Summary. In this paper, it is calculated how much of Old Frisian is preserved in four modern Frisian dialects in the Netherlands and in Germany. This study is based on 197 word types that are most frequent, and with that on 65% of speech. The etymologic base appears in the appendix, based on work known from literature with observations of my own.
The result is presented in table I, together with the content of lost and of newly formed material and the content of word types derived from Dutch/Low German and from other languages. Table II shows the content of Old Frisian in the modern dialects and table III the distrution over the frequency categories. The content of characteristic Old Frisian material in the four dialects and in four non-Frisian dialects in the Dutch neighbourhood is presented in table IV.


Zusammenfassung. In dieser Studie wird berechnet wie viel des Altfriesischen bewahrt worden ist in vier neufriesischen Mundarten in den Niederlanden und in Deutschland. Sie bezieht sich dabei auf den 197 häufigsten Worttypen und damit auf 65% der Sprache. Die etymologische Grundlage erscheint im Anhang, auf Grund aus der Literatur bekannter Werke mit eigene Beobachtungen.
Das Ergebnis findet sich in Tabelle I, zusammen mit dem Gehalt an verlorenem und neugebildetem Material und dem Gehalt an aus dem Niederländisch/ Niederdeutschen oder aus anderen Sprachen stammenden Worttypen. Tabelle II zeigt den Gehalt an Altfriesisch in den modernen Mundarten und Tabelle III die Verteilung über den Häufigkeitsklassen. Der Gehalt an charakteristischem altfriesischem Material in den vier Mundarten und in vier nicht-friesischen Nachbarmundarten in den Niederlanden erscheint in Tabelle IV.

Oersichtskaart fan'e behannele tongslaggen.

YNLIEDING.

Dizze stúdzje besiket nei te gean hoefolle fan it oarspronklike Frysk bewarre is yn 'e moderne tongslaggen. Foar dat oarspronklike Frysk rjochtsje wy ús dêrby needsaaklikerwize op it skriftlik oerlevere Aldfrysk. Mei Sjölin (1969:7) neame wy Aldfrysk (Afr.) alles wat foar 1550 ferskynd is. Dêr heart dus noch wol de al aardich 'gewoan' lykjende taal fan Bogerman (1542/1551) by, mar oan 'e oare kant sille wy faaks ek wolris in Aldfrysk wurd útsilje as it neffens syn lûding net oarspronklik Frysk wêze kin en net faak as Aldfrysk oerlevere is. Fierders kin by ûntbrekken fan in wurd yn 'e Aldfryske oerlevering dochs soms út de Nijfryske lûding ôflaat wurde dat it om in oarspronklik Frysk wurd giet (hjir b.g. by it haadwurd 110 libben, by it bywurd 112 wei en by guon tiidwurdsfoarmen).

Fan de Nijfryske tongslaggen wurde neist it Westerlauwersk Frysk (Wlfr.) neigien it Skiermuontseachsk (Skm.), it Sealtersk (Sfr.) en it Mooringer Noardfrysk (Nfr.). Dêr is in praktyske reden foar, nammentlik dat yn dy gefallen omkearde wurdboeken of -listen út in oare taal wei beskikber binne. Tagelyk jout dat in aardige sprieding oer it taalgebiet, wylst it Skm. as in lokale tongslach faaks better mei it Sfr. en Nfr. te ferlykjen is as de algemiene Wlfr. ferkearstaal.

Eins soe men foar sa'n ferliking de hiele wurdskat besjen moatte, mar dat is hast gjin dwaan. Boppedat, as it derom giet oft dy Fryske eftergrûn fan ynfloed is op allerhanne ferskynsels, dan giet it der benammen om ynhoefier't it algemiene karakter fan in tongslach Frysk is. In grif Aldfrysk erfwurd as tjoud 'kwea' makket it Grinslânsk net ta in Fryske tongslach; dêr is it te seldsum foar.

Om dy reden is it fan belang om rekken te hâlden mei de wurdfrekwinsje. Wat faker in wurd (wurdtype) foarkomt, wat swierder moat weage oft it al of net fan Fryske ôfkomst is. No docht it gelokkige feit him foar, dat wy foar it Wlfr. oer sa'n frekwinsjelist beskikke fan 'e hân fan van der Veen (1984). Dy list berêst op it "korpus Frysk", dat gearstald is út Wlfr. tekstfragminten út it tiidrek 1800 oant 1950. It giet dêrby dus om skreaune taal, mar om 't wy oars net hawwe, moatte wy dat mar oannimme as fertsjintwurdiger fan 'e sprutsene taal fan dy tiid. Foar it Sealtersk is om dy reden ek de noarm fan wat konservativere teksten nommen, lykas dy fan it Lesebouk foar Seelterlound út sawat 1955. Foar de oare tongslaggen is útgien fan de gongbere wurdboeken, dy 't ek wol frij konservatyf wêze sille.

Van der Veen jout de 197 meast foarkommende wurdtypen, dy't meiinoar 65% fan alle wurdtekens beslagge. Dat rint fan de mei 5,99% oant wylst mei 0,04%. Yn 'e frekwinsjelist hat van der Veen dy persintaazjes mei 10.000 fermannichfâldige. Dy wurdfrekwinsjes slagge op it Wlfr. en it is fansels mûglik dat de frekwinsjes yn 'e oare tongslaggen wat oars binne - sa komt yn it Sealtersk dwoo 'dwaan' gauris foar yn 'e betsjutting 'jaan' en binne de betsjuttingsfjilden fan Sfr. schälle, wolle, moute, muuge oars as dy fan Wlfr. sille, wolle, moatte, meie. Lykwols is der om praktyske redenen fan útgien, dat de Wlfr. frekwinsjes oeral jilde.

