพทย์ศาสตร์ศิริราชพยาบาล ได้เน้นว่า มะเร็งในสตรีนั้น พบบ่อยที่อวัยวะสืบพันธุ์ ซึ่งประกอบด้วย อวัยวะสืบพันธุ์ภายนอก ได้แก่ ปากช่องคลอด และอวัยวะสืบพันธุ์ภายใน ที่อยู่ลึกเข้าไปตั้งแต่ช่องคลอด ปากมดลูก มดลูก รังไข่ ท่อนำไข่ โดยนำเอามะเร็ง ที่เกิดเนื่องจากรก อันเป็นผลจากการตั้งครรภ์ด้วย แพทย์บางกลุ่ม จะรวมเอามะเร็ง ของเต้านม เข้าไปเป็นมะเร็งในกลุ่มนี้

ในที่นี้จะเรียงความสำคัญของมะเร็งที่เกิดขึ้นในสตรีไทย ซึ่งประกอบด้วย

มะเร็งปากมดลูก พบมากที่สุด ทำให้สตรีไทยตาย และพิการ เนื่องจากโรคนี้มากที่สุด ในจำนวนมะเร็งที่เกิดในสตรีทั้งหมด แม้ว่าสตรีไทยทันสมัยในปัจจุบัน จะทำการตรวจเช็ค มะเร็งปากมดลูกกันเป็นประจำ ปีละ 1 ครั้งแล้วก็ตาม แต่ก็ยังมีความพลั้งเผลอ ความประมาท ความรู้เท่าไม่ถึงการณ์ แอบแฝงอยู่เป็นอันมาก ทำให้ไม่สามารถตรวจพบ มะเร็งปากมดลูก ในระยะเริ่มแรก ได้ ทำให้ประสิทธิภาพในการรักษาด้อยลงไป มะเร็งเต้านม พบมากเป็นอันดับสอง ในสตรีไทย และก็เป็นสาเหตุ ที่ทำให้สตรีไทย ต้องเสียชีวิตเป็นจำนวนมาก เช่นเดียวกัน แม้ว่าในปัจจุบัน จะมีการรณรงค์ ให้ตรวจคลำเต้านมด้วยตนเอง ให้ตรวจเช็คมะเร็งเต้านม ด้วยเครื่องแมมโมแกรม ปีละ 1 ครั้ง ในสตรีสูงอายุ หรือในสตรี ที่มีพันธุกรรมในโรคนี้ แต่ก็ดูเหมือนว่า จะถูกละเลย มิได้นำมาปฏิบัติอย่างจริงจัง มะเร็งรังไข่ พบมากเป็นอันดับสาม ทำให้สตรีไทยตายมาก เป็นมะเร็งที่เป็นปัญหา ในการวินิจฉัย และรักษามากที่สุด มะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก พบน้อยในประเทศไทย แต่นับวัน เมื่อประเทศไทยเปลี่ยนแปลง เป็นประเทศอุตสาหกรรม จะทำให้มีอุบัติการมากขึ้น มะเร็งไข่ปลาอุก หรือมะเร็งที่ เกิดจากเซลล์รก เนื่องจากการตั้งครรภ์ เป็นมะเร็ง ที่พบมากในชาวเอเชีย และอเมริกาใต้ มะเร็งปากช่องคลอด พบมากในคนแก่ มะเร็งช่องคลอด พบน้อยมาก มะเร็งท่อนำไข่ พบน้อยมาก

ในยุคเศรษฐกิจตกต่ำของประเทศการตรวจเช็คร่างกาย และการตรวจกรองมะเร็ง น่าจะเป็นสิ่งสำคัญ เพราะจะนำมา ซึ่งการค้นพบจุดบกพร่องเล็กน้อย ของร่างกาย หรือตรวจพบมะเร็ง ในระยะเริ่มแรก สามารถป้องกัน หรือรักษาโรคได้ ในระยะเริ่มแรก เสียเศรษฐกิจน้อย เสียเวลาน้อย และประสิทธิภาพ ในการรักษาสูง ชีวิตยืนยาวได้มาก มีคุณภาพชีวิตที่ดี ลองทบทวนซิว่า ท่ามีประวัติใด ๆ ดังที่จะกล่าวต่อไปนี้ อันเป็นที่สงสัยว่า อาจจะเป็นมะเร็งของอวัยวะสืบพันธุ์ของสตรีได้ เป็นเปอร์เซ็นต์สูง ได้แก่

