นพ.บุญธีร์ ศรีพิทักษ์

ทำไมจึงพบผู้ชายศีรษะล้านมากกว่าผู้หญิง
สาเหตุของศีรษะล้านที่พบได้บ่อยที่สุดเกิดจากพันธุกรรม ซึ่งมีปัจจัยของฮอร์โมนเพศชาย ชื่อ DHT โดยไปจับกับรากผมทำให้ผมร่วง และสร้างผมใหม่ที่เส้นเล็กลง โดยฮอร์โมนชนิดนี้ จะพบในร่างกายของเพศชาย มากกว่าในเพศหญิง ทำให้ผู้ชายมีโอกาสศีรษะล้านได้บ่อยกว่า

ผมร่วงจากพันธุกรรมจะเริ่มเป็นเมื่ออายุเท่าใด
โดยทั่วไปจะพบเมื่ออายุมากขึ้น แต่ก็สามารถพบได้ ตั้งแต่หลังวัยรุ่นตอนปลาย จากการรายงานในต่างประเทศพบว่า จะพบผู้มีปัญหาผมบางในช่วงอายุ 20-30 ปี ได้ 20-30% และพบมากขึ้นเรื่อย ๆ เมื่ออายุมากขึ้นโดยในช่วงอายุ 50-60 ปี พบได้ถึง 50-60%

ผมร่วงจากพันธุกรรม ทำไมถึงไม่เป็นกับทุกคนในครอบครัว
ผมร่วงจากพันธุกรรมจะถ่ายทอดจากคนรุ่นหนึ่งไปสู่อีกรุ่นหนึ่ง ผ่านทางพันธุกรรม แต่ไม่จำเป็นต้องแสดงออกในทุกคน บางครั้งเกิดขึ้นกับสมาชิกครอบครัวเพียงคนเดียว โดยไม่มีบุคคลอื่นเป็นเลยก็ได้ นอกจากนี้การเกิดผมร่วงยังมีปัจจัยอื่นทางร่างกาย เช่น ฮอร์โมน ความเครียด และปัจจัยทางสิ่งแวดล้อมมาเกี่ยวข้องอีกด้วย จึงไม่จำเป็นต้องเกิดขึ้นกับ ทุกคนในครอบครัว

การสระผมทำให้ผมร่วงมากขึ้นหรือไม่
ทางการแพทย์เชื่อว่า ถ้าสระผมด้วยความนุ่มนวล และใช้แชมพูที่ไม่แพ้ หรือเกิดการ ระคายเคืองต่อหนังศีรษะแล้ว จะไม่ทำให้ผมร่วงมากขึ้น ผมที่ร่วงระหว่างสระ เป็นผมที่กำลังจะร่วงอยู่แล้ว การสระผมเป็นการล้างเส้นผมที่กำลังจะร่วงออกไปเท่านั้น ซึ่งคนปกติก็จะมีผมร่วงได้บ้างทุกวัน ในปริมาณหนึ่ง

เวลาผมร่วงออกมา สังเกตว่ารากผมเล็กหรือไม่มีรากผม แสดงว่าจะไม่มีผมขึ้นอีกใช่หรือไม่
เส้นผมบนศีรษะคนเราจะมีวงจรในการเจริญซึ่งยาวต่อเนื่องกินเวลา 3-5 ปี แล้วเข้าสู่ระยะหลุดร่วง เส้นผมที่หลุดร่วงออกไป จะหลุดไปเฉพาะเส้นผม ส่วนกระเปาะบริเวณโคนผมที่สังเกตเห็นเป็นสีขาวเล็ก ๆ คนส่วนใหญ่เข้าใจผิดว่า เป็นรากผม จริง ๆ แล้วเป็นเพียงโคนผม ซึ่งเป็นเซลล์ที่ไม่มีชีวิต ไม่ใช่รากผม ส่วนรากผมจะยังอยู่ที่หนังศีรษะ สามารถสร้างผมใหม่ได้อีก