It wurdmateriaal út de Nijfryske tongslaggen wurdt ûnderbrocht yn 'e folgjende rubriken:

- Orizjineel Frysk (O) is alles wat neffens de normale taalûntjouwing út it Aldfrysk ôflaat wurde kin.

- Weirekke (W) binne alle Aldfryske foarmen dy't yn in Nijfryske tongslach net mear foarkomme; faak is de derby hearrende funksje (b.g. namfal, slachte) ek ferdwûn.

- Nijfoarming en analogy (A) binne alle foarmen dy't troch bysûndere ûntjouwingen út oare Fryske foarmen ûntstien binne en faak orizjineel Fryske foarmen ferfongen hawwe.

- Nederlânsk en Nederdútsk (N) binne alle foarmen dy't net út it Aldfrysk, mar wol út dy buortalen ôflaat wurde kinne (ek Mnl. en Mnd.).

- Deensk en oare talen (D) is alles wat net út Aldfrysk, Nederlânsk of Nederdútsk ôflaat wurde kin.

Hjir wurdt ek neigien hoefolle Frysk trochkrongen of bewarre bleaun is yn 'e tongslaggen fan 'e omkriten. Dêrta binne ûndersocht it Biltsk (Hollânske kolonisaasje binnen Frysk taalgebiet), it Grinslânsk en it Westfrysk (wierskynlik ûntfryske ûnder resp. Nederdútske en Hollânske ynfloed) en it Stellingwerfsk (oarspronklik net-Frysk grinsgebiet).

Yn it Aldfrysk kaam al gâns mienskiplik Wgerm. materiaal foar, mar it liket folslein ynoarder om dat yn 'e moderne Fryske tongslaggen ek as Frysk te beskôgjen. By de net-Fryske tongslaggen kin dat net sûnder mear, om't se mei frij grutte wissens gâns materiaal fan net-Fryske oarsprong befetsje. Om op dat gebiet gjin ûnwisse faktoaren yn te bringen, haw ik allinne it persintaazje berekkene wat karakteristyk Aldfryske marktekens hat. Dat jout oanlieding ta de rubryk:

- Karakteristyk Frysk (K). Dat is alles wat neffens de normale taalûntjouwing net út de buortalen ôflaat wurde kin, mar wol út it Aldfrysk. Dêrby binne dingen as in skerpe begjin-s of in ynfinityf-útgong op -e net foldwaande om in wurd by K ûnder te bringen, want dat binne oanpassings dy't by ûntliening maklik oanbrocht wurde. Dus beskôgje ik b.g. sitte nèt as karakteristyk Frysk. Om ta in goede ferliking te kommen wurdt K ek fêststeld foar de Fryske tongslaggen en foar it Aldfrysk, wat op himsels ek wol wer nijsgjirrich is. K is part fan O.

Yn 'e taheakke wurdt dat útwurke foar de 197 meast frekwinte wurdtypen neffens de list fan van der Veen. Foar elke rubryk wurdt foar elk wurd in faktor tusken 0 en 1 fêststeld, dy't oanjout ynhoefier't dat wurd dêryn thûsheart. Foar elke beskôge taal of tongslach moat de som fan dy faktoaren (útsein K) foar elk wurd gelyk wêze oan ien. De fierdere behanneling wurdt útlein by it earste wurd: de.

UTSLACH.

I. Fertsjintwurdiging fan 'e Aldfryske wurdskat yn it Nijfrysk

Jout andert op'e fraach: "Hoefolle fan it Aldfrysk is bewarre bleaun?" Dêr komt it Sealtersk it heechste by út 'e bus en it Westerlauwersk Frysk it leechste. Yn it Wlfr. is it measte weiwurden, mar dat hat ek de measte nijfoarmings; op dat gebiet is it Sfr. konservatyf. Wol hat it Sfr. de sterkste bydrage fan Nederlânsk/Nederdútsk en it Mooringer Nfr. lit mei 2% in dúdlike Deenske ynfloed sjen. It Skiermuontseachsk gedraacht him fierhinne as it Wlfr.

II. Gearstalling fan it Nijfrysk

Wurdt berikt troch de weiwurden foarmen net mei te tellen. It risseltaat jout andert op 'e fraach: "Hoe Frysk is it Frysk?" Dat is yn alle fjouwer gefallen sawat itselde.

III. Ferdieling fan it bewarre Frysk oer de 197 wurdtypen

Dat jout de ferdieling neffens wurdfrekwinsje. De 19 meast foarkommende wurdtypen mei dêrby gâns funksjewurden beslagge 33% fan de wurdtekens. By de lêste 142 wurdtypen sitte meast ynhâldswurden. De ferdieling fan bewarre Frysk sit trochinoar net sa'n sterk ferrin yn, dat de 35% net besjoene wurdtekens sil net folle fan dit risseltaat ôfwike.

IV. Persintaazje karakteristyk Frysk

Rigel 1 jout andert op 'e fraach: "Hoefolle is as karakteristyk Aldfrysk werom te kennen?" Dêr komt it Sealtersk ticht yn'e buert fan it Aldfrysk sels. De net-Fryske tongslaggen sitte fier ûnder de Fryske; it Westfrysk komt noch it heechste út 'e bus.

