NUMERO 27, MAJO-JUNIO 1997
La Traktato de Waitangi de
Brian Fox.
Frostsezonaj pekoj de Sylvan Zaft
Nekrologo: Len Eddington
Sukcesis en la ekzamenoj
E pluribus unum de Ron Gates
Odlo strikas (Reuters)
Via komputilo: Fragmentiøo
Enigmo de Luit Staghouwer
Lingva Angulo de Alan Towsey
Apostrofoj en Esperanto de Ralph
Harry
Akuzativo anstataý prepozicio
Leereveld
Skribas la legantoj
En la januara numero de ESK publikiøis mia artikolo kiu menciis la Traktaton de Waitangi inter la Britoj kaj Maoriaj æefoj. Post tiu aperigo kelkaj personoj parolis aý skribis al mi pri øi. Ili ne sciis ke ekzistas diferencoj inter la Angla kaj Maoria versioj de la traktato. Neniu jam tradukis øin en Esperanton do mi decidis ne nur zorge traduki ambaý versiojn en Esperanton, sed ankaý doni la fonon de la traktato.
Kapitano Cook vizitis Nov-Zelandon en 1769, kaj tuj poste þipoj el Eýropo kaj Usono vizitis Nov-Zelandon por kapti balenojn, otariojn (kiuj parencas al fokoj), kaj komerci kun Maorioj por kaýrioj por pli rektaj mastoj, kaj por formio por pli fortikaj þnuroj. Baldaý Eýropanoj restis en Nov-Zelando, multaj en la fora nordo.
Post la fondiøo de la Brita kolonio Nov-Sud-Kimrio, Maoriaj æefidoj ne nur vizitis Aýstralion sed eæ restis kaj laboris en Sidnejo por lerni pri la kultivado de Eýropaj legomoj (ekzemple terpomoj) kaj pri la kreskigo de tritiko kaj muelado de faruno. Ili invitis kristanajn misiistojn al sia klano por instrui ilin pri la Eýropaj metioj plus religio, kaj konstrui muelejojn.
Sekve la Maorioj mem konstruis þipojn kaj komercis kun Sidnejo. Ili vendis formion, kaj aæetis þtalajn hakilojn. En 1830 Sidnejo aæetis 840 tunojn da formia fibro. Sed en la sama jaro la doganistoj en Sidnejo kaptis Maorian þipon æar øi ne portis flagon. La Maorioj forte protestis. Kelkaj triboj - aý pli øuste, klanoj - en la fora nordo de Nov-Zelando kuniøis en 1833 kaj nomis sin la Unuiøintaj Triboj de Nov-Zelando.
Aýstralio ne volis mallogi la Maoriojn. Sidnejo bezonis formion kaj kaýriajn arbojn. Do, Nov-Sud-Kimrio proponis kaj desegnis flagon por la Unuiøintaj Triboj, kiu adoptis øin en 1834. Tiu flago estas la unua kiu portis la Sudan Krucon, kiu plaæis al Maorioj æar ili, de antikveco, navigis per steloj. Kaj la Brita Registaro sendis ambasadoron James Busby por de¼ori en Nov-Zelando de 1833 øis 1840 por plibonigi rilatojn, kaj bridi la Britojn tie.
Tiutempe ekzistis tri specoj de Eýropanoj en Nov-Zelando: 1. Kristanaj misiistoj, 2. Komercistoj, 3. Loøantoj kiuj parte aliøis al Maoriaj familioj. Tiuj æi inkluzivis fuøintojn el þipoj kaj el Aýstralio. La urbeto Kororareka en la nordo nomiøis la Infero de Pacifiko, kaj la misiistoj deziris Britan regadon. La komercistoj þatis potencon por si. Kaj la aliaj preferis Maorian aýtonomion.
Busby luktis por traktato inter Britio kaj Maoriaj æefoj. Sed la afero fariøis urøa kiam kompanioj en Britio kaj Francio jam aæetis teritorion en Nov-Zelando, kaj sendis þipojn kun setlontoj al Nov-Zelando. Angloj al nuna Christchurch, Francoj al apuda haveno, preparado por Skotoj al Dunedin, ktp.
Brita armea þipo alvenis en Golfo de Insuloj en januaro 1840, kun Kapitano Hobson por diskuti kun Maoriaj æefoj. Hobson petis al misiisto Williams ke li traduku la proponotan Traktaton en la Maorian lingvon. Williams ne bone regis la lingvon, sed li petis al sia filo kiu pli flue parolis la vulgaran Maorian lingvon. Þajnas ke Williams neniam petis helpon de Maorioj, el kiuj kelkaj tre bone kaj flue regis la Anglan.
En 5 februaro 1840, oni prezentis tiun traktaton kun la traduko de Williams al la kunveno de Maoriaj æefoj: multaj el la Unuiøintaj Triboj kaj kelkaj el aliaj klanoj kaj triboj. Okazis granda interdisputo; kelkaj kredis ke la traktato estas bona, kaj kelkaj kredis ke ili perdus sian sendependecon. Finfine laý øenerala konsento ili postulis plurajn þanøojn en la proponita teksto. Hobson deklaris ke ili rekunvenos la 7an de februaro, kaj intertempe Williams faros tradukon de la þanøoj. Sed post la disiøo la Maorioj konsciis ke ne ekzistas sufiæa nutra¼o por æiuj gastoj por tiom da tempo, kaj Hobson decidis ke ili rekunvenos la 6an de februaro.
Povra Williams devis traduki dum la nokto, sen bona vortaro, sen
facila kono de la lingvo, kaj pli grave, li volis uzi molajn vortojn
kiuj plaæos al la æefoj. La rezulto estas ke la du
versioj ne estas tute samaj. Ili eæ ne estas same longaj.
Kaj tiuj terminoj kiuj gravas en leøoj kaj juro ne kongruis
inter la du lingvoj. Jen miaj tradukoj de la tri artikoloj de
la Fundamenta Dokumento de Nov-Zelando. Mi penis konservi la stilojn
de la originaloj.
Artikolo la Unua.
La Æefoj de la Konfederacio de la Unuiøintaj Triboj de Nov-Zelando, kaj la apartaj kaj sendependaj Æefoj kiuj ne fariøis anoj de la Konfederacio, cedas al Þia Moþto la Reøino de Anglio, tute kaj sen reteno, æiujn rajtojn kaj povojn de suvereneco kiujn la menciita Konfederacio aý individuaj Æefoj respektive praktikas aý posedas, aý supozeble praktikas aý posedas, sur siaj respektivaj teritorioj kiel la solaj Suverenoj de ili.
Artikolo la Dua.
Þia Moþto la Reøino de Anglio konfirmas kaj garantias al la Æefoj kaj Triboj de Nov-Zelando, kaj al ties respektivaj familioj kaj individuoj, la tutan senesceptan kaj senøenan posedon de iliaj teritorioj kaj bienoj, arbaroj, fiþejoj, kaj aliaj propra¼oj, kiujn ili eble kolektive aý individue posedas, laý ilia volo kaj deziro reteni ilin en sia posedo; sed la Æefoj de la Unuiøintaj Triboj kaj la Individuaj Æefoj cedas al Þia Moþto la senesceptan rajton de antaýaæeto sur tiuj parceloj, kiujn ties proprietuloj eble inklinas alieni, je tiuj prezoj, al kiuj konsentas la respektivaj proprietuloj kaj personoj asignataj fare de Þia Moþto por trakti kun ili por tiu intereso.
Artikolo la Tria.
Konsiderante tion, Þia Moþto la Reøino de Anglio
etendas al la Indiøenoj de Nov-Zelando Sian Reøan
protekton, kaj donas al ili æiujn rajtojn kaj privilegiojn
de Britaj Regnanoj.
La Unua.
La Æefoj de la Federiøo, kaj æiuj Æefoj kiuj ne aliøis al la Federiøo, tute cedas al la Reøino de Anglio por æiam la guberniecon(1) de siaj teritorioj.
La Dua.
La Reøino de Anglio aranøas kaj konsentas cedi al
la Æefoj, la Klanoj, kaj la tuta popolo de Nov-Zelando,
la tutan æefecon(1) de iliaj teritorioj, setlejoj, kaj æiuj
iliaj poseda¼oj(1). Sed la Æefoj de la Federiøo,
kaj æiuj aliaj Æefoj, cedas al la Reøino la
aæeton de tiuj parceloj de teritorio, kiun la proprietuloj
de la teritorio deziras, por tiu pago, pri kiu konsentos ili kaj
la aæetonto, kiun la Reøino nun asignas por esti
þia aæetonto.
Notoj:
(1) Guberni-eco: la Maoria termino kawana-tanga estis neologismo
farita el la Angla vorto governor-ship.
(2) Tuta æef-eco: la Maori termino tino rangatira-tanga
sugestas ideon similan al suvereneco.
(3) Poseda¼o: la Maoria termino taonga ofte tradukiøas
trezoro.
La Tria.
Æi tio estas aranøo por la konsento al la gubernieco
de la Reøino. La Reøino de Anglio protektos æiujn
Maoriojn de Nov-Zelando. Cediøos al ili æiuj rajtoj
same kiel al la homoj de Anglio.
Gento: Homgrupo el pluraj parencaroj kiu prezentas socian kaj kulturan koherecon.
Klano: Parto de tribo; parencaro kiu historie funkciis kiel ekonomia unuo.
Kulturo: Antropologia termino pri la maniero de vivo de homgrupo, (personaj rilatoj, idealoj, metioj, arto, religio, sporto, libertempa okupo) kiu daýras trans generacioj.
Setli: (Pri grupo de homoj) Ekloøi en nova loko, æu inter alia popolo aý ne.
Tribo: Parto de gento, kun propra teritorio, kiu origine estis æasist-kolektistoj.
Je la deka nokte Tomaso Archer aýtomobilis fore de antaýkristnaska festo en suda apudurbo. Malgraý bongustaj manøa¼oj kaj kelkaj kokteloj la memoro pri la festo øenis lin. Æirkaý lia aýtomobilo moviøis miloj da lumoj, la ruøaj irantaj en la sama direkto antaý li, la blankaj al li. Se iu en aeroplano malsupren rigardus la lumriæan komplika¼on, tiu øuus la belegan spektaklon, eæ pli belan ol la mil kristnaskaj lumoj kiuj ornamis la grandan belan domon kie liaj kuninstruistoj ankoraý festadis la komencon de la vintra ferio.
