น.พ.วีระ สุรเศรณีวงศ์

รู้สึกตกใจและเป็นห่วงคุณหมอแห่งชลบุรี ที่ออกมาพูดความจริงทางการแพทย์ วิพากษ์นายกฯซึ่งความจริงท างการแพทย์อาจจะไม่สบอารมณ์ กับผู้บริหารประเทศก็ได้ อาจจะนำภัยมาสู่ตัวผู้พูดได้ แต่ก็ต้องยอมรับว่า ท่านเก่ง ท่านกล้า คงจะต้องติดตามดู ผลที่จะออกมา บางท่านก็ว่าหมอท่านนั้นเองเครียด คงถูกบีบคั้นเหมือนประชาชนทั่ว ๆ ไป จนทนไม่ได้ต้องแสดงออก บ้างก็ว่าหมอเป็นซะเอง หมอคงกินยาผิด ภาษิตประจำใจ หรือเครื่องเตือนใจของข้าราชการนั้น ทุกท่านต้องยึดถือคติทะเลาะกับนายกัดกับ…ดีกว่า ยุค IMF นั้นอาชีพนักเขียนก็ถูกกระทบไปด้วยแต่ไม่มากมายเหมือนพ่อค้าแม่ขาย หรือพวกลูกจ้างบริษัท แต่ได้รับความทุกข์ของบุคคลเหล่านั้นในทางอ้อม

เมื่อ 2-3 ปีมานี้ ได้วางแผนการบริหารไว้ โดยมีการลดจำนวนเตียงลง เพราะผู้มาใช้บริการ ในโรงพยาบาลรัฐลดลง โดยเฉพาะผู้มาคลอดก็ดี มาผ่าตัดทางนรีเวชก็ดี การทำแท้ง ซึ่งเคยเป็นงานขี้หมูราขี้หมาแห้ง คือ โรคที่ใฝ่หาเข้ามาเองของคนไข้ลดลง รัฐมีเงินสนับสนุนให้ใช้บริการของเอกชน บริษัทก็มีสวัสดิการให้แก่พนักงานอย่างดี มีประกันสังคม เป็นระบบรองรับอีก งานบริการของโรงพยาบาลกรัฐ ก็เลยผ่อนเบา ทำให้ไปทุ่มเทการสอนได้เต็มเม็ด เต็มหน่วยมากขึ้น งานดูท่าจะไปได้สวย ที่ไหนได้พอขงเบ้งขึ้นบริหารงานเท่านั้น ขณะนี้กระแสน้ำไหลย้อนกลับ คนไข้หันมาใช้บริการของโรงพยาบาลรัฐบาลกันหมด หอพักผู้ป่วยเตียงเต็ม จนแทบจะนอนซ้อนกัน ที่ร้ายไปกว่านั้นก็คือ โรคแทรกซ้อนกลับพบเพิ่มขึ้นอีก ต้องนับว่าเป็นความรู้ใหม่ ทางการแพทย์ว่า ผลพวงของโรค IMF ที่ เฝ้าสังเกต และพบว่า เริ่มมีผลกระทบแล้ว คือ โรคพิษแห่งครรภ์หรือก็คือ โรคความดันโลหิตสูงในสตรีตั้งครรภ์ นั่นเอง เป็นกลุ่มโรคที่ไม่เหมือนโรคความดันโลหิตสูงในคนทั่ว ๆ ไป เพราะพอคลอด หรือสิ้นสุดการตั้งครรภ์ก็หายไป สาเหตุของโรคความดันโลหิตสูงของพิษแห่งครรภ์นั้นไม่ทราบแน่ชัด แต่จะพบได้มาก ในกลุ่มคนที่มีสภาพ ทุพโภชนา พวกคนจนมากกว่าคนรวย ท้องแรกมากกว่าท้องหลัง ๆ แต่น้ำหนักของสาเหตุเหนี่ยวนำ ต้องเน้นว่าสาเหตุเหนี่ยวนำเพราะไม่ทราบสาเหตุ ที่แท้จริง ว่าอะไรแน่ แท้จริงที่ทำให้เกิดโรค เหมือนตัวอย่างโรคเบาหวาน เรารู้ว่าเกิดจากตับอ่อน สร้างฮอร์โมนอินซูลินบกพร่อง ก็แก้กันที่สาเหตุกันได้ ซึ่งการแพทย์ก็เป็นศาสตร์ ที่มีหลักการของพุทธศาสนาคือ การดับทุกข์ต้องแก้ที่ สาเหตุของทุกข์ สาเหตุเหนี่ยวนำ สำคัญ ในโรคพิษแห่งครรภ์ที่มีน้ำหนักคือ ภาวะทุพโภชนายุคเมืองไทยพ่ายแพ้ภัยเศรษฐกิจ ยุคที่คนจนคนรวยถูกทำให้เสมอภาค คือ จนลงเท่าเทียมกัน เป็นช่วงที่ประวัติศาสตร์ประเทศ ต้องจารึกไว้ทีเดียว ว่าเป็นยุคที่คอมมิวนิสต์ต้องชิดซ้าย เพราะแม้สิทธินี้จะทำให้คนเสมอภาค ทางเศรษฐกิจแต่คอมมิวนิสต์ต้องใช้เลือดใช้เนื้อ ต้องปฏิวัติเข่นฆ่า ยึดอำนาจ เปลี่ยนระบบ วุ่นวายทางการเมือง แต่เมืองไทยเรารัฐบาลประชาธิปไตยยุคนี้ สามารถบริหารทำให้คนรวย จนลงได้ปัจจุบันทันควัน ยิ่งรวยมากมีกิจการธุรกิจใหญ่โต ยิ่งจนเร็ว เป็นยุคที่เศรษฐี เวลาสั่งอาหารยังต้องมองด้านขวาของเมนู สะใจคนจน