Rigel 2 jout andert op 'e fraach: "Hoefolle fan it bewarre Aldfrysk is karakteristyk?" Dêr is út te sjen dat it Sealtersk aardich heger sit as it Aldfrysk. Dêr folget út, dat it Sfr. benammen karakteristike wurden bewarre hat, wat gearhingje kin mei de funksje fan geheimtaal (ferl. Minssen 1854:148ff). It Wlfr. dêrfoaroer sit folle leger as it Afr. en is dus benammen karakteristyk Frysk kwytrekke. It Grinslânsk liket op Sealtersk wat hast alle karakteristike Frysk kwytrekke is; eins allinne it ûnopfallende er is dan oerbleaun.

¹ Yn tabellen III en IV telle lykas yn I de weiwurden foarmen wol mei.

² Benammen yn tabel IV wike de risseltaten ôf fan wat ik op it kongres prissentearre haw; dat komt om't alles no mear yn detail berekkene is.

-.-.-.-

TAHEAKKE. (Yn .htm licht ferbettere en rutsene lûden oanjûn mei â, ê, î, ô, û) - Wurdlist

1. de 'der'. It Afr. beskate lidwurd hie yn thî, thiu, thâ aparte foarmen foar manlik, froulik en meartal en boppedat noch trije foarmen then, ther-, thes foar de ôfhinklike namfallen (Sjölin 1969:35). Fan dy seis foarmen bewarret it Nfr. trije (di, jü, da) en it Sfr. fjouwer (di, ju, doo, dän), dat jout O = 0,5, resp. 0,67; ferl. Spenter 236. Nfr. e, Sfr. de, e beskôgje ik as ferkoarte foarmen fan da, doo. Yn it Wlfr. fine wy oeral de. Ik nim mei Siebs Gr1355f. oan dat dat ûntstien is as in byfoarm sûnder klam (sa ek Ndl.: de Vries 107). It Wlfr. en it Skm. hawwe hjir dus gâns ferlern en krije dêrom O = 0,17. De oergong th- > d- is hjir lûdwettich en hat dêrom gjin ynfloed op 'e orizjinaliteitsfaktor. Koartsein: O=0,17/0,17/0,67/0,5 foar efterinoar Wlfr., Skm., Sfr. en Nfr. De rest is by dit wurd weirekke: W=0,83/0,83/0,33/0,5.

Foar Wlfr. de jout van der Veen in wurdfrekwinsje fan 59972 (dus hast 6% fan alle wurdtekens) en dat levert mei O = 0,17 in orizjinaliteitsfrekwinsje op fan 10195, ek foar it Skm. Oerienkomstich jildt foar it Sfr. en it Nfr. 40181, resp. 29986. Mei help van v.d. Veen syn artikel kin soks ek foar de oare wurdtypen berekkene wurde.

Afr. thî , Sfr. Nfr. di soe yn prinsipe út Mnl. die, Mnd. di(e) (v. Loey 43, Lasch 218) ûntstien wêze kinne, mar om 't dat eins oeral troch de, dei (b.g. Schönhoff 181) ferfongen is, sil in yn de omkriten fan it Fr. taalgebiet foarkommend di, die nei alle wierskyn fan Fryske oarsprong wêze. Afr. thiu kin al net iens út it Mnl. of Mnd. ôfkomstich wêze, is dus karakteristyk Frysk en allyksa thâ.. Afr. thes, ther-, then- kinne wol út it Mnl. of Mnd. stamme en binne dus net-karakteristyk, likemin as Sfr. dän, ferl. ek Iemslânsk den (Schönhoff 118). Dus K=0,5/0/0/0,5/0,5 foar resp. Afr., Wlfr., Skm., Sfr. en Nfr.

2. it 'es; das'. Wlfr. art. it < pron. pers. n. it as enklityske njonkenfoarm by hit (Gr1356, 1353f). Ndl. het > et troch ynfloed fan et < dat (de Vries 254f.). Fan beide Afr. foarmen (thet; hit) hawwe it Wlfr. en it Skm. eins mar in healen (it) bewarre (O=0,33), it Sfr. ien (dät/'t) (O=0,5) en it Nfr. (dåt/hat/'t) beide (O=1), koartsein O=0,33/0,33/0,5/1. De rest is weirekke: W=0,67/0,67/0,5/0. Neffens Mnd. it; et; dat, Mnl. het, hit, -et, -t; dat binne allinne Afr. thet en Sfr. dät karakteristyk: K=0,5/0/0/0,5/0.

3. en 'und'. Net by Siebs, Lo en Sp. Franck Et. 155 neamt Ndl. en, Mnl. ende "ablautend met ohd. unta, unti." Wlfr. en, Nfr. än < Afr. anda, enda, mar Sfr. un < Nd. (neist 5% än). Grif sil by dit faak ûnbeklamme bynwurd assimilaasje in rol spylje. O=1/1/0,1/1, W=0/0/0/0 en foar de Nederlânsk-Nederdútske oarsprong N=0/0/0,9/0. K=0/0/0/0/0.

4. wêze 'sein'. De Afr. ynfinityf wesa fine wy oeral wer, mei in aparte lûdsûntjouwing yn Skm. wazze (Spenter 61). Dit tiidwurd hat noch gâns oare foarmen, dy 't wy elk op 0,1 rekkenje as se misse. Afr. meartal notiid (prs.) sen(d) en doetiid (prt.) sg. was binne yn it Wlfr. en Skm. ferlern gien (Spenter 98, ferl. Lo21), dus O-0,2. By Sfr. sunt Gr 1196, 1331 twiveljend oer Nd. ynfloed, mar de Nd. omkriten hawwe allegear umlaut. De Nfr. foarm (san) mei iere ferkoarting út *sînd (Lo19). Wlfr. en Skm. wie grif nijfoarming út pl. wiene.