Tomaso Archer estis sola, sola eæ æe festo de samlaborantoj. Li instruis filozofion en mezgranda ne tre bona dujara kolegio. La gestudentoj ne þatis veran filozofion sed, se instruisto sufiæe faciligas la kurson kaj permesas longajn vagajn diskutojn pri la vivproblemoj kiujn studentoj þatadas diskuti, la instruisto povas allogi sufiæajn lernantojn por ne perdi la postenon. Tiel Tomaso Archer faras jam de du jardekoj. Se li tiel povos daýre instruadi unu jardekon plu, li povos emeritiøi kaj øui senæesajn feriajn tagojn øismorte.
Je la komenco li vere þatis filozofion, tro, verdire, por instrui kiel nun. Kiam li studis en universitato kaj preparis instruistiøi li ofte revis pri bonaj studentoj kiuj arde deziros lukti kun la eternaj problemoj de boneco kaj malboneco, de la ekzisto de perfekta Dio en ege neperfekta mondo, de la naturo de vero, tiaj problemoj kiajn Sokrato, Platono, Hume kaj Kant kaj tiom da aliaj profunde esploradis.
En la sesdekaj jaroj kiam Tomaso Archer estis juna, ankoraý idealisma, instruisto kaj juna feliæa edzo kaj patro, lia lando pli kaj pli mergiøis en la Vjetnaman Militon. Idealismaj kontraýmilitaj junuloj tute ne deziris partopreni aý en la tiea mortigado aý en la tiea mortado. La registaro ne minacis enmilitigi æiajn junajn virojn. Tiujn kiuj kiel Tomaso Archer estis patroj oni permesis pace øui la civilan vivon. Tiujn kiuj estis sukcesaj studentoj oni permesis øui la universitatan aý kolegian vivon. Pro tio, multaj decidis edziøi kaj patriøi, kaj aliaj decidis daýrigi la studojn dum multaj jaroj. Nepatroj, nestudentoj devis kuniri patriotajn volontulojn al øangaloj de sudorienta Azio.
Kiel tiom da aliaj instruistoj kaj profesoroj Archer subtenis tiajn junulojn kiaj protestis kontraý la milito. Kiam studento malsukcesis filozofie, Archer malinklinis doni al tiu fiasknoton. Se studento fiaskus li devus foriri de la kolegio. Ne plu studento, la juna viro riskus soldatiøi. Oni rajtus sendi lin al Vjetnamo. Eble li mortus tie. Archer kaj liaj similuloj tute ne deziris suferi kulposenton pro la eventuala morto de juna viro kiu ricevis fiasknoton.
Tiel komenciøis la kutimo doni sufiæe bonajn notojn al vere malsukcesintaj studentoj. Kaj, se oni tiel helpas la virajn, oni devas senpartie helpi la inajn. Iom post iom la gestudentoj ekopiniis ke ili havas la rajton ricevi almenaý sufiæe bonajn notojn. Tiu kutimo ne finiøis je la fino de la milito.
Post preskaý du jardekoj da tia falsa notado, post preskaý du jardekoj da gestudentoj kiuj ne ellernis filozofion, Tomaso Archer preskaý naýziøis pri la profesio.
Æe la æi-vespera festo geinstruistoj plendis pri la aæa kvalito de la nunaj studentoj. Archer sentis fortan emon honeste konfesi la propran kulpon. Li deziris ekkriaæi, "Ni mem estas la kulpuloj! Ni mem estas la hontidevuloj! Ni kuraøigas la nestudadon. Ni kuraøigas la neellernadon. Ni kuraøigas la miton ke tiuj junuloj estas veraj studentoj. Kaj ni tiel agas æar ni bezonas ties monon kaj la monon kiun la registaro donas al la institucio por ties þajnedukado!"
Oni trinkis alkohola¼ojn. Kelkaj ekdrinkis. La salono kun la brilaj lumoj ruøaj, blankaj, bluaj, verdaj, sur artefarita arbo kaj la odoroj viandaj, fromaøaj, dolæa¼aj, alkohola¼aj, in-parfumaj plenpleniøis je mensogoj.
Tiel malfrue kiel oni rajtas por foriri de fakultata kristnaska festo, Tomaso Archer, kiu sola aliris, foriris sola, plene malebria pro akra kolero malgraý siaj kvar kokteloj.
Antaý du jaroj la edzeco finiøis. Dum kelkaj jaroj li kaj Meg estis kiaj fremduloj en la sama domo. En la lastaj jaroj þi amariøis, parte pro liaj senæesaj plendoj pri la þajnprofesio, parte pro sia envio al du fratinoj kies edzoj ege sukcesas, unu kiel ¶irurgo, la alia kiel vicprezidanto de rapidkreskanta komputilprograma kompanio. Nun þi kaj la du filinoj, unu dekkvinjarulo, la alia nova studento en la granda urba universitato, restis en la duetaøa ruøbrika domo apud beleta malgranda parko kie antaýe Tomaso øuis kureti. Dume li sola loøis en apartamento malorda kaj polvoplena.
Tri amantinojn li havis en la lastaj jaroj. Li ne sciis kiomajn þi havis. Li estis certa pri tri. La proprajn amantinojn li komprenis ke li ne amis. Same kiel li seniluziiøis pri sia þajnprofesio, li seniluziiøis pri la amantinoj. Io neklara impetetis lin fizike foriri, transloøiøi al alia þtato, þtato kie la suno brilas dum la tuta jaro, þtato kie la malpura neøo ne amasiøas apud la grandaj vojoj. Tion li ne faros. La publika kolegio pagis lin bone por lia þajninstruado. Kaj li bezonis pagmonon por la plijuna filino. Li profunde bezonis la eblecon tagmanøi kun la filinoj eæ se tio okazis relative malofte.
Siajn infanojn li amis, kaj tial al li ne tute mankis amo eæ se lia koro ofte al li doloris pro soleco.
Tomaso Archer preterpasis tiom da vendejoj: aýtomobilaj vendejoj, ripozvendejoj, stomakplenigantaj vendejoj, dorlotbestvendejo. Liaj okuloj ree moviøis de la vojo al la vendejoj. Tiom da miloj da laboristoj laboras en la vendejoj de tiu larøega longega strato kiu trairas tiom da apudurboj.
Subite li turnis sian aýton en parkejon antaý iu vendejo. Grandaj ruø-neonaj literoj literumas la vorton, "Adolta Librovendejo". En la fenestro flagris ruø-neona figuro de seks-allogulino.
"Adolta librovendejo," li pensis, "adulta librovendejo, seksil-vendejo, þajnseksvendejo." Nur kvar aýtoj staris en tiu parkejo. Eble li povus seks-ekscitiøi. Eble li ankoraý povas esti seks-viveca, almenaý viveta.
Li eliris la malgrandan malnovan aýtomobilon kun iom da rusto en la malsupraj partoj de la du antaýpordoj. La trafiko intensiøis, bruaæiøis. La malvarma senventa aero plue vekis lin. La pordon li zorge þlosis. Najbara¼o kun æi tia vendejo eble ne estas la plej sekura. Insiste, kun grandaj paþoj, li marþis al la adoltvendeja pordo. Æe unu rando de la parkejo sidis granda neø-amaso. El tiu direkto figuro rapidetis al li.
"Frato, ne iru tien."
La vira voæo tremetis kaj pro la trafikbruo Archer apenaý komprenis lin.
Archer duonturniøis al viro kiu staras ne pli alta ol li sed kiu aspektas multe pli forta. Pro la lumo de la stratlampo kaj la pasantaj aýtomobilaj lumoj Archer sufiæe bone vidis lin. La parolanto estis pli dika ol Archer, sed la larøaj þultroj pensigis lin pli pri muskoloj ol graso. Tiu verþajna fortulo portis dikan tol-jakon kun ruøaj kaj nigraj kvadratoj, kaj nigran tolan maristan æapon. La naz' estis granda kaj pilkeca, la lipoj strange maldikaj kaj sensangaj. La brovoj estis malhele brosetecaj.
La voæo, pli alta ol tiu de Archer, ree sonis, kaj streæante siajn orelojn, Archer komprenis la vortojn.
"Ne iru. Ne iru tien. Dio volas ke oni ne eniru. Eniri tien estas kontraý la vorto de Dio." Rapide li parolis kvazaý li rediris lecionon rapide ellernitan, timante ke li povos facile forgesi øin. Je la lasta frazo la voæo iomete fortiøis. "Jesuo Kristo instruas nin pri tio en la Evangelio laý Mateo, en la Prediko sur la Monto. Æu vi memoras la vortojn?" Liaj vortoj videbliøis kiel longaj maldensaj blanka¼oj en la frosta aero. Archer pensis pri la vortbalonoj en bildstrioj. La prijesua parolanto paýzis, pli memfida nun pro tio ke Archer atente aýskultas lin.
Archer gratetis la frunton, movante la tre varman skiistan æapon. "Laý mia memoro," malrapide li komencis, "en la Prediko sur la Monto... aý sur la Ebena¼o... Jesuo diras ke ni... se ni inon deziras sekse... ni adultas... Æu?"
"Øuste," la alia diris kun tia rideto kian aprobanta instruisto montras al pliboniøanta lernanto. "Æiu kiu eniras tian fiejon adultas en sia koro."
"Jes, kora adultado. Æu vi iam ajn tiel adultis?"
Kun ekmalgaja mieno la alparolanto konfesis, "Bedaýrinde... Multfoje." Li frotis la dekstran okulon kaj diris ion pri peko kiun Archer ne plene aýdis pro preterpasanta bruega kamiono. Altege super la larøa þoseo la luno aperis en nubofendo. Pezaj noktaj nuboj apenaý moviøis, sed venteto ekaperis kaj la frosto sur la vizaøo de Archer preskaý sensentigis la haýton. Li ektremetis.