สารอาหารประเภทใดที่มีประโยชน์ต่อเส้นผม
ในการเจริญของเส้นผมต้องใช้ปัจจัยต่าง ๆ มากมาย รวมทั้งสารอาหารหลายชนิด การขาดสารอาหารบางอย่างอาจทำให้ผมร่วง หรือเปราะขาดง่าย เช่น การขาดโปรตีน, ธาตุเหล็ก, สังกะสี เป็นต้น ส่วนสารอาหารอื่นที่เชื่อว่ามีส่วนช่วยในการสร้างเส้นผม ได้แก่ กรดอะมิโนบางชนิด กรดไขมันจำเป็นบางชนิด วิตามินต่าง ๆ เช่น วิตามินบี 5 ไนอาซินาไมด์ และไบโอติน อย่างไรก็ตามในคนปกติที่ไม่ได้ขาดสารอาหาร การได้รับอาหารเสริมเหล่านี้ ก็ยังเป็นที่ถกเถียงกันว่า จะได้ประโยชน์มากน้อยเพียงใด ปัจจุบันก็ยังไม่มีหลักฐาน ทางการแพทย์ชัดเจนในเรื่องนี้

การทอผมคืออะไร มีข้อดีข้อเสียอย่างไร
การทอผม คือ การใส่วิกแบบครึ่งศีรษะ โดยมัดฐานของวิกติดกับเส้นผมเดิมที่มีอยู่ ทำให้วิกไม่หลุดง่าย สามารถออกกำลังกาย เล่นกีฬาได้โดยไม่ต้องกลัวว่าวิกจะหลุด
แต่มีข้อเสีย คือจะเจ็บและรู้สึกตึงบริเวณเส้นผมที่ถูกมัด และอาจทำให้เกิดผมร่วงได้
(Traction alpecia) การดูแลทำความสะอาดหนังศีรษะใต้วิกทำค่อนข้างยาก เป็นรังแคได้บ่อย เมื่อเส้นผมเดิมที่มัดกับวิกยาวขึ้น วิกจะเริ่มหลวม ต้องไปกระชับใหม่ทุก 1-2 เดือน ส่วนอายุการใช้งานของวิกขึ้นกับการดูแลรักษา และวัสดุที่นำมาใช้ทำวิกผม โดยทั่วไปจะมีอายุการใช้งานประมาณ 1-2 ปี

การปลูกผมถาวรคืออะไร ได้ผลถาวรจริงหรือ
การปลูกผมถาวรเป็นการทำศัลยกรรม เป็นการย้ายจากบริเวณท้ายทอย ซึ่งเป็นรากผม ที่แข็งแรงมาปลูกบริเวณที่ผมบาง ซึ่งเส้นผมที่ปลูกใหม่จะเป็นเส้นผมจริงของตนเอง ยาวขึ้นได้เหมือนเส้นผมปกติ จากรายงานทางการแพทย์จนถึงปัจจุบัน พบว่า เส้นผมที่ปลูกขึ้นใหม่จะคงอยู่เหมือนกับเส้นผมบริเวณที่ย้ายมา ซึ่งถ้าย้ายรากผมจาก บริเวณด้านข้างและด้านหลังของศีรษะ ซึ่งผมบริเวณนี้จะคงอยู่แม้อายุมากขึ้น ก็จะทำให้เส้นผมที่ปลูกใหม่คงอยู่ได้อย่างถาวร

ผมบางหรือศีรษะล้านแบบไหนจึงจะได้ผล ในการปลูกผมถาวร
ผมบางจากกรรมพันธุ์ตั้งแต่เริ่มบางจนถึงศีรษะล้าน ผมร่วงที่มีแผลเป็นจากอุบัติเหตุ หรือโรคผิวหนัง บางอย่างสามารถใช้วิธีการปลูกผมถาวรได้ นอกจากนี้ยังสามารถ ใช้เทคนิคเดียวกันในการปลูกคิ้ว ปลูกหนวด หรือสร้างแนวผมใหม่ได้