It ôfslutend mulwurd (part.prt.) Afr. wesen, Skm. wein, ween, Sfr. weesen, Nfr. wään is yn it Wlfr. ferlern gien; west sil ûnder Hollânske ynfloed ûntstien wêze (Johnston, TFT9.1-8,18), dus -0,1. Dit leveret O=0,7/0,8/1/1, N=0,1/0/0/0 en foar de nijfoarmings en analogy A=0,2/0,2/0/0. Foar Afr. weren ferl. Mnd. wêren: K=0/0/0/0/0.

5. fan 'von'. Afr. fon, fan hie grif al yn it âldste stadium 'Dunkelung' fan a foar nasaal (Gr1180) > Sfr. fon, Nfr. foon (Lo230). Yn Awfr. 'Rückbildung' ta a (Gr1369) > Wlfr. []] (ferl. Gr1411f.). Skm. fan mei normale ûntjouwing ta []] (Sp45, 96). O= 1/1/1/1. Mei Oerfrysk o, mar Awfr. a (Gr1180): K=0,5/0/0/1/1.

6 in 'einer'. It ûnbeskate lidwurd Afr. en hat yn it Nfr. oeral schwa-fokaal, mei dêrnjonken yn it Sfr. [o]. O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

7. dat 'jener; das; daß'. De fokaal fan Afr. thet is allinne yn it Sfr. bewarre bleaun. Lûdwettich e > å allinne Skm. (Sp67). Afr. that (> Wlfr. dat, Nfr. dåt) troch ynfloed fan thâ, thâm, mar Wang. dait út thêt (Gr1355f.), dus yn it Afr. gjin ienheids-sitewaasje. O= 1/1/1/1. Neffens de fokaal: K=1/0/0/1/0.

8. yn 'in; hinein'. Fan Afr. in, on hat as ferhâldingswurd (prep.) on it yn it Nfr. wûn neist in as bywurd (adv.) (Ef142, net yn Gr). Yn it Mooringer Nfr. is de sitewaasje no sa, dat in- en önj- yn gearstallings as 'yn' brûkt wurde, mar önj- ek neist an- as 'oan' (Sjölin 1988). Nfr. in [In] út " î < (germ.) i durch Frühdehnung im Anlaut" (Lo21) mei as oare fbb. is 'is' (allinne Halligen), ik 'ik', il 'yl' (Sfr. Ielt). Gewoanlik Germ. i > Nfr. a (Lo146ff.), Moor. ban 'bin'. Ferl. 10.

It Sfr. ferhw. in toant gjin rekking ta [i], mar wol it as earste lid fan gearstallings brûkte ien- neist oun- mei funksje-ûnderskied. Ferl. Wang. in; iin-, oon-. Skm. yl (Sp il) wurdt troch Sp147 by Awfr. i = germ. i ûnderbrocht, mar it liket lykas ndl. eelt fan ûndúdlike ôfkomst te wêzen (Franck Et. 147, de Vries 149). Allinne foar Skm. yn komt Sp256 dan op "awfr. î = germ. i mit Dehnung durch Emphase" (Sp257). Ferl. Nhd. ein (Drosdowski e.o. 130). Yn it Sfr. is it bywurd ek rutsen: deer ien (Kramer 1992:381). Yn it Mnd. fyn ik neat oer sa'n rekking, ferl. Mnd.Wdb. dar-inne en ek net foar it Nnd., b.g. Schönhoff 185 in, 205 rin.

Wy moatte dêrom wol oannimme dat de rekking yn it Frysk sûnder ynfloed fan bûten ta stân kommen is, mei de dêrby foarkommende funksjeferdieling. Dat de fokaal krekt yn it bywurd en de gearstalling rutsen waard, is dêrby net sa frjemd; yn dy posysje kriget it partikel ornaris fierwei de measte klam. Bogerman 78x in as ferhw. en 2x yn, wêrby 't it yn nr. 210: Is t tienst de wyn, So hallie id seyl yn dúdlik op 'e gearstalling *ynhallie slacht. Ik nim dêrom oan dat de funksjonele rekking in algemien Afr. ferskynsel wie. As wy boppedat önj/oun as oarspronklik beskôgje, kinne wy it folgjende steatsje opmeitsje:

9. hawwe 'haben'. Afr. b (hebba, habba) > Nijfr. w (útsein yn Sfr.) troch ynfloed fan hevest 'hast' en heveth 'hat' (Lo204). Afr. hest, *heth nei analogy fan dest, deth mei Skm. lange fokaal (Sp73), ferl. Sfr. hääst. De e fan hebba < hest, *heth (Sp73); yn Wlfr. algemien a.

Doetiid sg. Skm. (Wlfr.) hie < Afr. hêde Sp202; ferl. woe (52). Nfr. häi < Anfr. *hêde foar he-de troch ynfloed fan dêde 'die' (Lo47). Sfr. hiede, diede mei ie ynstee fan äi faaks troch ynfloed fan minder klam. Mulwurd Afr. heved, hevd > Sfr. häiwed (Ockholm häift Lo190), mar Nfr. Moor. hädj nei analogy fan doetiid (Gr1271). Wlfr. hân(d) (Skm. haun) < hênda 'heine' (Gr1271), mar earder < hawen (Boersma 92, Sp308), ferl. Halligen heen (Lorenzen 148). Nijfoarming, mar al jong Afr.: -0,05 (sj. ek 19). O=0,95/0,95/1/1, A=0,05/0,05/0/0. Yn it Afr. binne allinne hede, heved karakteristyk: K=0,2/0,15/0,15/0,2/0,2.