"Jes, ja, vi devas penti. Vi devas konfesi viajn pekojn al Jesuo Kristo. Vi devas surgenuiøi antaý Li, pardon-petegante." Nun la alia staris pli alta, la þultroj plene etenditaj, la brusto aeroplena. La voæo pliprofundiøis kaj la okuloj vivpleniøis. "Jesuo Kristo mortis por, pro niaj pekoj. Li oferis sin æar li deziregas ke ni vivu, vivu senfine, kiel Li." Larøa, forta rideto nun frontis Archer, Archer kiu dum tiom da jaroj studegis pri la problemo de boneco kaj malboneco, pri la dilemo de perfekta Dio kiu kreis neperfektan mondon. La plej grandaj filozofoj luktis kun tiaj problemoj, kaj tiu ul' antaý li kredas ke li rajtas instrui al aliaj! Archer knaretis la dentojn kaj ridetis ironie dum la alia ade predikis pri la plej granda donaco, la Donaco de l' Dia Sango, ke oni nepre devegas jesi al tiu plej granda ofera oferto.
La vortoj fluis. Archer turnis la kapon por vidi iun elirantan la seksvendejon. Alta longnazulo en longa mantelo tenante paperan sakon rapidpaþis al aýtomobilo. Tiu eniris, kaj rapide sed nesukcese penis funkciigi la motoron. Archer rimarkis ke iomete da neøo kovris la antaýfenestron. La kunparolanto de Archer rigardis la forironton kvazaý li bezonas paroli ankaý al tiu pri Biblie Diaj vortoj. Tiom da animoj kiuj bezonas saviøon!
La motoro ekfunkciis, kaj la viro en la marista æapo ree rigardis Archer. Dum momento li seræis pluajn vortojn. La aýtomobilo, iam multekosta, nun kaduka, foriris.
Archer memoris iujn disputojn pri la bon-dia problemo en la universitato kiam li studis por magistriøi.
"Æu vi legis pri Salomono?" li mildþajne demandis.
Iom perplekse la alia respondis, "Kompreneble. Æiuj konas la plej saøan reøon de Izraelo."
"Dio amis lin, æu ne?"
"Jes, ja. Li konstruigis la Domon de Dio, la Sanktan Templon."
"Dum multaj jaroj li konstruigis øin. Li estis fortega reøo."
"Jes, ja."
"Li estis riæega." Archer parolis laýte æar la trafiksonoj daýre laýtiøis. Fore bremsoj kriæis kaj la sonaæoj de metalo kontraý metalo anoncis kolizieton. Grandaj dikaj neøeroj aperis inter la kunparolantoj, æirkaý ili, sur ili. La alia aýskultis, demandece. "Palacon li konstruigis, kaj Dio aperis al li kaj parolis al li." La predikinto kapjesis. La vento blovetis neøerojn al la vizaøo de Archer, sed li malatentis tiujn. "Li estis riæa je oro kaj juveloj kaj inoj."
"Dio koleriøis kontraý li pro la inoj."
"Pro la fremdaj inoj, ne pro tio, ke li havis multajn inojn. Multajn inojn multaj herooj sanktabibliaj havis, æu ne? Oni seksumis kun la sklavinoj."
"Kun servantinoj."
"Kun sklavinoj. En la Hebrea, la vorto signifas 'sklavinoj'." Li ridis. "Ili tute ne povis elposteniøi."
"La Biblio diras servantinoj."
"Kiu Biblio?"
"Kiu Biblio? La Sankta Biblio."
"Estas pli ol unu Biblio, la Juda Biblio, la Protestanta Biblio, la Romkatolika Biblio."
"Estas nur unu Biblio, la vera Biblio."
"Kaj kiu biblio tio estas?"
"La versio de la Reøo James, kompreneble." Archer gapis. "Jes, certe, tiu estas la nura vera biblio."
"Kaj en kiu lingvo oni verkis la Biblion?"
Ankoraý perpleksa, la alia respondis, "En la Angla, kompreneble."
Archer tute forgesis la froston. Li etendis la kapon, plene malfermis la okulojn. Li daýris paroli tiel laýte por audiøi ke la gorøo ekdoloris. "Mia amik', la versio de la Reøo James estas nur versio. La Sanktan Biblion oni verkis en tri lingvoj, la Hebrea, la Arama, kaj, Novtestamente, en æiutaga Helena dialekto. Æu vi havas vian Biblion?"
"Æe mi," la alia kriis.
"Bonvolu legi la unuan paøon, la titolpaøon. Vi legos ke tiu verko trakukiøis el la originaj lingvoj. La vorto de Dio, laý la Kristanoj, troviøas en Hebreaj, Aramaj kaj Helenaj vortoj. Kiun lingvon Jesuo parolis, laý vi?"
Kapneon Archer vidis.
Archer plukriis kapnee, "Ho, vi deziras instrui la vortojn de Dio, la vortojn de Jesuo Kristo kaj vi eæ ne scias la plej elementajn faktojn pri tiuj vortoj kiel ili nun ekzistas."
"La diablo citas Sanktajn Skribojn siacele." La alia mokridis.
"Tamen la Kristana predikisto ne scias sian propran Biblion." Kvazaý-amikece Archer metis la dekstran manon al la alies þultro, sed tuj la alia duonpaþe retroiris por eskapi la tuþon. "Mia amik', bonvolu restudi la Biblion kaj eæ iomete pri la Biblio kaj ties lingvoj kaj poste vi reinstruu. Oni pli malfrivole aýdus viajn vortojn. Æu tio estas diabla konsilo? Se jes, tute malatentu øin."
Li turniøis.
"Kaj via edzino?" la alia kriaæis.
Æeporde Archer laýtrespondis, "Amiko, frato mia, mi estas viro senedzina." Li aldonis, "Kaj kiam edzinon mi havis, amantojn þi havis." Amare li parolis. Malgraý la aýtomobilaj kaj kamionaj bruoj ili klare aýdis unu la alian.
"Unu peko neniam senkulpigas alian." Archer ekkonsciiøis pri dizelolea haladzo.
La alia forþovis neøerojn de la dikaj nigraj brovoj. Blankaj neøeroj ornamis la nigran maristan æapon. Archer eniris la vendejon kiu aspektis varmega post la ekstera frosto. Kiam li pagis la enir-rajtigan dolaron li demandis, "Kaj kiu estas tiu ulo ekstere?"
La avinja virino kiu prenis la dolaron diris, "Do li ankoraý estas tie. Antaýe li estis bona aæetanto. Nun li konas Jesuon Kriston kaj li klopodas konvinki miajn aæetantojn legi tute alian specon de literaturo." Þi ridetis amardolæe. "Kaj li estas ekstere frostiøanta, kaj mi estas en æi tia varma loko." Þi þultrotremis. "En la mondo estas æiaj homoj." Þajnis al Archer ke þi aludas al kaj si kaj la eksterulo.
Post kvaronhoro dum Archer forbrosis kreskantan neø-tavolon de la antaýfenestroj li rimarkis ke la alparolinto ne plu staras en la parkejo. Eble ties de¼oro finiøis. Aý, eble, tiu estas hejme rigardante la titolpaøon de sia Biblio. Eble tiu komencas pripensi.
Kie nun estas la lertaj viglaj kundisputantoj de la magistriøaj jaroj?
La neøfalo intensiøis. Tre zorge Archer stiris. Li apenaý travidis la antaýfenestrojn. La aýtomobilo bezonas novajn viþilojn kiuj pli bone funkcius. Archer ekþaltis la radion. Subite laýta reklamo por nova potenca multekosta aýtomobilo øenis. Tuj li malþaltis. La tre dika neøfalo memorigis lin pri frida nebulo en timegiga kinofilmo.
Ekglitis la aýtomobilo kaj Archer rapide turnis la stirilon kaj pumpis la bremsopedalon kaj apenaý evitis frapi trorapidan kamionegon. Preskaý aýdeble la koro batis.
Archer devis fuøi la grandajn kamionojn turniøante
en malpli larøajn stratojn kie la trafiko estis neintensa.
Li iris tre malrapide. Li tute forgesis la buntajn paøojn.
Li forgesis la Biblioamanton. Li celis la sekuran varman apartamenton
kaj samtempe pene mergis urøon forte premi la akcelilon
kaj stiri en la vojon de alvenontaj blankaj lumoj.
Indeksen
Verkis René Smeets
Merkredon, la 7an de februaro, Len forlasis nin, tre subite, vere ne estinte malsana. Mi lastafoje vidis lin marde, la 6an, en nia oficejo. Do li aktivis por Esperanto øis la fino.
La funebra ceremonio okazis lunde. Æeestis 10 Esperantistoj.
Mi memoras Len kiel fidelan helpanton, æiam pretan helpi en kia ajn laboro farenda. Laborinte por Telecom, li estis eksperto pri elektroniko sed vere estis æionfarulo. Li aliøis al la movado antaý proksimume 20 jaroj kaj servis diversajn dujarajn periodojn kiel prezidanto, kaj mi ne povas memori kiam li ne estis komitatano. Len proponis vendi biletojn por la Korfonduso, kion ni faris multajn jarojn.
Len æiam estis tre aktiva por siaj kunhomoj. Li partoprenis en diversaj organizoj. Ekzemple, en Rostrum; kaj, kiel diris parolanto el Rostrum dum la funebra ceremonio, neniam necesis peti Len dufoje fari ion. Mi eæ dirus ke ofte tute ne necesis peti, li ja jam faris. Dum pli ol 25 jaroj Len estis ano, kelkfoje prezidanto, de la Asocio Gepatroj kaj Civitanoj de la lernejo Inglewood. Li cetere havis ligojn kun la Aýstralio-Azia Asocio. Mi rimarkis ke preskaý æiuj konis lin, kiam ni kunreprezentis ELOA-n en øia kunveno. Len ankaý estis aktiva ano de la Unuiøanta Eklezio [Uniting Church], pro tio la preøejo estis plenplena.
Jam tre maturaøa, Len, kiu æiam interesiøis pri historio, fariøis en 1984 licenciulo en tiu fako, en universitato.
Nun restas nur la memoroj, kaj la memoroj estas bonaj. En la nunaj dolorigaj cirkonstancoj, mi,
flanke de la Esperanto-Ligo, kondolencas al Joan, lia edzino, al la kvin gefiloj, kaj al la cetera familio.
Vere Len havis la plej verdan koron el ni æiuj.
Indeksen
KEYHOLE PRODUCTIONS
planas produkti informfilmon pri la Universala Kongreso en Adelajdo.