อาการผิดปกติของครรภ์พิษ จะเกิดเมื่อตั้งท้องได้ 5 เดือน ไปแล้ว เริ่มมีอาการบวม ตามแขนขามาก่อน ปัสสาวะจะลดน้อยลง ความดันจะค่อย ๆ เพิ่มขึ้น ถ้าไม่วัดจะไม่มีอาการบอกเหตุอย่างอื่นใด ดังนั้นทุกครั้งที่มาฝากครรภ์ หมอจึงต้องวัดความดันโลหิตเสมอ ถ้าเป็น 160 หน่วย แล้วแพทย์จำเป็นต้องให้อยู่ดูแล ในโรงพยาบาล เพราะอาจจะรุนแรงลุกลามจนกลายเป็นชักในโรคครรภ์พิษได้ ซึ่งความดันที่สูงมาก ๆ จะทำให้สมองผิดปกติ ชัก ไม่เท่านั้น ยังจะทำให้อวัยวะภายใน หลาย ๆ อย่างพิการ เช่น ตับ ไต หัวใจ ม้าม จนอาจจะเสียชีวิตได้

พูดถึงโรคชัก ปัจจุบันกลายเป็นโรคโจ๊กหรือโรคขำขันไปแล้ว เพราะคนไข้แทบทุกคน ที่มาโรงพยาบาลเกือบทั้งหมด เป็นโรคชักทั้งสิ้น คือ ชักหน้าไม่ถึงหลัง (ฮา) เรียกว่าโรคตลก IMF

ระยะหลังนี้จะพบคนไข้รุนแรงในโรคครรภ์พิษแห่งครรภ์มากขึ้น เพราะอาหารการกินที่แสนแพง และแพงเอาๆ ทำให้การกินดีอยู่ดี หรือกินอาหารที่มีคุณภาพปฏิบัติได้ลำบาก โรคพิษแห่งครรภ์ก็เลยสำแดงเอา เงินทองที่หายากฝืดเคือง ทำให้คนไข้มาพบแพทย์ไม่สม่ำเสมอ เป็นอะไรนิด ๆ หน่อย ๆ ก็ซื้อยากินเอง เพราะมาโรงพยาบาลแต่ละครั้ง ค่าใช้จ่ายตามมามากมาย ไม่ว่าทั้งของรัฐ หรือของเอกชน ในยุค IMF จึงเห็นว่าร้านขายยาจะเป็นธุรกิจที่สวนทางกับธุรกิจอื่น ๆ ซึ่งซบเซา ยิ่งโรงพยาบาลเอกชนไม่ต้องพูดถึงกันละ หมดยุคทองของโรงพยาบาลเอกชน ซึ่งก็น่าเป็นห่วง เพราะธุรกิจโรงพยาบาลนั้น ลงทุนสูงมาก ๆ ยิ่งในกรุงเทพฯ เพราะค่าที่ดินสูงมาก ๆ ปั่นกันจนฟองสบู่ลอยขึ้น ๆ แล้วก็เลยแตกในขณะนี้ เมื่อคืนดูทีวี เห็นโฆษณาให้ใช้หลอดผอมในสปอร์ตโฆษณาแขวนให้เห็นปลาเค็มห้อยให้ดม ขณะทานอาหาร เลยนึกได้ว่าปัจจัยหนึ่งในการทำให้เกิดโรคครรภ์พิษคือ เกลือแกง อะไรที่มีคุณอนันต์ก็มีโทษมหันต์ได้เช่นกันเป็นอนิจจัง เกลือแกงที่ปรุงอาหาร พอทานมากเข้าจะไปดันให้มีปริมาณน้ำในระบบเลือดมาก และจะไปกระตุ้น ระบบไหลเวียนโลหิต ให้เกิดสภาวะผิดปกติเกิดสภาพความดันโลหิตสูงได้