10. ik 'ich'. Sfr. Wang. ik, Hylpersk yk mei fokaal [i] yn kontrast mei Nnd. Wlfr. Skm. ik mei [I], lykas grif Bogerman ick. Hylpersk yk mei 'emphatische Dehnung' (Franck/van Haeringen 75, Sp91), ferl. Kluge/Mitzka by ich. Allyksa Nfr. ik mei i út î < i 'durch Frühdehnung im Anlaut' (Lo21), oars soe it *ak oplevere hawwe. It liket der op dat Skm. Wlfr. ik in algemien-Fryske rekking mist hat, wat wol hast oan frjemde ynfloed taskreaun wurde moat: O=0,5/0,5/1/1. N=0,5/0,5/0/0. K=1/0/0/1/1.

11. dêr 'da, dort'. Wlfr. dêr, Skm der, Sfr. Nfr. deer < Afr. ther (Gr1280, Lo46, Sp110). O=1/1/1/1. K=1/1/1/1/1. Biltsk der, dêr en Westfrysk deer K=1.

12. te 'zu'. (Sj. 51). Wlfr. te hat schwa, faaks al yn Awfr. te (Gr1250). Wang. mei ôu < Germ. ô (Gr1381), lykas Skm. to (Sp236) en grif ek Sfr. tou, Nfr. tu. Yn it Skm. stiet it ek kreas in 'e rige by jo en ho, mar dat is nearne yn 'e oare tongslaggen sa. O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

13. as 'als'. Afr. alsa, mar ek al as mei útfallene l (Gr1262, Sp51). Yn 'e dielbetsjutting 'wannear't' hawwe it Sfr. en it Nfr. wan. Mûglik út it seldsume Afr. hwene 'as; oant' (Kluge/Mitzka 837 by wann). Net by Siebs en Löfstedt. Ik beskôgje it as in jonger lienwurd. O=1/1/0,5/0,5, N=0/0/0,5/0,5. Ferl. Mnl. alse, as: K=0/0/0/0/0.

14. mar 'aber'. Afr. mer, mar (Gr1255). Wlfr. mar mei a út Afr. e (Sp72). Nfr. mån (en dus Sfr. man) út (M)nd. man Lp192. Dêrneist Sfr. aber, ouers, uurs, Nfr. ouers 'lykwols'. Net Afr., mar al Harl. auferst, Wang. âber(st), Wursten auer (Remmers 5), âlder Nfr. averst (Ziesemer) grif as Wang. ôbr < Nd. (Gr1380), ferl. Mnd. aver(s(t). O = 1/1/0/0, N=0/0/1/1. Ferl. Mnl. maer, mar, mer: K=0/0/0/0/0.

15. op 'auf'. Wlfr. op < Afr. up, op njonken uppa, oppa, opa Sp124. JongSkm. òp Sf232. Neffens Spenter rint hjir de lûdsûntjouwing gelyk oan dy by de buortalen. Sfr. op, ap yn dúdlik kontrast ta Sealter Nnd. up. By gebrek oan better: O = 1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

16. mei 'mit'. Skm. mooi mei Awfr. ai? = Germ. e (nei m) + d (Sp290, ferl. Gr1415, 1430, Ef140). Nfr. ma < Afr. mith(e)? Lp238. Sfr. mäd yn dúdlik kontrast ta Nd. mit; yn gearstallings mei tiidwurden mee- (< =Afr. mithi, mede?). Dat ûnderskied net yn it Wlfr., Skm., Nfr. en ek net yn it Wang. (mit- Ehrentraut 572f), mar wol Mnd. bywurd mede, medde (selten mit), ferhw. mit (Lübben/Walther 222,232). Dus Afr. mith generalisearre yn Skm., Wlfr., Nfr. en mithi yn it Wang., wylst it Sfr. beide noch hat. O=0,5/0,5/1/0,5, W=0,5/0,5/0/0,5. Ferl. Ndl. met/mee-: K=0/0/0/0/0.

17. sa 'so'. Sfr. soo, Wlfr. sa < Afr. sâ, mar faaks ûnderskate ûntjouwing fan foarmen mei mear of minder klam (Gr1255). Nfr. sü grif út *swô < *swâ < *swa, Got. swa (Lo45) en Skm. so mei o < Awfr. ô = Germ. wa (Sp236). O=1/1/1/1. K=1/1/1/0/1, fanwege de fokaal.

18. net 'nicht'. Wlfr./Skm. net, Afr. nâ-wet, Bogerman naet, Hylpersk naat mei Awfr. < Afr. â < Germ ai (Sp180) en sa grif Sfr. nit, ferl. Harl. nat. Foar Nfr. Moor. ai, Syltersk ek ferl. Deensk ikke, ej. O=1/1/1/0. D=0/0/0/1. K=1/1/1/1/0. Borchling seach yn neet, neit [Grinslânsk nait] Aldfryske resten (ferl. Remmers 1:147), mar dat is net karakteristyk fanwege Ndl. niet.

19. sille 'sollen; werden'. Sfr. schälle, Nfr. schale, Bogerman schille < Afr. skila, skela. De k is ferdwûn yn Wlfr. Skm. sille (Sp83), Wang. sil, Harl. *sillen (Remmers 138) troch ynfloed fan Ndl. zullen resp. Nd. sölen (Gr1329), mar dêr moat it ek ferklearre wurde. Foar it Nhd. troch 'Konsonanten-Erleichterung an unbetonter Satzstelle' (Kluge/Mitzka 714) as gefolch fan de funksje as helptiidwurd (deVries 1992:872). Faaks spilet dan de betsjutting mei: de Sfr. betsjutting 'ferplichte wêze = müssen' kriget grif mear klam as de Wlfr. 'fan doel wêze = werden'. Dy betsjutting èn de útspraak mei allinne s- lykje net oarspronklik Frysk en binne dan troch westlike ynfloed ferspraat: O-0,3.