La filmo nomiøos One World, One Common Language, kaj estas
aprobita de la Aýstralia Esperanto-Asocio, kiu ankaý
donis iom da financa subteno. Ni demandas æu vi scias kie
estas troveblaj: Sonbendoj / gramofon-diskoj / kasedoj kc.), Kantoj
en Esperanto, Folimuziko en Esperanto, Registritaj paroladoj en
aý pri Esperanto, Vidaj registra¼oj (arkaikaj fotoj
æiaj ajn), portretoj de eminentaj Esperantistoj, kc.
Kontaktu Paul Williams, 392 Cardigan St, Carlton Vic 2053.
Baza:
Attwood, Myra (Vic); Baguley, Helen (NSW); Beaton, Elizabeth (Vic); Bishop, Alan (Vic); Braham, Frank (Vic); Broadbent, Henry (Vic); Connors, Sandra (Qld); Felby, Audrey (SA); Giles, Colin (SA); Holding, Jessica (SA); Holten, Suzanne (Vic); Inglis, Peter (Vic); Kropf, Slava (Vic); Lutz, Miranda (Vic); Pamphilon, Harry (Vic); Pitney, Stephen (Vic); Raouf, Tris (Vic); Sills, Neil (SA); Stewart, Ella-Louis (SA); Turvey, Joy (NSW); Walsh, Noni (SA); Young, Margaret (Vic)
Elementa:
*Abood, John (NSW); Coombes, Veronica (NSW); *Green, Hazel; Krops, Slava (Vic); Lutz, Carol (Vic); Lutz, Miranda (Vic); *Rolls, Kenneth (Vic); *Schultz, Rosalie (WA); Turvey, Alan (NSW); Watson, Edna (NSW)*; Wolifson, Sid (NSW)
*Kun Honoro
Meza:
Bishop, Jennifer (Vic); Bruton, Stan (Vic); Coogans, John (Vic); Felby, Bob (SA); Fotheringham, Val (Vic); Haeng Cho (Vic); Heinze, Bernie (Vic); Inglis, Margaret (Vic); Lee, Kam (Vic); Lutz, Carol (Vic); Rolls, Kenneth (Vic); Toubale, Franciska (Francio); Turvey, Jackie (NSW); Warr, Margaret (Vic)
Supera:
Haeng Cho (Vic); Rabevazaha, Désiré (Madagaskaro)
Alta: Payne, Vera (WA)
Mi skribas tion æi en la supra atendejo æe Stacidomo Spencer-Strato en Melburno. Estas dimanæo la 26-a de januaro, kaj mi estas emocie elæerpita. (1)
Alveninte post tranokta trajnvojaøo de Adelajdo (vojaøo en kiu, pro apenaý kredebla hazardo, mia antaýlonge rezervita sidloko troviøis apud tiu de la sola alia Esperantisto en la trajno, Teri Metherall), mi laýiris Bourke-Straton seræe al matenmanøo æe McDonald's.
Posta pluirado por trovi ¼urnalon (The Weekend Australian, en kiu defias onin ne la kutima unu, sed du kriptaj krucvortenigmoj) kondukis min preter la æefan poþtoficejon, en kies turo la horloøo øuste tiam sonoris la dekan horon, sekvitan de mallonga kariljonado.
En la apuda korso homoj estis fermantaj budojn kaj muzikpodiojn (poste montriøis ke nur provizore) kaj la antaýa spektantaro promenantis en la direkto al Swanston-Strato. Sekvinte ilin, mi trovis homamason dense kunpremitan laý ambaý flankoj de tiu vojo.
La kialo baldaý evidentiøis; æar jam alproksimiøis la kapo de strata parado honora al la Tago de Aýstralio. Do tie mi staris. Kaj pasis pli ol horo antaý ol la vosto de tiu procesio fine ekvideblis.
Inter la kalejdoskopa sinsekvo de elmontra¼oj troviøis prezentoj el diversaj jardekoj en la historio de nia lando. Estis ankaý antikvaj aýtomobiloj kaj traktoroj en konstrasto kun modernaj, sunenergiigataj veturiletoj; ludantaj muzikistoj el la samtempe okazanta Melburna Festivalo de ¬azo; kaj aparataro origina kaj nuntempa de iuj el la esencaj servoj - la armeo, la urbaj kaj kamparaj fajrobrigadoj, la ambulanca servo, la Reøa Aýtomobilo-Klubo - akompanata de marþantaj policanoj kaj aliaj personaroj.
Jen preterpasis bildelvoko pri katastrofaj arbarfajroj. Jen paradis kamionoj de la speco "blitz buggy", kian mi de tempo al tempo stiris dum la dua mondmilito, kaj ¼ipoj simile konitaj. Jen pasis motorciklo kun ilprovizita kromæaro, ekipa¼o preskaý identa kun tiu sur kiu mia patro kutimis rajdi kiam li de¼oris dumnokte por la Reøa Aýtoæara Klubo de Tasmanio.
Je la vido de eæ la unuaj el tiuj memorigiloj, mia koro jam ekþvelis kaj miaj okuloj humidiøis. Sed estis pli - tiom pli, ke miaj lipoj tremis kaj la larmeroj fontis. Æar, unu post alia, pasis grupoj da enmigrintoj kaj posteuloj de enmigrintoj, dancante kaj muzikante. Per kostumoj kaj emblemoj ili proklamis sian devenon el Æinio, Peruo, Skotlando, Hungario kaj multaj aliaj landoj. Sed senescepte ili ankaý fiere tenis alta la Aýstralian flagon.
Eble mia animo kaj miaj larmaj glandoj estis pli ol ordinare influeblaj, æar mi preskaý neniom dormetis dum la antaýa tranokta veturo, kaj eæ malmulte dormis dum la lasta nokto de la Adelajda somerlernejo. Estu tio kiel ajn, tra la preskaý neregebla emocio mi aýdis mian cerbon paroli kromtone al mi: "Jen vi finfine komprenas la signifon de mult-kulturismo."
Jam mi sciis ke tiuj ondoj de enmigrantoj, venante unu post alia dum multaj jardekoj, kunportis elementojn el sia devena kulturo kaj aldonis ilin al la kulturo de sia novelektita hejmo. Sed ili faris ion pli. Post la komenca asimiliøo ili iøis kunposedantoj de tiu Aýstralieco, al kies riæeco ili jam kontribuis. Kial, do, ili ne fiere partoprenu la Aýstralio-Tagan paradon kaj svingu la Aýstralian flagon?
Dum mi aplaýdis kaj de tempo al tempo mordetis la malsupran lipon kaj sekigis la vangojn, venis nova memorigilo. Jen, en aperta aýto portanta la signon, "Legends of Australian Jazz", preterpasis Graeme kaj Roger Bell. Ekbildis en mia menso la monatoj kiujn antaý kvindek jaroj mi pasigis en Æe¶oslovakio, Anglio kaj Francio kun la Graeme Bell Australian Jazz Band, dum øi transdonis al Eýropo, el nepretendema parto de la Aýstralia kulturo, øojplenan rimedon iom renormaliøi post la teruraj militaj jaroj.
Tiun muzikan stilon ni prunteprenis de la Usonanoj kaj faris el øi ion distinge Aýstralian. Æu ni ne povas simile redoni al la mondo ion unikan faritan el la riæa¼oj kiujn alportis al ni la enmigrintoj?
Poste, dum mi atendis tramon por reiri al la stacidomo kaj de tie daýrigi mian vojaøon al la nordo de Nova Sud-Kimrio, Hinda sinjoro, akompanate de knabo, petis de mi informon pri la tramservo. Ni konversaciis; la knabo seræis por mi en la dimanæa ¼urnalo la rezulton de la hieraýa kriketa konkurso en Adelajdo; kaj mi trovis min parolanta pri Esperanto.
Evoluis pensoj kaj mi vortigis ilin. La Angla lingvo en sia Aýstralia versio servas ne nur kiel komunikilo inter Aýstralianoj de diversaj devenoj, sed ankaý kiel perilo kaj tenilo por granda parto de nia kuna kulturo, do kiel unuigilo. Æu Esperanto ne povas tion fari, almenaý iomete, en la tuta mondo?
Mia novtrovita amiko konsentis.
Noto:
(1) Tiu æi Latina devizo, kiu troviøas sur la Usona
granda sigelo, efektive aludas la kuniøon ne de kulturoj
aý popoloj, sed de dek tri kolonioj. Tamen...
Indeksen
Se vi kredas ke Esperanto ne havas junan, novan aý nuntempan muzikon - "nu! mi havas nova¼on por vi!".
Vinilkosmo Kompil' enhavas multajn stilojn de nova Esperanta muziko. La Kompil'-volumoj (unu kaj du) estas faritaj de la diskeldonejo nomita Vinilkosmo, kiu kreiøis en 1990. Vinilkosmo estas la diskeldonejo de Eurokka. Kaj Eurokka estas organizo ekde 1988 kaj iøis fakasocio de TEJO (Tutmonda Esperantista Junulara Organizo) en 1991. La unua volumo aperis en 1995 kaj la dua en 1996. Do, sufiæe pri la farintoj.
La kompiloj montras la diversajn muzikojn de la mondo, sed plejparte øi estas turmenta, fi-muzika... jes, "rokmuziko". Sed ne nur limita per rokmuziko, øi "estas kolekta¼o kiu ofertas vastan elekton de stiloj por prezenti la kulturan riæecon de Esperanto". Laý mi, la dua volumo montras pli diversajn stilojn ol la unua. Mi pli þatas la duan sed la unua enhavas tre bonajn unuopajn kantojn. Ekzemple, la kanto "Papago" de ¬omart kaj Nataþa estas belega melodio.
La tre fama, eble la plej konata, Kajto aperas per sia kanto "Ansero-Vanelo", tipe Kajtstile - øoje kaj rapide. La anoj de Kajto ludas kune en pluraj folkbandoj. Ilia unua Esperanta koncerto okazis en 1988. Ili ofte kaj kutime turneas en Eýropo kaj ni esperas ke ili venos al Aýstralio.
Solo per "Kie ne plu" staras aparte de la tuto laý mi. Øi estas vortpentrita kiel "tekno-mediteranea muziko kie interplektiøas arabeskaj melodioj". La kantoj de Solo kelkfoje uzas poemojn verkitajn de aliaj personoj, ne de li mem. "Rokmuziko"-n antaýiøas pli teknika. Bombaj-Dub' per "Estu Natura" uzas multajn elektronikajn sonojn kaj instrumentojn kaj øi estas similstila kiel Solo.