ยุค IMF เกลือแกงต้องขายดีเป็นแน่แท้ ยิ่งพวกครอบครัวใหญ่ ยิ่งต้องทำกับข้าว ให้เค็มไว้เพื่อจะได้ประหยัด ข้อแนะนำที่มีไปถึงผู้ตั้งครรภ์ยามตกทุกข์ได้ยาก สมัยรัฐบาล Potato คือ ให้ทานอาหารที่ถูกแต่มีคุณค่าได้แก่พวกถั่ว ผลิตผลของถั่วต่าง ๆ เต้าหู้ก็ดี น้ำเต้าหู้ที่มีขายตามตลาดยามเช้าก็ยิ่งดีใหญ่ ใช้ทดแทนนม และเป็นแหล่งโปรตีนที่ได้จากพืช ผักก็พยายามผักข้างรั้ว ประเภทตำลึง หรือภาษาสุภาพว่าผักทอดยอดที่ขึ้นตามรั้วบ้าน รั้วโรงเรียน ผักบุ้งตามท้องร่อง ร่องน้ำ มีธาตุเหล็กอุดมสมบูรณ์ดี กระถินที่ปลูกเป็นรั้วบ้าน ก็วิเศษ ต้นโสนซึ่งออกดอกเหลืองสวยงามตามข้างทางก็มากประโยชน์ ผักที่แพง ๆ ก็งดซื้อหามาจากตลาด หาเองโดยการซื้อเมล็ดมาปลูกตามกระถางเล็ก ๆ น้อย ๆ โดยเฉพาะถั่วเขียวราคาถูกไม่แพง ซื่อมาแช่น้ำแล้วปลูกลงกระบะหรือกระถาง ลืม ๆ ไปสักอาทิตย์ สองอาทิตย์ ก็มีถั่งงอกมาผัดมาต้มทาน แถวบ้านผู้เขียนขณะนี้กำลังนิยม ปลูกปูเล่ เป็นไม้ประดับมองดูสวยงามดี แถมใบเด็ดมาผัดแทนคะน้าซึ่งโลละหลายบาท ได้รสชาติไม่ผิดเพี้ยนแถมปลอดภัย เพราะไม่มีสารพิษได้ประโยชน์สองต่อ ทั้งสวยงามและอิ่มท้อง ไข่ก็เป็นอาหารที่เป็นแหล่งโปรตีน ที่ราคาพอสมควร นึกอะไรไม่ออกก็ทำอาหาร "สิ้นคิด" คือ ไข่เจียว 1 หรือ 2 ฟอง ก็ได้อาหาร ที่พอมีคุณภาพแล้ว ผลไม้ยุคนี้มองไม่เห็นว่าอะไรจะซื้อหามาได้ในราคาประหยัด ก็พอมีเพียงกล้วยไข่ กล้วยน้ำว้า คงต้องเดินหาตามริมรั้วสถานที่ต่าง ๆ อาจจะพบตะขบเดิมปลูกตามในเมือง เพื่อให้นกมากิน ต่อไปคนคงต้องแย่งนกกิน มะขามเทศริมทาง มะม่วงข้างบ้าน มะยมหน้าบ้าน ซึ่งปลูกเอาเคล็ดตามความเชื่อ จะได้ประโยชน์ก็ยุครัฐบาลโปเตโต้นี่แหละ