Sille heart ta de preteritopresentia lykas ek 24 kinne, 44 moatte, 67 witte, 102 meie en dêrby 52 wolle. Dy einigen yn notiid 2 oarspronklik op -t (v.Bree333) yn Skm. satte < Afr. skalt (Sp69) njonken analogysk skelt, skilt > Nfr. schäät (Lo218, O-0,05), mar -s- ynlaske yn Sfr. schääst, Wlfr. silst (O-0,1). De -n fan notiid pl. Afr. skilun, Nfr. schan, Sfr. schällen ferlern yn Wlfr. en Skm. (O-0,05).

Yn it Afr. is gjin mulwurd oerlevere, mar de preterito-presentia sille oarspronklik to-participia hân hawwe (Kluge, Urgermanisch 174), dat Skm. súed, Sfr. schuld/schöild en Nfr. schöljt sille oarspronklik wêze. Wlfr. sild/sillen is lykwols nij út 'e presensstam makke (O-0,1). Meiinoar O=0,45/0,65/0,9/0,95, A=0,25/0,05/0,1/0,05 en N=0,3/0,3/0/0.

De Fryske notiid-foarmen binne troch de fokaal aardich karakteristyk (útsein Mnl. Holl. (Westfrysk?) hi sel njonken sal, v. Loey 88), mar de Afr. doetiid skolde, skulde stiet ticht by Mnd. scholde, schulde (Lasch 244). K=0,6/0,6/0,6/0,6/0,6.

20. wat 'was; etwas'. Sfr. wät < Afr. hwet (Gr1358). Awfr. e < germ. a mei toanferheging is Skm. algemien ta å wurden (Sp67ff), sels dêr 't it Ndl. e hat: stårk. Yn it Wlfr.en Nfr. bart dat lykwols allinne by pronomina as wat, dat resp. wåt, dåt. Awfr. haet (noch Hylpersk het, hette) troch ynfloed fan aet, naet? Gr1254, of faaks ynfloed fan 'e dêr ferdwûne w? (ferl. Gr1177). Mar dat ferklearret net de moderne foarm wat, dy't dêrom wol út it Ndl. oernommen wêze sil, faaks om't er yn sitewaasjes mei klam better funksjonearre. Lo195ff. swijt deroer, mar yn Nfr. wat kin him ek soks foardien hawwe (ferl. huum 'hwa'). Dan dus foar it Wlfr. en Nfr. resp. Ndl. en Nd. ynfloed. Ferl. noch Wang. wut. O=0/1/1/0 en N=1/0/0/1. Neffens de fokaal: K=1/0/1/1/0.

21. oan 'an'. Skm. oon, Wlfr. oan < Awfr. n (Sp215f). Afr. on betsjutte 'oan' en 'yn' en sa fuortset yn Nfr. önj (Lo89) en Sfr. oun (ferwachte oon) neist Afr. Sfr. an. O=1/1/1/1. K=0,5/1/1/0,5/1 om 't Afr. an net karakteristyk is.

22. dy't 'der..' (zurückweisend). Wlfr. dy't < thî + t (ferl. Skm. Wlfr. at, oft Sp118) hat lykas by de (1) fan de seis Afr. foarmen fiif ferlern, it Skm. (dy't, jo't, da't) en it Nfr. trije en it Sfr. (di der ensfh.) twa: O=0,17/0,5/0,67/0,5. W=0,83/0,5/0,33/0,5. Fanwege ndl. die binne thi, dy, di net karakteristyk: K=0,33/0/0,33/0,33/0,33.

23. ek 'auch'. Skm. aik < Afr. âk (Sp179) en sa grif mei ferkoarting Wlfr. ek, ik en Sfr. uk en faaks ek Nfr. uk: O=1/1/1/1. K=1/1/1/0/0.

24. kinne 'können'. Yn Skm. kinne binne 'kenne' en 'kinne' gearfallen (Sp86)< Afr. kanna en sa yn sprutsen Wlfr.: O-0,05. Nfr. koone, Sfr. konne < Afr. konna (Gr1328, 1180). Doetiid 3 Sfr. kude (ferl. wude, 35) en Nfr. köö < Afr. *kûthe (ags. cúðe, Lo36) mei ôffal fan 'e swakke útgong yn it Nfr. (O-0,05). Wlfr. koe, Skm. kúe nei analogy fan soe, woe (Gr1206 en Sp236, O-0,05). Mulwurd Sfr. kud, Nfr. kööt origineel (ferl. 19), mar Skm. kúed mei ferkearde fokaal (O-0,05) en Wlfr. kind/kinnen nijfoarming neffens de notiid: O-0,1. Totaal: O=0,8/0,85/1/0,95 en A=0,2/0,15/0/0,05. Fanwege Mnl. Mnd. konnen; kennen allinne *kûth- ensfh. karakteristyk: K=0,3/0,2/0,3/0,3/0,3.

25. syn 'sein/e'. Skm. Wlfr. syn < Afr. sîn (Sp263) en sa Sfr. sien, Nfr. sin (Gr1355). Foar akk. sg. mask. ûntstie foar dûbel n ferkoarting fan 'e stamfokaal: Afr. sinne > Sfr. sin, Nfr. san en sa by myn en dyn (Gr1355); yn Wlfr. en Skm. weiwurden: O=0,5/0,5/1/1 en W=0,5/0,5/0/0. De m. foarm sinne net Mnl. Mnd.: K=0,5/0/0/0,5/0,5.