ประวัติครอบครัว มะเร็งหลายอย่างจะพบในกลุ่มญาติใกล้ชิด เช่น มะเร็งรังไข่ มะเร็งเต้านม และมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก พบในสมาชิกร่วมครอบครัว เช่น ประวัติมารดา หรือพี่น้อง เคยเป็นมาก่อน ประวัติการแต่งงานและการร่วมเพศ มะเร็งปากมดลูกพบได้มากในหญิงที่แต่งงานแล้ว แต่งงานหรือมีเพศสัมพันธ์เร็ว(อายุน้อย) มีเพศสัมพันธ์กับชายหลายคน ชายที่มีเพศสัมพันธ์ด้วย เคยมีภรรยา เป็นมะเร็งปากมดลูก หรือชายผู้นั้นเคยเป็นมะเร็งขององคชาติ ประวัติการคุมกำเนิด หญิงที่คุมกำเนิดด้วยยา เพื่อห้ามการตกไข่ หรือมีบุตรบ่อย ๆ มีโอกาส ที่จะเป็นมะเร็งรังไข่น้อย ประวัติเกี่ยวกับอนามัยส่วนตัว สตรีที่เคยเป็นกามโรค โดยเฉพาะกามโรคที่เกิดจากไวรัส กลุ่มที่ทำให้เกิดโรคหงอนไก่ หรือเริม มีโอกาสเกิดมะเร็งปากมดลูกได้ง่าย ขณะที่หญิง ที่ใช้แป้งทา ที่อวัยวะสืบพันธุ์ภายนอก มีโอกาสที่จะเกิดมะเร็งรังไข่ได้ง่าย ประวัติเคยแท้งครรภ์ไข่ปลาอุก มีโอกาสที่จะเกิดมะเร็งครรภ์ไข่ปลาอุกหรือมะเร็งรกได้ ง่าย สตรีที่ไม่เคยมีบุตร หรือมีบุตรน้อยมีโอกาสที่จะเกิดมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกได้ง่าย สตรีที่อ้วนเป็นเบาหวาน ความดันโลหิตสูง หมดประจำเดือนช้ากว่าอายุ 52 ปี หรือ เคยรับการรักษาด้วยฮอร์โมนเอสโตรเจน มีโอกาสสูงที่จะเป็นมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก

อาการผิดปกติที่บ่งชี้ว่าอาจจะเป็นมะเร็งของอวัยวะสืบพันธุ์สตรีนั้น ขึ้นกับตำแหน่งของมะเร็ง โดยทั่วไปอาจจำแนกออกได้ดังนี้

ก้อน การตรวจคลำพบก้อนที่ไม่เคยมีมาก่อน ให้คิดไว้ก่อนว่าอาจจะเป็นเนื้องอกหรือมะเร็งก็ได้ จะเป็นเนื้องอก หรือมะเร็ง ของอวัยวะใดนั้น ขึ้นกับ ตำแหน่งที่คลำพบ เช่น ก้อนที่ในอุ้งเชิงกราน อาจเป็นเนื้องอก หรือมะเร็งของรังไข่ หรือมดลูก ก้อนที่ปากช่องคลอด หรือในช่องคลอด อาจเป็นมะเร็ง หรือเนื้องอกของปากช่องคลอด หรือช่องคลอด และโดยเฉพาะก้อนที่ เต้านม ซึ่งอยู่ภายนอก ตรวจเองได้ คลำเองได้ง่าย ซึ่งก้อนของเต้านมนั้น ก็มิใช่ว่าจะเป็นมะเร็งไปเสียหมด มีก้อนบางอย่าง ซึ่งเป็นก้อนเนื้อ ที่ไม่เป็นอันตรายแต่อย่างใด การตกเลือด หมายถึงเลือดที่ออกจากช่องคลอด ไม่ตรงตามรอบประจำเดือน มีจำนวนมาก หรือออกนานกว่าปกติ อาจเป็นมะเร็งของมดลูก ปากมดลูก หรือช่องคลอด ตกขาว หมายถึงของเหลว ที่ไหลออกมาจาก ช่องคลอด จำนวนมากกว่าปกติ หรือมีลักษณะผิดปกติ อาจเป็นอาการบ่งชี้ว่า เป็นเนื้องอก หรือมะเร็งของช่องคลอด ปากมดลูก มดลูก หรือท่อนำไข่ อาการอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องบ้าง แต่ไม่ชัดเจนเท่าที่กล่าวมาแล้ว เช่น ปวดท้อง ปวดถ่วงในอุ้งเชิงกราน ปวดประจำเดือน ปวดเมื่อมีการร่วมเพศ เบื่ออาหาร น้ำหนัก ลด เป็นต้น

ในช่วงรณรงค์ป้องกันมะเร็งเต้านมในสตรีในเดือนมิถุนายนนี้ คลินิกถันยารักษ์ ในโรงพยาบาลใหญ่ ๆ ทั่วประเทศ คงจะช่วยท่านได้ และก็มีหลายโรงพยาบาล ออกรายการ ค่าตรวจแมมโมแกรม ในราคาประหยัด ซึ่งท่าควรจะฉวยโอกาส ตรวจกรองมะเร็งสตรีเสียทั้งหมด ก็จะเป็นการฉวยโอกาสที่ดี ในยุคเศรษฐกิจ ประหยัด

นายแพทย์สุรพงศ์ อำพันวงษ์

main