เมื่อปัญหาเรื่องอาหารการกินพอจะเห็นหนทางแก้ไขแล้ว การมาพบแพทย์พยาบาล เพื่อมาฝากครรภ์ ตามระยะกำหนดอย่างสม่ำเสมอก็จำเป็น ยุคนี้ต้องถือหลัก เอาความถูกต้อง มาก่อนถูกใจ เพราะฉะนั้นควรจะไปฝากครรภ์ในสถานพยาบาล ใกล้บ้านที่สะดวก และประหยัดการเดินทาง ซึ่งบริการทางสาธารณสุขในส่วนนี้ ประเทศไทย หรือรัฐ ได้ดำเนินการไว้ดีมาก มีสถานบริการสาธารณสุขแทบทุกหัวระแหง ในต่างจังหวัดห่างไกล ก็จะมีอนามัยสุขาภิบาล โรงพยาบาลระดับต่าง ๆ รองรับเป็นระยะ ๆ ในเขตเทศบาล โดยเฉพาะในเมืองใหญ่ ๆ ก็จะมีศูนย์สาธารณสุขกระจัดกระจายทั่วไป อาจจะมีทั้ง ของกระทรวงสาธารณสุข ทั้งของเทศบาลฯ ซึ่งทุกแห่งมีเกณฑ์การดูแล ลักษณะใกล้เคียงกัน ระบบเดียวกัน จะแตกต่างกันเพียงบริการเท่านั้น เนื้อหาเหมือนกัน และแต่ละแห่ง จะทำงานสอดประสานกัน ถ้าเห็นว่าเกินขีดความสามารถก็จะมี ขบวนการส่งต่อมา เพื่อการดูแลรักษาที่ถูกต้องเหมาะสมต่อไป ไม่ต้องกังวลว่า จะถูกปล่อยปละละเลยหมด สมัยบ้านอยู่บางแคไปฝากท้องสามย่าน หรือบ้านอยู่รังสิต ไปฝากท้องแถว ๆ สามเสน

ในบรรดาปัจจัย 4ของการดำรงชีวิต คือ ที่อยู่อาศัย อาหาร เครื่องนุ่งห่ม และยารักษาโรคนั้น อาหารดูจะสำคัญมากในยุคปัจจุบัน ยิ่งในคนตั้งครรภ์ด้วยแล้ว อาหารเป็นสิ่งสำคัญ ไม่เฉพาะผู้เป็นแม่ แต่กับทารกน้อยในครรภ์ที่กำลังสร้างแขนขา อวัยวะต่าง ๆ ให้สมบูรณ์ ในยามคับขันยากแค้น เศรษฐกิจย่ำแย่ชนิดที่นักการเมือง ท่านหนึ่ง เปรียบเปรยไว้ดีมากว่า ปีนี้เศรษฐกิจแย่ แต่ก็แค่เผ่าหลอก ปีหน้าเผาจริง ท่านไม่ได้บอกว่าปีถัดไป ก็ยังไว้ทุกข์ต่อ หรือไม่ คนจำนวนมากจะถูกปลด ตกงาน ลดเงินเดือน ตัดเงินเดือน ต้องมาดิ้นรน หาอาชีพกันใหม่ การทำมาค้าขาย พอเลี้ยงตัวเองนั้น ไม่มีอะไรดีกว่าการขายของกิน ขายอาหาร เพราะทุกคนต้องบริโภค และบริโภคทุกวัน ๆ ละหลายหนหลายครั้ง

การขายของกินนั้น โดยเฉพาะขายอาหารมีคนเปรียบให้ฟังซึ่งก็คงจะเป็นความจริงว่า ขายครึ่งก็ยังกำไรคือ กำไรกินไม่ต้องไปซื้อหาราคาแพง รัฐบาลคงมองเห็นประเด็นนี้ ก็เลยออกมาตรการช่วยเหลือ โดยให้ผู้ตกงานกู้เงินได้ประมาณ หมื่นบาท เพื่อประกอบอาชีพโดยผ่อนถึง 5 ปี ไม่มีดอกเบี้ย ซึ่งอาหารสำหรับคนตั้งครรภ์นั้น เป็นปัจจัยที่ขาดแคลนไม่ได้ คงจะได้ทราบข่าวถึงนักธุรกิจนักเรียนนอกผู้หนึ่ง ซึ่งถูกพิษของ IMF ทำให้ธุรกิจอสังหาริมทรัพย์ล้มเหลว ด้วยคงจะเพราะ เป็นคนที่ รอบคอบ และมีความคิดความ อ่านดี สามารถดำรงบริษัท ให้คงสภาพ ซื้อเวลารอธุรกิจฟื้นตัว ด้วยการหันเหมาทำธุรกิจอาหาร พร้อมบริโภค พวกฟาสต์ฟู้ด ให้ลูกน้องลูกจ้างของบริษัท ออกขายตามสถานที่ต่าง ๆ ตัวเองก็ไปขายด้วย คนกล้าคนเก่งจริงสังคมย่อมตอบแทน ฉันใดก็ฉันนั้น ยุคนี้เป็นยุคข่าวสนเทศ สื่อมวลชนเอาไปลงข่าวแพร่กระจาย จนดังไปทั่วประเทศ ขายดิบขายดี เพราะเป็นตัวอย่างที่ดีที่น่ายกย่อง สถานีโทรทัศน์ต่าง ๆ รายการต่าง ๆ เชิญไปออกรายการเป็นการโฆษณาถึงความดีประกอบกับ มีการศึกษา พูดจาดี อยู่กับร่องกับรอย ไม่เหมือนนักการเมืองผู้ปกครองประเทศ รัฐมนตรีกระทรวงใหญ่บางคน ผู้คนเลยเลื่อมใสนิยมอดไม่ได้ที่จะไปอุดหนุน ผู้เขียนเองก็ไม่เว้นประชุมเสร็จที่ตึกใกล้เคียงกัน แม้อิ่มแล้วก็ยังอดไปอุดหนุนไม่ได้ คนดีก็ต้องสนับสนุน ไม่ต้องลังเลไตร่ตรอง เพราะมีหลักฐานจับต้องได้พิสูจน์ได้ ไม่เหมือนกรณีศึกษาที่แสนเจ็บปวดของสังคม กรณีคืนเงิน 10 กว่าล้านบาท ที่ทำเอานักการเมืองหน้าแตกไปหลายคน