26. har 'ihr/e'. Pron.poss.fem. Wlfr. har, Sfr. sg. hier, Nfr. sg. har ensfh. < Afr. hire. Pl. Sfr. hiere blykber < Afr. hira, mei dêrnjonken hiara ûnder ynfloed fan 'e nom. hia > Wg. jâr, Nfr. pl. jare ensfh., Hylpersk jaer en yn analogy mei de fem. Nfr. haer (Oldsum), Wlfr. har (Gr1354, ferl. Lo178). Mar i > a is gjin Wlfr. ûntjouwing! Skm. hår, neffens Sp62f. mei Awfr. e = germ i troch ynfloed fan r faaks troch ynfloed fan minder klam > Bogerman har, harre, Wlfr. har (Sp62f). As refleksyf Sfr. sik < Nd. O=1/1/0,67/1 en N=0/0/0,33/0. Fanwegen Ndl. haar: K=1/0/0/0,67/0,5. Grinslânsk h- as teken fan Fryske ôfkomst (ferl. Remmers 2:231f.) ûnbrûkber troch Ndl. h-.

27. dan 'dann'. Skm. dån < Afr. thanna, thenne; than (Sp49) en sa grif Wlfr. Sfr. Nfr. dan. O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0 troch Ndl. Nd. dan.

28. foar 'für; vor'. Skm. feur mei lienfoneem (Sp321, 326) sil kwealik in ûntliend wurd wêze, likemin as Wlfr. Sfr. foar, Nfr. for. Ferl. Gr1429, Lo238. O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

29. om 'um'. Skm. om < Afr. um(e), umme (Sp130), Nfr. am < Afr. *imbe, ferl. Ags. ymbe, Nnd. üm(me) Lo155. Oer Wlfr. o foar koarte u Gr1204; grif foar in part allinne grafysk ûnderskied. O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/1.

30. komme 'kommen'. Sfr. kuume < Afr. kuma (Gr1202, Gr1388). Skm. komme mei Awfr. o = Germ. u (Sp122). Nfr. kaame < *kima neffens kimth (Lo182). Sfr. notiid sg. 3 kumt mei [o] troch dûbel bylûd (Gr1202). Nfr. kamt < *kimth < *kimith < *kumith Lo155.

Afr. doetiid 3 kôm nei analogy fan pl. (Gr1315,1254,1212) > Nfr. Halligen kum, Moor. köm en idem Skm. koom (Sp216). Yn Sfr. koom, Wlfr. kaam sille wy earder mei rekking Afr. a yn quam sjen moatte, mei analogyske útfal fan 'e w (ferl. Gr1254). Nfr. mulwurd kiimen < Afr. ekemen mei rutsene fokaal (Lo115f). Idem Sfr. keemen (> doetiid 3 keem). Skm. komd, Wlfr. komd/kommen nijfoarming op grûn fan notiid. O=0,9/0,9/1/1 en A=0,1/0,1/0/0.

Afr. kuma-kam/kômon-kemen is karakteristyk, mar sa net notiid sg. 3 kumth, komt (Gr1266), likemin as sg. 2 en Wlfr. Skm. analogysk sg. 1 en mulwurd en Wlfr., Skm. en Sfr. doetiid: K=0,8/0,4/0,4/0,7/1.

31. no 'jetzt; nun'. Wlfr. no, Sfr. nu, Nfr. nü, Skm. nu, neu < Afr. nû (Gr1226, 1388, Lo44, Sp253). O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

32. sizze 'sagen'. Sfr. kweede, Wang. quider, Cadovius quidden (Remmers 117) < Afr. quetha, njonken Wlfr. sizze, Nfr. seede, Awfr. sidza. In aardige illustraasje fan it dialektferskaat jout Bogerman, dy't sels sidze, seit skriuwt, mar yn in Grinslanner Frysk rymke de doetiid qua brûkt (de Boer 226). Aldste foarm grif quetha, mar sidza fanwege assibilaasje fan g út germ. *seggjan (Gr1187, 1299, Lo193) grif ek al lang Frysk, faaks yn in wat oare betjutting. Skm. seze mei Awfr. [I] Sp84. Nfr. seede mei dd [< dz] < gg (Lo193). Doetiid Skm. sei mei Afr. ei < Germ. ag (Sp285). Sfr. kwad mei a troch w-ynfloed (Gr1317, 1179). Mulwurd Skm. seid mei Awfr. ei < Germ. agi (Sp284). O=1/1/1/1. Afr. quetha karakteristyk, mar sidza allinne foar foarmen mei assibilaasje (0,4). Dus mei (1+0,4)/2=0,7: K=0,7/0,4/0,4/1/0,4.

33. dy 'der/jenige'. O=0,17/0,5/0,67/0,5, W=0,83/0,5/0,33/0,5 en K=0,33/0/0,33/0,33/0,33 as by 22.

34. him 'ihn'. Skm. him, Nfr. ham < Afr. him (Sp95, Lo154) en sa Wlfr. Sfr. him. De datyf Afr. hine > Sfr. ene, oars weiwurden (O-0,33). Refl. Sfr. sik < Nd. (O-0,33). O=0,67/0,67/0,67/0,67, W=0,33/0,33/0/0,33 en N=0/0/0,33/0. K=0/0/0/0/0.