Tamen kelkaj el la trakoj estas en la stilo de "kapfrapado" (iomete tro peza por la malfortkoruloj). Oni ne povas kompreni la vortojn sed la senco de la kantoj kutime estas klara. La populara "firma roko" rubrikas, sed la produkta¼oj enhavas ankaý seninstrumentajn kaj operajn kantojn.
Amplifiki, kiu estis la unua rokbando kantinta Esperante, kaj La Mondanoj (mistera bando) kiu surbendigis nur unu kanton, aperas en la unua volumo. Multaj bandoj nomas sin per elpensitaj vortoj ofte kun duoblaj signifoj, ekzemple, Akordo kaj Piæismo.
Do, se gitaroj, elektraj gitaroj, basgitaroj, drumoj, perkutilaroj,
klavaroj, sinteziloj kaj kantadoj plaæas al vi, vi certe
þatus Vinilkosmo Kompil'. Øi plaæus ankaý
al tiuj kiujn interesas kio okazas nuntempe en la Esperantaj muziksceno
kaj produktado. Tiu æi kompilo estas bona specimeno kaj
donas akravidecon. Øi havas tre bonan kvaliton, kaj estas
pli lerte farita ol nur amatora¼o. Mi vere rekomendas øin!
Beverley, 97/3/1 (Reuters): Odlo Bokserp, 36, hodiaý anoncis ke li strikas ekde hodiaý øis la 13a de aprilo.
Li ne havas alternativon, æar la "Reaktoro de Esperanto sub la Suda Kruco insultis min, kaj tiel la tutan preskoboldaron de Esperantio kaj øiaj kolonioj", li diris.
La redaktoro de Esperanto sub la Suda Kruco ne estis kontaktebla por komentoj.
De¼oranto en la ESK-oficejoj situantaj en la metropola urbo Beverley (loø. 437) diris ke kaýzis la agon de S-ro Bokserp, 63, disputo pri la artikolo "Nia Konkurso" en la mart-aprila numero de Esperanto sub la Suda Kruco.
S-ro Boskerp, 19, rifuzis doni pli da informoj.
"Konsultu mian advokaton - se vi povos trovi lin!" li diris, dum li pakis sian valizon.
En lia poþo estis klare videbla aer-bileto al la Bahamaj Insuloj, kie, laý S-ro Broksep, 096 46 1389, simpatiantaj koboldoj feste "kunsuferas" lian strikon en la renoma Hotelo Zamenhof-Hilton.
Anonima parolisto, 8 jaroj, 3 monatoj, por la korporacio Esperanto sub la Suda Kruco, filio San Marino, diris ke kvankam la konkurso rilatis al diferencoj inter la koloroj de la kovriloj de la januar-februara kaj la mart-aprila numeroj, efektive la koloro estis tutsama.
"Estus absurde aljuøi premion" li diris.
"Tial S-ro Bopserk, 91, mem prenis la premion," li aldonis.
Flugkompanio Qantas, donacinto de la premio, rifuzis komenti.
Qantas ne parencas al la fama Gaýla verkistino Q. Antoinettas, 34, kies romano Neniom da Pano? Do Ili Manøu Kukon! ricevis la Nobel-literaturan premion en la jaro 1789.
"Þi ankaý ne estis amorantino de Mi¶ail Lermontov, 27, malgraý raporto en Esperanto sub la Suda Kruco" enigme deklaris Rusa oficisto.
Mi¶ail Lermontov, kiu vivis 1814-1841, estis Rusa poemo,
kiu amis dueli.
Ilija Velkoski: Trarigardo kaj mallonga priskribo de la kulturhistoriaj monumentoj sur la teritorio de komunumo Prilep. Prilep: Instituto por protekto de kulturmonumentoj, naturaj rara¼oj kaj Muzeo-Prilep, 1996.
64p., ilus., broþ. Prezo ne indikita.
Nuntempe Aýstralianoj hezitus viziti la diversajn partojn en kiujn disfalis la Tito'a Jugoslavio. La landaro tamen posedas tioman kvanton da vizitinda¼oj ke eæ sen vizito al aliaj landoj Eýropaj la vojaøo el Aýstralio por speciale kaj nure viziti la Jugoslavan regionon certe valoras la penon kaj la longan flugon. La rava Dubrovnik estas neimitebla, la cetera longa marbordo Adriatika belega kaj hejmeca, la urboj Ljubljana, Zagreb kaj Beogrado historiaj, la bela Montenegro Aýstreca, kaj la diverskultura (kaj tre milde Islama) Sarajevo altira kaj amikeca. La nova parto Makedonio estis en la pasinteco la malplej vizitata, tamen øi enhavas ne nur la historian Skopje, lokon de iama fortega tertremo, nepre vizitindan, sed ankaý unu el la plej belaj pejzaøoj de Eýropo, la urbeton kaj lagon Ohrid (la urbeto konata ankaý, kaj ankoraý: Germanaj turistoj evitas viziti øin, pro øia forta rezisto al Germanaj okupantoj dum la lasta mondmilito). La tuta lando Makedonio estas kovrita de historia¼oj kaj arkeologiaj resta¼oj. Bonþance æi tiu parto de la antaýa Jugoslavio ne vizitatis de la milito de la lastaj jaroj. Same bonþance en la mezo de la lando troviøas historia urbo Prilep kies Esperanto-movado estas daýre forta. Danke al la tieaj Esperantistoj mi, kiel individua turisto, povis viziti kaj øui la multajn historiajn antikva¼ojn aý elfositajn aý starantajn ankoraý kompletaj en kaj æirkaý Prilep. Mi ne povas ne laýdi la helpon de la Esperantistoj por vidi æi æion.
Nun ili sukcesis eldonatigi utilan priskribon gvidan pri æio
vidinda. Øi estas duone en tre bona Esperanto kaj duone
en la makedona, kune sur 64 paøoj da kiuj 13 estas tutkovritaj
de fotografa¼oj. La libro estas ege utila por vizitintoj
kaj vizitontoj de Makedonio, sed por helpi la tieajn Esperantistojn
kaj por øui la priskribojn kaj precipe la fotojn, mi rekomendas
øin al nevizitontoj. La prezo ne estas indikita, sed makedoniaj
libroj estas malmultekostaj; mi supozas ke øi kostos nur
kelkajn dolarojn sendita, malpli ol kvin. Øi estas havebla
æe la Esperanto-Klubo: ul. Cane Ilieski 39b, Prilep, MK-97500,
Makedonio, aý per mi.
Indeksen
Mastr(in)o: Mia komputilo, kiu iam tre rapide zumadis farante sian laboron, nun þajnas laca, senergia, volas ofte paýzi, eæ, fine, øi strikas. Æu øi estas malfeliæa?
Æu øi koleras min? Æu mia infano iel difektis øin, ludante Spac-invadantojn per øi?
Kuracisto: La simptomoj indikas fragmentiøon.
Mastr(in)o: Fragmentiøo! Aj! Æu mia komputilo do jam mortis?
Kuracisto: Ne, neniel. Fragmentiøo estas tre simpla, tre facile kuracebla malsano. Mi klarigu iomete:
La malmola disko en via komput-ilo konsistas el disko kies surfaco estas elektronike dividita en multegajn koncentrajn cirklojn - iom simile al gramafondisko. Nu, ni supozu ke vi unue pretigas leteron al via patrino; poste vi entajpas recepton por spageto-bolonjeza. Post tio vi faras notojn pri io legita. Via infano komencas verki eseon kiel lernejtaskon. Via komputilo kompleze elektronike skribas tiujn tekstojn, unu post la alia, sur sian malmolan diskon, eble tiel.
La sekvan tagon, vi aldonas noteton al la letero ironta al via patrino; vi skribas amuzan þercon kiun vi ¼us aýdis, via infano plu verkas sian eseon. Nun aspektas tiel.
Postan tagon vi kaj alia(j) per-sono(j) aldonas iom pli, kc. Nu, via komputilo tre rapide funkcias, sedpost kelkaj monatoj øi devas longe seræi por trovi æiujn partojn de, ni diru, la eseo kiun via infano verkis dum multaj laborperiodoj. Povas esti ke fine la tekstoj sur la malmola disko konsistas el multaj miloj da eroj, kaj via komputilo bezonas pli kaj pli longe seræi por trovi æiujn fragmentojn de iu teksto kaj kunigi ilin por ke vi povu legi ilin sur la ekrano kaj prilabori ilin. Kelkfoje, ne eblas retrovi æiujn erojn se estas tro multaj centoj da ili. Eæ, post tre longa tempo, la komputilo trovas tion tro da laboro kaj devas rezigni pri la tasko.
Kuraco: Oni devigas la komputilon seræi æiujn erojn de æiu teksto kaj reordigi ilin, tiel ke æiu teksto estas sinsekva tuto. La komputilo reskribas æiun tekston sur sian malmolan diskon, unu post la alia, tiel ke øi povas samrapide kiel en la komenco trovi æiun tekston kompleze al vi, zumante feliæe kiel kontenta amata kato.
Kuracilo: Oni uzas specialan programon por efektivigi tiun kuracon. Diversaj "malfragmentigaj programoj" estas vendataj. La Util-ilaro de Norton (Norton Utilities) estas bone konata programkompleto kiu inkluzivas tian kuracilon. Komputil-klerulo povas apliki øin, aý similan programon, por vi se vi timas mem sukuri(1) vian komputilon. Sed mi konsilas ke ankaý vi lernu sukuri.
Eble interesos vin scii, ankaý, ke via komputilo faras
por si detalan nevideblan katalogon de la pozicioj de æiuj
teksteroj sur via malmola disko. Kiam komputilo "formatigas"
("inicas") diskon, øi elektronike skribas sur
la diskon preparon por tiu katalogo.
Se vi bone interpretos la difinojn kaj se vi metos la divenitajn
vortojn en la øustan sinsekvon, la unuaj literoj
de la vortoj montros al vi la nomon de stelo kiu pli flagras ol
vere brilas.