สภาวะซึมเศร้าหลังคลอดบุตรหรือ เรียกว่า สภาวะวิตกกังวลระยะอยู่ไฟ ซึ่งในคนไทย ไม่ค่อยพบเท่าไรนัก ก็กลับมาพบมากขึ้นอย่างผิดสังเกต โดยเฉพาะพวกเศรษฐีฐานะต่ำ ๆ พวกกรรมกร ลูกจ้าง ห้างร้าน บริษัท เพราะการมีบุตรเพิ่มมา 1 คน ในสภาวะเศรษฐกิจเช่นนี้ คนเป็นพ่อเป็นแม่ย่อมต้องเครียด เพราะค่าใช้จ่าย จะเพิ่มพูนมากมาย เมื่อคิดมาก ก็วิตกมาก กังวลมาก ผลตามมาคือ ความปั่นป่วน ของระบบอวัยวะอื่น ๆ ของร่างกายจะตามมา แสดงออกมามากมาย บ้างแสดงออกด้วยโรคกระเพาะ โรคปวดศีรษะ ปวดหลัง ซึมเศร้า ที่น่าวิตกคือ ความวิตกกังวลอาจจะแปรเปลี่ยน เป็นสภาวะของสภาพจิตใจที่ผิดปกติ ซึ่งถ้าพื้นฐานของชีวิต หรือบุคลิกภาพไม่แข็งแรง อาจจะกลายเป็นโรคจิตชนิดต่าง ๆ ได้ บ้างก็อาจจะรุนแรง ถึงขั้นทำร้ายร่างกายตัวเอง หรือบุตรก็เป็นได้ การปรึกษาหารือ (Counselling) การปลอบประโลม การทำความเข้าใจถึงปัญหา และการวางแผนแก้ไขที่รัดกุม ก็จะสามารถประคับประคองให้ผ่านสภาวะวิกฤตไปได้ การเข้าวัดเข้าวา เพื่อเรียนรู้ธรรมะ ซึ่งก็คือ การเรียนรู้ธรรมชาติของชีวิตนั่นเอง จะทำให้เข้าใจโลกและมีกำลังใจที่จะ ดำเนินชีวิตต่อไป ไม่แน่ว่าต่อไปจะต้องรบกวน ทางฝ่ายสงฆ์ให้เข้ามาซ่อมบำบัดดูแลคนไข้ ในโรงพยาบาลก็เป็นได้ ขณะนี้กำลังได้ความคิดจะหาเทปธรรมะของท่านอาจารย์ต่าง ๆ มาเปิดให้คนไข้ได้ฟัง และหมอกับพยาบาลก็จะได้แอบฟังไปด้วย ก็ยุคนี้หมอกับพยาบาล ก็หนีไม่พ้นโรค IMF ไปได้ ในชีวิตนี้ไม่เคยทำผิดอะไรหนักหนาเท่ากับครั้งนี้ ที่เลือกผู้บริหารประเทศผิด โถชีวิต

น.พ.วีระ สุรเศรณีวงศ์

main