มารู้จักแชมพูขจัดรังแคกันเถอะ

พญ.นันทิรัตน์ สมรูป

อาการคันศีรษะและมีขุยขาว ๆ เหมือนละอองหิมะโปรยปรายนั้น ดูเหมือนจะเป็นปัญหาที่พบได้บ่อย ๆ "รังแค" หรือขุยสีขาวเหล่านี้ก่อให้เกิดความรำคาญใจ และยังอาจทำให้คุณเสียบุคลิกภาพได้ วันนี้จึงขอเล่าถึงยาขจัดรังแค หรือ Antidandruff เพื่อใช้ปราบเจ้าศัตรูตัวร้ายนี้ค่ะ

รังแคหรือ Dandruff คือ ขุยบนเส้นผม บนหนังศีรษะอาจมีลักษณะแห้งหรือมันก็ได้ เป็นความแปรปรวนของเซลล์หนังศีรษะที่แบ่งตัวมากขึ้นกว่าปกติ แล้วหลุดออกง่ายและเร็วกว่าปกติ กลายเป็นขุยขนาดใหญ่ที่สามารถสังเกตได้

รังแคไม่ใช่โรคนะคะ แต่พบว่า มีโรคบางอย่างที่ก่อให้เกิดโรครังแคได้ เช่น โรคสะเก็ดเงิน โรคเชื้อราบนหนังศีรษะ โรคผิวหนังอักเสบ (Seborrheic) การแพ้สารเคมีบางชนิด ฯลฯ

เรายังไม่ทราบสาเหตุของการเกิดรังแคแน่ชัด แต่เชื่อว่าเกิดจากการรบกวนต่อหนังศีรษะ ซึ่งอาจเป็นทางเคมีหรือกายภาพก็ได้ การรบกวนทางเคมี เช่น แชมพู น้ำยาดัดผม หรือน้ำยาย้อมผมที่กำลังฮิตอยู่ในขณะนี้ไงคะ ส่วนการรบกวนทางกายภาพ เช่น การเกา การถู เป็นต้น สิ่งเหล่านี้นั่นเองที่เป็นตัวก่อให้เกิดหิมะสีขาวบนหนังศีรษะ

ที่นี้เรามาทำความรู้จักกับ "แชมพูขจัดรังแคหรือ Antidandruff " กันนะคะ
สารที่เป็น Anti-dandruff นั้น ควรมีคุณสมบัติ 2 อย่าง คือ
1. ลดการแบ่งตัวของเซลล์ที่หนังศีรษะ และต้านเชื้อแบคทีเรียด้วย
ได้แก่ ซิงค์ไพริไทออน (Zinc pyrithione หรือ ZPT) และ เซลิเนียมซัลไฟต์ (Selenium sulfide)
2. สามารถลดขุย (Keratolytic) ขจัดเซลล์ชั้นที่ตายแล้วให้หลุดออกไป
ได้แก่ รีซอร์ซินอล (resorcinol) ซัลเฟอร์ (sulfur) และกรดซาลิซิลิค (salicylic acid)

จากการทดลองพบว่า สารที่ได้รับการยืนยันว่าได้ผลในการขจัดรังแคและมีความปลอดภัย ได้แก่

- 1-2% ZPT - 1% Selenium sulfide - 1-3% Salicylic acid - 2-5% sulfur

เลือกใช้แชมพูขจัดรังแคอย่างไรดี
ถ้าคุณมีรังแคเพียงเล็กน้อย การใช้แชมพูธรรมดา ๆ ก็สามารถช่วยได้แล้วค่ะ ปฏิบัติร่วมกับการดูแลเส้นผม และหนังศีรษะอย่างถูกต้อง เช่น ไม่เกา ไม่ขูดหนังศีรษะแรงเกินไป โดยต้องสระผมให้บ่อยพอควร โดยเฉพาะในระยะเริ่มแรกและมีอาการคัน ถ้าคุณมีรังแคค่อนข้างมาก ควรเลือกใช้แชมพูที่ผสมตัวยา ที่กล่าวไปแล้ว ที่นิยมใช้กันมาก คือ ZPT และ Selenium sulfide เนื่องจากใช้ได้ผลดีกว่า salicylic acid และ sulfur ซึ่งใช้ได้ผลดีพอควร ถ้านำมาผสมกัน

ZPT มีข้อดีกว่า selenium sulfide ที่มีข้อแทรกซ้อนน้อยกว่า ในแง่ของการเกิดพิษต่อตา หรือเยื่อบุตาอักเสบ นอกจากนี้ selenium sulfide ยังมีกลิ่นไม่ค่อยดีนัก ทำให้บางท่านไม่ชอบใช้ได้

สระผมอย่างไรให้ถูกวิธี
การสระผมให้ถูกวิธีนั้น ควรสระผมเบา ๆ โดยไม่เกาเพื่อไม่รบกวนหนังศีรษะ ไม่ว่าคุณจะใช้แชมพูใดก็ตามนะคะ สำหรับ ZPT shampoo นั้นหลังจากขยี้ผมทั่วแล้ว ให้ทิ้งไว้ประมาณ 5 นาที แล้วค่อยล้างออก

ถ้าคุณเป็นรังแคเพียงเล็กน้อย คันไม่มาก คุณสามารถใช้แชมพูธรรมดาสระผมทุกวัน เพื่อขจัดอาการคันให้หายไป แต่อย่าลืมนะคะห้ามเกาแรงหรือหวีขูดหนังศีรษะเป็นอันขาด

ถ้าคุณมีรังแคปานกลาง คันไม่มาก ใช้ ZPT shampoo สัปดาห์ละ 2-3 ครั้ง ก็ช่วยลดอาการคัน และปริมาณรังแคได้ค่ะ

ถ้าคุณมีรังแคค่อนข้างมากและคันมาก ควรสระผมด้วย ZPT ทุกวันค่ะ

การขจัดหิมะสีขาวบนหนังศีรษะนั้น ต้องอาศัยการดูแลผมและหนังศีรษะอย่างต่อเนื่อง โดยเลี่ยงการรบกวนต่อหนังศีรษะโดยเฉพาะการเกา การสระผมให้ถี่พอและควรสระเมื่อมีอาการคัน ไม่ปล่อยทิ้งไว้โดยใช้แชมพูที่เหมาะสม เท่านี้ก็สามารถขจัด "รังแค" ได้แล้วค่ะ แต่ถ้าปฏิบัติแล้วไม่ได้ผล หรือมีปัญหาว่าอาจเป็นโรคอื่นของหนังศีรษะ อย่าลืมไปรับการตรวจรักษา กับแพทย์ผิวหนังนะคะ

พญ.นันทิรัตน์ สมรูป

main