1. La plej malgranda parto de io.(3)
2. Gazetoj kaj libroj kelkfoje enhavas veron, kelkfoje malveron, sed æiam ...!(8)
3. Øi estas unu el la plej pezaj bestoj surtere.(8)
4. Elektra aparato por transsendi voæon kaj sonojn øis granda distanco.(8)
5. Objekto inter homo kaj æevalo.(4)
6. Sen øi letero neniam atingos la øustan destinon.(6)
7. Vento kaj boato ofte estas la kaýzo de ili.(5)
8. Kelkfoje granda øojo estas la kaýzo de ili, kelkfoje doloro aý æagreno.(6)
9. Resta¼o el renversita aý disfalinta konstrua¼o.(5)
10. Fluganta nokta mambesto.(8)
11. Eluzi en stomako kaj intestoj la manøa¼on.(7)
12. Kuzo de æevalo kun longaj oreloj kaj vosto kiel æe bovo.(5)
(Inter krampoj estas indikita la nombro da literoj de la koncerna vorto.)
Ne, Ralph ne estas transprenonta la respondecon por æi tiu
rubriko! Ralph sendis al mi interesan eseon, kiun mi decidis aperigi
æi tie agnoskante lin kiel la aýtoron. Lian kontribua¼on
vi trovos post miaj propraj rimarkoj.
LIVE
De nia redaktoro:
"Mi rimarkis ke - al mi þajnas ke pli kaj pli ofte - la vorto loøi malaperas el la Esperanta lingvuzado, kaj oni uzas plej ofte nur vivi: "Li vivis en Parizo dum dek jaroj" anstataý "li loøis en Parizo dum dek jaroj". Tiu semantika plivastigo de "vivi" kaj rezulta malplioftiøo de "loøi" estas interesa fenomeno. Mi ankaý rimarkis ke, eble pro maloftiøo de "loøi", pluraj personoj pli kaj pli uzas la neologismon "rezidi", æu eble pro influo de la Anglalingva uzado? PIV donas pli striktan difinon por "rezidi" ol por "loøi", sed en la praktiko ili komencis fariøi sinonimoj.
Nu, mi mem ne konscie rimarkis tiun "fenomenon". Sed pli atente legante, mi rimarkis en Esperanto (marto 97, p.57): "la urbo, kie la franca verkisto vivis en la dua parto de sia vivo."(citita el Franca Esperantisto). Aliflanke, en Monato (marto 97, p.9): "Li ... loøis øis sia morto sur la najbara pli granda insulo Skye." kaj (p.15): "li denove loøas ie eksterlande." sed (p.31): "Kiel oni Vivas en Kaøo sen Kradoj"
Efektive, en PIV sub vivi (4) oni trovas la ekzemplojn: vivi en urbo, en la kamparo. (Estas interese ke Waringien, kiu estis la æefradaktoro de PIV, en sia Grand Dictionnaire Espéranto-Français, ne donas tian nuancon de "loøi" sub la kapvorto "vivi".) Butler citas sub vivi (6): "(=loøi) vivi kun amiko, en urbo". Tiu æi nuanco de "loøi" do jam delonge enrampis en la signifon de vivi, kvankam la signifo en la Universala Vortaro estas klare nur "to be alive".
Rezidi havas pli formalan signifon: "to dwell constantly
and officially, to dwell in the place where one carries out some
function" (PIV): rezidanta episkopo, akademiano.
EXPECT
Ankaý de nia redaktoro:
"Æu neniam øenas vin la dusenceco de la vorto "atendi"": "to wait for" kaj "to expect"? Se mi diras ke "mi atendas la morgaýan alvenon de X" æu temas pri nur anticipo mia, aý æu mi prokrastas fari ion æar (laý mia supozo) X alvenos morgaý por fari øin?"
Nu jes, antaý kelkaj jaroj tiu dusenceco ja iom øenis min, sed la vorto ekspekti troviøas jam delonge en multaj vortaroj! - kvankam ne en PIV kaj ties Suplemento. Butler difinas øin: "Expect, count on, look forward to as due or likely to happen: ekspekti pagon, pluvon, sukceson. Mi ne ekspektos vin (= mi apenaý supozas, ke vi venos). Ne ekspektu miraklojn (= ne kredu, ke ili okazos)."
Estas aliaj nuancoj de la Angla vorto:
I expect he'll come - Mi supozas/kredas ke li venos.
It is to be expected that Esperanto will often imitate some national
usage - Oni povas antaývidi ke Esperanto ofte imitos la
vortuzon de ia nacia lingvo.
PROVE
En The Australian Esperantist (Sept.-Okt. 1992) mi pritraktis la misuzon de pruvi: "La enketo pruvis vana", kiu devas esti "La enketo montriøis vana."
Þajne, eæ en respektindaj eldona¼oj, oni ankoraý misuzas la vorton. En Monato (marto 1997) mi legis en la redakcia antaýparolo sur p.3: "Riæa kulturero øi pruvis esti" C!). Tio devas esti: "Riæa kulturero øi montrigis (esti)."
Pruvi estas transitiva verbo - kiel øuste uzita sur p.5 de la sama magazino: "Kapitalismo dum jardekoj pruviøis supera ekonomia sistemo." Sed kion vere celis la aýtoro æi tie? - æu "Kapitalismo montriøis supera", aý "Ono pruvis ke kapitalismo estas supera"?!
THEN
La Angla vorto "then" havas tri æefajn sencojn:
at that time = tiam
next, after that = poste
so, therefore = do, tiuokaze.
En Monato (marto 1997, p.l4) mi legis:
"Kion vi laboras?
- Nenion.
- Tiam ne havas sencon, ke ni plu konversaciu."
Tiu "tiam" devas esti: "Do/Tiuokaze".
Æu la redakcio de Monato ne plu kontrolas - kaj korektas
- kontribua¼ojn?
Kiam mi paroladis en la Klubo Probus de Rose Bay pri Esperanto en februaro 1997, estis kelkaj bonaj demandoj. La lasta, por kiu mi havis malmulte da tempo, estis: "Kiel oni diras 'apostrofo' en Esperanto?".
Mi respondis simple ke ne estas genitiva kazo en Esperanto kaj ke oni uzas la prepozicion "de", ekzemple: "The man's dog" fariøas "la hundo de la viro".
Tamen la okazo pensigis min pri la diversaj uzoj de la apostrofo
en la Angla, kaj kiel oni esprimas ilin en Esperanto.
Anstataý la genitivo de substantivo (my aunt's pen - la plumo de mia onklino; the journey's end - la fino de la vojaøo) oni povas konstrui kunmetitan vorton:
journey's end - vojaøfino
that's a kid's game - tio estas infanludo
a man's world - virmondo
a dog's life - hundovivo
Kelkfoje oni povus uzi sufikson:
the little children's room - la infanetejo
the team's quarters - la teamejo
En la Angla la genitivo de pronomoj esprimiøas per specialaj posedpronomoj: my, thy, your, his, her, its, our, their. Neniu 's estas uzata. Eæ its ne havas apostrofon! Sed estas kvazaýa s en his kaj its. En Esperanto la posedaj formoj de la pronomoj estas regulaj adjektivoj: mia, cia, via, lia, þia, øia, nia, ilia. La refleksiva formo one's ja havas apostrofon. En Esperanto øi estas laýregula: onia, aý sia por one's kun refleksiva signifo.
Por la Angla "absolute possession" - (it's) mine, yours,
his, hers, its, ours, theirs, la 's ne estas uzata en la Angla.
Esperanto uzas adjektivan formon: (Øi) estas mia, cia,
via, lia, þia, øia, nia, ilia.
Ja estas en Esperanto speciala genitiva formo de la korelativoj:
someone's - ies, ies poseda¼o, ies patrino
that person's - ties, ties atesto; this person's - æi ties, æi ties opinio
everybody's - æies; everone's responsibility - æies respondeco
nobody's - nenies, no man's land - nenies tereno
whose - kies?
Ofte en la Angla 's estas mallongigo de is, aý de has:
It's (it is) mine - Tio estas mia
It's a long road that has no turning - Estas longa vojo kiu ne havas kurbon.
One must work with what one's (one has) got - Oni devas labori per tio kion oni havas.
She likes what she's (she has) seen - Þi þatas tion kion þi vidis/estas vidinta.
La mallongigo estas normala en nepersonaj verbesprimoj. La nepersonaj verboj estas esprimeblaj en Esperanto per verbo kun nepersona radiko aý per kunmeta¼o farita el adjektivo:
It's raining, snowing, blowing, hailing. - Pluvas, neøas, blovas, hajlas.
It's late. Malfruas, estas malfrue.
What's (What is) on? What's cooking? - Kio estas?, Kio okazas?
There's (There is) a hole in my bucket. - Estas truo en mia sitelo.
Where's (Where is) the toilet?- Kie estas la necesejo?
La emo mallongigi vortojn ekzistas ekde jarmiloj kaj en multaj landoj. Esperanto ne estas escepto. "Øis la revido" rapide fariøis "Øis."
La 16-a el la gramatikaj reguloj de Zamenhof diras:
16. La fina vokalo de la substantivo kaj de la artikolo povas esti forlasata kaj anstataýata de apostrofo.
Oni eæ proponis ke oni forlasu la aý de baldaý kaj similaj adverboj.
Zamenhof neniam proponis ke oni forlasu la unuan literon (konsonanton aý vokalon) de verbo. Tamen de tempo al tempo mi legas en la gazetoj frazojn kiaj: 'Stas nenio! (It's nothing!), Æie 'stis neøo (There was snow everywhere).
Mi timas ke tiu formo enradikiøos; øi ne estas bela
sed 'stas mallonga kaj tio 'stas alloga.
NOTO:
(1) Sukuro = "first-aid".
Teorie oni rajtas igi akuzativon anstataýi iun ajn prepozicion. Praktike tio ne eblas, æar oni poste ne scius kiun prepozicion øi elpuþis, kaj tio farus la lingvon nekomprenebla. Tamen oni ne malofte uzas tian þanøon, aý pro stilo aý pro imitado ante (= de) la Germanan lingvon (la fenomeno tamen ne samas: en la Germana æiu prepozicio "regas" certa(j)n el tri gramatikaj kazoj, dum en Esperanto prepozicio æiam "regas" la nominativon, kaj kelkfoje la akuzativo regrese regas la prepozicion).
Pro miskompreneblo, do, la þanøiøo de prepozicio en akuzativon okazas nur en certaj situacioj, pri kiuj simple decidis la konvencio inter la Esperantistaro.