ผมที่ขึ้นจะดูเป็นธรรมชาติหรือไม่
ปัจจุบันได้พัฒนาเทคนิคในการปลูกผมโดยการปลูกเป็นกอเล็ก ๆ และละเอียด (Micrograft) ทำให้แนวผมที่ปลูกดูเป็นธรรมชาติ ทั้งนี้ต้องใช้ความชำนาญ และศิลปะออกแบบแนวเส้นผมของแพทย์ด้วย เพื่อให้เส้นผมดูเป็นธรรมชาติมากที่สุด

จะต้องปลูกผมกี่ครั้งจึงจะได้ผล
ขึ้นอยู่กับว่าผมบางมากน้อยแค่ไหน จำนวนเส้นผมที่ปลูก โดยทั่วไป หลังจากการปลูกผมครั้งแรก เส้นผมจะดูหนาแน่นพอสมควร แต่ถ้าต้องการให้หนาแน่นมากขึ้นก็สามารถปลูกผมครั้งต่อไปได้ ขึ้นอยู่กับความพอใจของแต่ละบุคคล ในปัจจุบันนิยมปลูกครั้งละมาก ๆ (หลายร้อยกอจนถึงพันกอ) เพื่อจะได้ปลูกผมน้อยครั้งลง

การปลูกผมแต่ละครั้งใช้เวลานานเท่าใด และต้องดมยาสลบหรือไม่
โดยทั่วไปจะใช้เวลา 2-3 ชั่วโมง โดยใช้ยาชาเฉพาะที่ ไม่ต้องดมยาสลบ สามารถทำได้ในคลินิกโดยไม่ต้องนอนพักที่โรงพยาบาล

การปลูกผมถาวรเจ็บมากหรือไม่
ผู้ได้รับการปลูกผมส่วนมากกล่าวว่า ไม่เจ็บไปกว่าการทำฟัน ทั้งนี้ก่อนการปลูกผม จะได้รับประทานยาร่วมกับยาชาเฉพาะที่ ทำให้ขณะปลูกผมไม่เจ็บปวด

หลังจากปลูกผมควรปฏิบัติอย่างไร สามารถใส่วิกหรือหมวกได้หรือไม่
ผู้ที่ได้รับการปลูกผมสามารถสระผมได้ในวันรุ่งขึ้น หลังจากนั้นจะทำงานได้ตามปกติ แต่ไม่ควรออกกำลังกายอย่างหนักประมาณ 2 สัปดาห์ หลังการปลูกผมสามารถใส่วิกหรือหมวกไว้ก่อนได้โดยไม่มีผลต่อการปลูกผม

บริเวณที่ย้ายเซลล์รากผมออกมาจะเกิดศีรษะล้านหรือไม่
หลังจากย้ายเซลล์รากผมออกมาแล้วจะเย็บแผลปิดให้หนังศีรษะที่มีเส้นผมมาประจบกัน เทคนิคในการย้ายรากเซลล์เส้นผมแบบใหม่สามารถนำเซลล์รากผมมาใช้ได้เต็มที่ ทำให้แผลจะมีขนาดเล็กและถูกปกคลุมโดยเส้นผมบริเวณใกล้เคียง

การปลูกผมมีผลข้างเคียงหรือไม่
โอกาสเกิดผลข้างเคียงมีน้อยมาก ซึ่งคล้ายกับการทำศัลยกรรมตบแต่งโดยทั่วไป อาจมีอาการชาที่หนังศีรษะได้ชั่วคราว ซึ่งสามารถหายได้เอง ผลข้างเคียงอื่นพบได้น้อย เช่นเกิดรูขุมขนอักเสบ, เกิดถุงน้ำเล็กบริเวณที่ปลูกผม เป็นต้น

จะใช้รากผมของผู้อื่นมาปลูกได้หรือไม่
ไม่ได้เพราะร่างกายจะไม่รับเซลล์ของผู้อื่น จะต่อต้านเหมือนสิ่งแปลกปลอม ใช้ได้เฉพาะรากผมของตนเองเท่านั้น

นพ.บุญธีร์ ศรีพิทักษ์

main