Se estas nur unu prepozicio, oni forlasas precipe la neprecizan prepozicion kutiman antaý tempindikoj:
La aliajn, øenerale pli precizajn, tempajn prepoziciojn oni neniam þanøas æikaze:
ktp
Ankaý la prepozicio "al" estas kelkfoje þanøita:
ktp
Ankaý okazas la þanøo æe mezurindikoj:
Notu, tamen, ke se oni ripetas la prepozicion kiel prefikson æe netransitiva verbo, oni povas æiam þanøi øin en akuzativon:
eæ:
(en tiuj æi verbkazoj oni ankaý povas konsideri la akuzativon rekta objekto).
Se estas du prepozicioj, oni þanøas nur la unue aperantan "al" en la akuzativon. Do se estas akuzativo post prepozicio, øi ne rilatas al tiu prepozicio sed indikas ke forlasatis la kroma prepozicio "al" kaj neniam alia. Æar "al" indikas direkton, oni povas, sed ne bezonas, diri ke akuzativo post prepozicio indikas æiam direkton al tiu prepozicio, kiu lasta øenerale indikas lokon. Oni tamen ne povas diri ke por indiki direkton post prepozicio oni uzas la akuzativon, æar ankaý øis, por, kontraý, laý, preter, kaj tra indikas, kun la nominativo, direkton (eæ "el" ankaý, negative). Plej facile estas diri ke anstataý "al" antaý dua prepozicio, oni povas uzi la akuzativon post tiu dua prepozicio.
Jen kelkaj ekzemploj:
Ne eblas "al" antaý la sekvaj: al, anstataý, da, de, dum, el, øis, je, krom, kun, laý, malgraý, ol (= konjunkcio, sed kondutas same), per, po, por, pri, pro, sen.
Do substantivo (aý pronomo) regata de tia prepozicio ne povas ricevi la akuzativon anstataý "al":
Nek antaý kontraý, preter, kaj tra, sed Zamenhof kelkfoje uzis akuzativon post ili, nelogike æar kun "kontraý" øi signifis ke temas pri iu ago kiu direktiøas kontraý io aý iu kaj mense kaj korpe:
Kun preter kaj tra, kiuj same kiel kontraý jam æiam indikas mensan aý korpan moviøon en certa direkto, øi signifis ke ago unue faras la preter- resp. tra-moviøon kaj post la finiøo de tiu moviøo daýras plu el tiu vojo. Mi konsilas ne uzi la akuzativon post tiuj tri, pro la mallogikeco, kaj uzi por la Zamenhof'aj preter + pluen kaj tra + pluen, transen preter kaj transen tra:
Kelkaj prepozicioj estas de tempo al tempo uzataj regantaj infinitivon: kun øi ili formas prepozitivon (sen kazo, kompreneble), kiu povas plilongiøi al tuta sed sensubjekta frazo:
Tiuj estas por, anstataý, krom, sen, inter, (ol). Tri el ili, anstataý, krom, kaj ol tiam kreas problemon, se oni ne esprimas, nur komprenas, la infinitivon (tio eblas se øi samas al la konjugaciita verbo en la frazo):
Æitiukaze iu akuzativo apartenanta al la forlasita infinitivo povas hazarde troviøi tuj post la prepozicio, al kiu øi ne rilatas rekte (= la akuzativo ne estas regata de la prepozicio) sed nur tra la infinitivo. Æi tie do ne temas pri al + prep. + infinitivo, sed pri prep. + infinitivo + dua prep.(aý akuzativo) + substantivo:
Jen ekzemploj:
Kiam la substantivo post anstataý, krom, kaj ol faras la saman agon kiel la subjekto de la frazo, øi formas prepozitivon normalan:
Tiu neuzado ante (= de) la infinitivon post prepozicio neniam okazas æe por, kaj nur tre malofte æe inter kaj sen:
Æe inter temas nur pri neesprimita infinitivo kiu samas al esprimita, kaj anstataý "sen" uzeblas pli øusta konstruo per participoj.
Io simila okazas æe "po". Æar prepozitivo povas alkroæiøi al epiteto (adjektivo aý adverbo), øi povas hazarde troviøi tute proksime de iu akuzativo tamen ne rekte rilatante al tiu akuzativo æar estante nur suplemento:
Ofte tiu po-prepozitivo funkcias kiel suplemento al substantivo. Gramatike po ne regas la substantivon, ne rekte rilatas al øi, sed regas nur la numeralon; do en
po rilatas nur al kvar, ne al pomoj, kaj po kvar estas suplemento al pomoj. Tial pomoj povas havi æiun ajn funkcion en la frazo:
Li al ili disdonis -po tripomojn (pomojn po tri, tripoajn pomojn)
Ni devis iri al -po naý- adresoj
lli feriis -po kvin- tagojn (= dum -po kvin- tagoj)
La Nederlanda havas du malsamajn vortojn por la du kontraýaj
Towsey-aj signifoj de krom [ESK Marto-Aprilo 1997]
: (1) krom = benevens, met inbegrip van; kaj (2) escepte de =
behoudens, met uitzondering van. Disvolviøis ankaý
tria vorto, kiu havas ambaý kontraýajn signifojn:
behalve (la nura vorto menciita de Alan Towsey). Oni øenerale
aý uzas (devas uzi) pliajn vortojn por indiki unu aý
la alian signifon: Behalve (= krom, besides = +) zijn huis gaf
hij ook nog al zijn waardevolle bezittingen weg, aý þanøas
la ordon en la frazo: Het land is 30. d. dollar waard, behalve
(= escepte de, except = -) het huis, aý uzas alian certsignifan
vorton anstataýe: Het land met C= kun = +) het huis;
Het land zonder (= sen = -) het huis.
Mi ¼us ricevis mian ESK de marto/aprilo kaj la enhavo tre plaæas al mi. Mi speciale øojis legi kiel vi taksas la novan PMEG. Mi esperas trovi Esperantiston kies modemo estas pli rapida ol la nia.
Pri koloro de kovriloj. Kial ne þanøu æiujare por faciligi la ordigon? Unu jaro mezverda, venonta jaro pala verda. Plaæas al mi la verdaj koloroj sed mi ne kontraýas la uzadon de aliaj koloroj. Lancelot salutas Odlon kaj kompatas lin æar li pensas ke kelkfoje vi estas tro severa.
John Adcock estis mia instruisto kaj amiko. Æu iu pensis sendi ekzempleron de ESK Numero 26 al lia vidvino kiu kapablas legi Esperantajn tekstojn? Þia nuna adreso estas: D-ro N. V. Adcock, 8c/274 Oriental Parade, Oriental Bay, Wellington 6001.
Gwenda Sutton
La traktado de la Rusdevenaj krom kaj po estas tute konvena. La vorto drinki kun Rusdevena signifo signifas "trinki alkohola¼ojn en troa kvanto". Gravas, ke la vorto drinki estas netransitiva (li drinkas = li estas drinkulo), dum la vorto trinki estas transitiva (li trinkas multe da brando = li drinkas = li estas drinkulo). Sed drinkejo estas ejo, kie oni vendas surloke trinkatajn alkohola¼ojn, klientoj tie trinkas alkohola¼ojn, sed ne drinkas (vere, estas ioma þoviøo de la signifo).
En mia artikolo ial aperis Hermogeno Hxruþæov - kio estas Hermogeno (kiu en mia teksto ne estis) kaj kial øi æi tie aperis, mi ne scias.
La vorto "ebria" ne aperas en la Fundamento, æu
povas esti ke Zamenhof unue celis la radikon "drink"
por tiu signifo? Pri Hermogeno: li estas ulo en la eseo Kratilo
verkita de Platono. Æar mi tiutempe prilaboris tradukon
de tiu eseo en Esperanton, verþajne per la helpo de Odlo
Bokserp li fuøis en nian ESK-on celante turisti en la moderna
mondo. Æar Odlo nuntempe strikas, mi ne povas rekte demandi
al li pri tio.-Red.
1. ero, 2. literojn, 3. elefanto, 4. telefono, 5. selo, 6.
adreso, 7. ondoj, 8. larmoj, 9. ruino, 10. vesperto, 11. digesti,
12. azeno. La rezultantaj komencliteroj eletsaolrvda estas anagramo
de "la verda stelo".
Idyss Einihovici reports that Penny Voss, who studied Esperanto with Trevor Steele in 1996, has agreed to teach Esperanto in the Montessori Schools in Perth in1997.
(From La Nigra Cigno, April 1997.)
[18 February, 1997; all spelling and grammar left uncorrected]
An American wrote: ... Perfect reasons why English is used on this list(2) have already been given. I would add that it is a pretty good language. It allows considerable lattitude in its usage and will still convey the message fairly well. Some other languages might be a bit more fussy, depending absolutely on prefixes or suffixes or word order to be able to get the correct message at all. You translators and linguists know more than I do about this matter. A weakness of English though, is that much of the message is conveyed by what is not spoken... a look or glance, the pitch or tone of the voice, inflection, body position, and the hidden meanings of idioms unique to a local culture. A weakness of written English is that it is just plain hard to learn. None of the so-called rules of grammar (at least as taught in the public schools in Minnesota more than 30 years ago) make any consistent sense. The grammar rules are more or less based on Latin, but our language is more nearly related to Germanic tongues, I think (plus considerable energy from every other language on the planet.)
A Swede replied: I can't take this anymore. Having repeatedly suffered in silence from the ethno-centrism cum ignorance displayed by some (not all) of the Americans on this and another list I am a member of, I simply have to react. What on earth makes you believe prefixes and suffixes make a language semantically fussy? The suffixes and prefixes in the Finnish language supply make it *more* versatile in expression, not less. *What on earth* makes you beleive [sic!] that in English, but not in other languages, "much of the message is conveyed by what is not spoken... a look or glance, the pitch or tone of the voice, inflection, body position, and the hidden meanings of idioms unique to a local culture."???
The fact that you can't appreciate the subtleties of other languages doesn't mean they aren't there.
Furthermore, though English is a beautiful, versatile, and plyable language, well suited to be the lingua franca of the international academic community, I must say that of the five languages I speak fluently, I find Chinese to be the richest and most expressive one.
Let me in addition point out that it is not the grammar rules that are based on Latin, but the grammatical categories.
I won't go on, but please spare us the insults that these uninformed and preposterous comments constitute (though you were probably not aware of the fact). Non-native speakers are constantly reminded of the fact that they are communicating in a language not their own, and are thus as a rule very aware of the limitations of their own competence and of the impossibility of perfect trans-lingual communication. A bit of humility would perhaps not be entirely out of place on the native-speaker side. Maybe it should be kept in mind that, because of the ubiquity of Hollywood, the high quality of American research institutions, and the necessity to communicate in English, most foreigners know more about America and its culture than Americans do about (what for them are) strange cultures and far-away places.
PS By the way, please don't misundertake me (as Cheech Marin once said in Up in Smoke). I love America and most Americans. I too have attended public school in Minnesota. The school I attended was excellent, and I was treated very well by teachers and fellow students, but I was appalled at the ignorance displayed in questions like "Do you live in houses in Sweden?" and "Do you have telephones in Sweden?"
A Japanese in Australia added: Adding to my native tongue Japanese,
I have learnt English, German and Irish Gaelic. If I have a time
I would learn one or two of 400 Australian Aboriginal language.
I have never seen any superiority or inferiority of one language
to another. Naturally each language has its own character (personality?)
and there are differences between languages but never superiority
or inferiority. People can express, in their own languages, joy,
sorrow, love, hate, hope, despair in their own subtleways. I love
languages I have learnt, I haven't and I will never learn. All
of them are spoken and written by human beings. Unfortunate for
English language, and against the belief of some people, the reason
of its dominance in the world is not its linguistic superiority
but the colonialistic dominance of its native country, England
until early this century and economic dominanceof English speaking
countries (!!) since then. If in doubt, ask any historian or linguist.
Some European languages and Japanese are tainted by the past of
the countries in which they are spoken.
The 5th International Academic Conference of Science and Technology in Esperanto took place in Beijing September 5-7, 1996.
For three days more than 500 delegates read dissertations, exchanged notes on their particular fields, and discussed research, in plenary sessions and specialized groups.
The section on "The collision of traditional culture and modern science" discussed 15 dissertations, and 18 scientists presented their thoughts. In the medical section over 100 lectures were presented, and Polish massagist Konarzewski gave a live demonstration. The group concerned with "Esperanto-Science-Technology-Economics-Education" spent its time in "examining its experiences in the application of Esperanto in those fields during the past ten years and expressed their decision to increase their endeavours".
The Conference was short, but the Chinese Esperantist scientists and technicians expect support and reactions from Esperantists in various countries: "We must strive, hand in hand, to more vastly apply Esperanto in the fields of science and technology so as to truly accelerate world peace, friendship and human progress through Esperanto".
Li Yuping
[From Eventoj 0115, 1/December 1996]
EMA is not a well known acronym in Esperanto circles (Enigma Migra Aventuro, Enigmatic Migratory Adventure)(3), but those who have heard of it know that somehow it relates to vacations, migratory adventures, and simple forms of eating and spending the nights.
As early as 1989 there was a sailing ship week organized by Willemien Dorleijn, and my EMA-friends encouraged me to organize a similar excursion in 1996 in Holland. We rented the same ship, "De Samenwerking" ("Collaboration"), as in 1989. It is a large two masted clipper which can accommodate 29 persons along with the captain and his first mate. The participation fee was set at 350 Dutch Guilders [around AUD$260]. The dates were 11-16 August.
29 Esperantists from 7 countries finally collected together on the deck of the ship the first evening. Young and old, men and women (even a family with four children), all hoping for sunny weather and a bit of wind.
We first sailed northwards to Harlingen, then to Terschelling Island, to the Frisian town of Makkum, finally to Enkhuizen and back to Stavoren.
With 29 people everyone has to work: either in the kitchen (a different team each day), or in sailing. On the first day the first mate, a 30-something year old woman, explained to us about the various sails, ropes, etc. Charles Klein fortunately made available to us an illustrated description of the most important nautical terms in Esperanto. The crew explained beforehand what would happen, and we all set to work, mostly in leisurely fashion (though hoisting the big sail was hard work and accompanied with loud cries!). Several participants will forever remember two Dutch words, "Los" (leave it!) and "Vast" (tie it!).
Collaboration was also needed in providing meals. Purchases were made daily, and believe me, the sea air really makes one hungry. The only really "enigmatic" part of this adventure was the home made jams, because the labels on the jars were very misleading...
On balance: Enthusiastic reactions, thanks, beautiful photos, agreeable memories, and even some money for the next cruise, once expenses were paid.
From La Migranto, Dec. 1996, as reprinted in Eventoj 0115, 1/December 1996
(1) As an Esperanto word, Ema means "inclined (to do something)";
it may be suspected that the name was chosen first and only secondarily
made into the purported acronym.-Ed.
Governor General of Australia has written a welcome to the Universal Congress of Esperanto be held in Adelaide in July. The text of his greetings will be published in our July issue
Esperanto sub la Suda Kruco
Oficiala organo de la Aýstralia kaj la Nov-Zelanda Esperanto-Asocioj
Numero 27 (volumo 5, numero 3), Majo-Junio 1997
Redaktoro:
Donald Broadribb
59B Lukin St, Beverley WA 6304, Aýstralio
Telefono: (08) 9646 1389
e-poþto: Don <enkidu@perth.dialix.oz.au>
Libroservo:
Tom Elliott, PO Box 230, Matraville NSW 2036, Aýstralio.
e-poþto: <tmelt@ozemail.com.au>
Korespondaj kursoj:
D. Lukes & H. Green, PO Box 1814, Toowoomba Qld 4350.
SE VI DEZIRAS LEGI PRI IO, VERKU ARTIKOLON!
Jes, æu vi ne ofte pensis kiam vi elkovertigis vian novan
ekzempleron de Esperanto sub la Suda Kruco: "Ni vere
bezonas artikolon pri..."? Do sendu tiun amatan eseon, ideon,
rakonton, esprimon de vidpunkto, leteron, desegna¼on, foton.
Vi povas sendi vian kontribuon sur komputila disko (Mac aý
MS-DOS-nur 3.5") aý sur papero. Se vi sendas
sur papero, la teksto devas esti klare tajpita per freþa
rubando. Tajpu sur nur unu flankon de æiu folio, kun ekstra
spaco inter æiuj linioj. Netajpitajn manuskriptojn ni ne
akceptas.
La redaktoro rajtas redakti kaj korekti æiun tekston antaý aperigo, kaj konformigi øin al la stilo kaj kutimoj de æi tiu gazeto. Laýbezone teksto povas esti mallongigita. Ni ne povas promesi aperigon en la tuj sekvonta numero, krom se temas pri io kronologie urøa. Pri la enhavo de artikolo respondecas nur øia aýtoro.
Limdato por artikoloj por la julia numero: 20 junio.
SUDAÝSTRALIA ESPERANTO-SOCIETO
Prezidanto kaj sekretario: Bob Felby, 6 Dorset St, Semaphore Park,
SA 5019; Vicprezidanto: Audrey Felby (same adreso). Kasisto:
Indrani Beharry-Lall, 1/20 Fletcher St, Woodville North SA 5012;.
Bibliotekisto: Owen Franklin, 42 Shandon Ave, Seaton SA 5023;
Redaktoro de Tamen Plu: Brendan Linnane, 28 Redford St, Vale Park
SA 5081.
Indeksen
LA AÝSTRALIA KAJ LA NOV-ZELANDA ESPERANTO-ASOCIOJ
La Aýstralia Esperanto-Asocio:
143 Lawson St, Redfern NSW 2016
Prezidanto: Kep Enderby, 2 Phoebe St, Balmain NSW 2014.
Sekretario: Alan Turvey, 143 Lawson St, Redfern NSW 2016
Kasisto: Margaret Inglis, 4 Mayfield Drive, Mt Waverley Vic 3149.
La Nov-Zelanda Esperanto-Asocio:
PO Box 8140, Symonds St, Auckland 1035.
Prezidanto: David Rockell, 5-71 Princes St, Otahuhu, Auckland 1006. % 09-270 3669.
Sekretario: Brad McDonald, PO Box 8140, Symonds St, Auckland 1035. % kaj faksoj: 09-579 4767.
Kasisto: Jackie Fox, PO Box 8140, Symonds St, Auckland 1035.
KOTIZOJ:
Aýstralia Esperanto-Asocio:
AÝD $30 por individuo aý klubo (+$5 por familiano[j]
æe la sama adreso); $20 por studento aý pensiulo;
asocia membreco: $10. Bonvolu sendi vian kotizon al Libroservo
de AEA, PO Box 230, Matraville NSW 2036.
Nov-Zelanda Esperanto-Asocio:
NZ$40 por individuo, $50 por geedza paro, $10 por studento aý
junulo (<20-jara). Klubo: $1 por æiu ano. Bonvolu sendi
vian kotizon al la kasisto: Jackie Fox, PO Box 8140, Symonds St,
Auckland 1035.
Unuopaj ekzempleroj de Esperanto sub la Suda Kruco: Por
membroj, AÝ$3 + poþtsendkosto; por nemembroj, $4.25
+ poþtsendkosto. Mendu de la Libroservo de AEA.
Abonoj ekster Aýstralazio: En Usono kaj Kanado: US$30.
Mendu æe ELNA. Aliaj landoj: 50 Ned. Gld., pagu al la konto
aeal-w de la Libroservo de la Aýstralia Esperanto-Asocio
æe UEA. Oni ankaý povas pagi 34 I.R.K. rekte al la
Libroservo de la Aýstralia Esperanto-Asocio.
Artikoloj de aýtoroj nomitaj estas © 1997 de la respektivaj
aýtoroj. Æio alia en æi tiu numero de Esperanto
sub la Suda Kruco estas © 1997 de la Aýstralia
kaj la Nov-Zelanda Esperanto-Asocioj. Represo de enhava¼o
estas permesata, kondiæe ke la fonto estas nomita.
Æi tiu numero de ESK estas perkomputile kompostita kaj aranøita
de Donald Broadribb per Power Macintosh 7200/90, la programo uzita
estas Nisus Writer. Alfabetoj uzitaj estas New Century Schoolbook
10 kaj Orion Esperanto 16 (disponigita de Eventoj).
Wholly printed in Australia. Typeset by Donald Broadribb, 59B
Lukin St, Beverley WA 6304. Printed by Business Network, 5/25a
Oxford St, Bondi Junction NSW 2022.
Indeksen