35. wurde 'werden'. Wlfr. wurde mei ur < Awfr. ir (Gr1413), Skm. wezze mei e < Afr. e (Gr1426) en z < rd (Gr 1433). Sfr. wäide < *wertha (Gr1190, 1314). Nfr. wårde mei å troch iere ferkoarting of gjin rekking yn helptiidwurd mei minder klam (Lo59). Doetiid sg. Skm. wes, pl. wezzen is nijfoarming mei de fokaal út 'e notiid (O-0,2), mar Wlfr. waard < Afr. warth (Sp107); Wlfr. pl. waarden út sg. (O-0,1). Doetiid Nfr. sg. wörd < pl. wörden < Afr. û (Lo38) en sa Sfr. pl. wuden > sg. wud, wude (O-0,1). Mulwurd Nfr. wörden, Sfr. wuden < Afr. wrthen, mar Skm. wezzen en sa grif Wlfr. wurden út 'e notiid (O-0,1). O=0,8/0,7/0,9/0,9 en A=0,2/0,3/0,1/0,1. Afr. allinne doetiid pl. wurdon, mulwurd wrthen (westlik worden) karakteristyk: K=0,15/0,2/0,2/0,2/0,2.

36. hy 'er' is oarspronklik: Gr1353f., Sp271. O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

37. by 'bei'. Afr. bî wikselt fan fokaal, ofhinklik fan 'e klam (Gr1220). Skm. bi < Afr. *bi mei minder klam, om 't Afr. bî Skm. *bê oplevere hie (Sp148). Nfr. bai troch rekking fan i (Lo25). O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

38. er 'er'. Enklitysk pron. fem. & pl. er faaks út in ferbining fan hi mei swak beklamme ther (Gr1354). Fanwegen oeral Nijfrysk se njonken Afr. hiu ensfh. tink ik hjir earder oan in oarspronklike dûbelfoarm yn enklise, ferl. nhd. er. O=1/1/1/1. Untbrekt yn Mnl. en Mnd.: K=1/1/1/1/1. Grinslânsk e, er (ter Laan 297, 154), Borkum er (Remmers 2:221f.) wurdt sels fan Heeroma (1959:85) as in (Aldeast)frysk relikt beskôge: K=1.

39. hja 'sie'. It Afr. ûnderskate sg. fem. hiu, hio > Sfr. ju, Nfr. jü, Skm. jo èn pl. hia > Sfr. joo, Nfr. ja, Skm. ja (Gr1353, Sp236,274). By Skm. jo rinne Afr. hiu en it demonstrativum thiu (33, ferl. 1) trochinoar (Sp236), lykas ek by Sfr. ju en Nfr. jü. Yn it Wlfr. binne beide foarmen gearfallen ta hja (<Afr. hia) òf Wâldfrysk ju (< Afr. hiu?), dus O-0,5. O=0,5/1/1/1 en W=0,5/0/0/0. K=1/1/1/1/1.

40. ús 'uns; unser'. Skm. Wlfr. ús < Afr. ûs, ûse Sp238. Idem Nfr. Hall. us (Lo36) en Sfr. us (Gr1352). It lûdûnderskied [ø]-[y:] yn Nfr. pron.pers. üs, pron.poss. üüs (ferl. Gr1225f.) al 1860 by Bendsen 209. Dêrtroch wat ûnwis, mar dochs O=1/1/1/1. Fanwege Mnl. Flaamsk uus, Mnd. Nnd. us: K=0/0/0/0/0.

41. wy 'wir'. Wlfr. Skm. wy, sfr. wi < Afr. wî (Gr1352, Sp148). Mooringer Nfr. we [veei] wiist op in al âlder we (Gr). O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

42. wol, wel 'wohl'. Skm. wal mei a < Awfr. e (Sp69, Gr1426). Nfr. Hall. vêil (Moor. wälj) < Anfr. wêl (Lo69), lykas ek Sfr. wäil mei Aefr. ê (Gr1386). Dêrneist sûnder klam Sfr. wul [vol], wül [vøl] = w l mei Ablaut Gr1387, mar liket earder ynfloed fan w en l, lykas by wolle (52) en sa foar Wlfr. wol njonken útrop wel O=1/1/1/1. Mnl. wel,.. wole, Mnd. wêl; wol, wal: K=0/0/0/0/0.

43. my 'mir; mich'. Skm. Wlfr. my, Sfr. mi < Afr. mî (Gr1351, Sp148). Nfr. me < Afr. *me- (Gr). O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

44. moatte 'müssen'. Skm. motte, Wlfr. moatte, Sfr. moute, Nfr. mötje, Hall. mööe < Afr. môt- (Sp228, Lo81, Gr1330f). Notiid meartal -n (sj.19) weiwurden yn Skm. en Wlfr. (O-0,05), mar bewarre yn Sfr. mouten, Nfr. mönje, Hall. möön. Yn Wlfr. en Sfr. sterke fariaasje yn stamfokaal. Doetiid 3 Skm. most, Wlfr. moast, Sfr. moaste, Nfr. Hall. moost < Afr. moste (Sp134, Lo227, Gr1330f, 1395). Foar ôffallen fan -e sj. 9. Wlfr. mulwurd moatten nijfoarming (ferl. 19, O-0,1), mar Skm. most, Sfr. moast, Nfr. moost < Afr. *most. O=0,85/0,95/1/1 en A=0,15/0,05/0/0. K=0/0/0/0/0.

45. nei 'nach; nahe'. Skm. nooi, Wlfr. nei < Afr. nêi 'tichteby' (Sp293), krektlyk as Sfr. nai, Nfr. näi (Gr1214, 1304, Lp145). Folle frekwinter Sfr. ätter, Nfr. eefter < Afr. efter 'nei ta; neffens' (Gr1390, Lo190) weiwurden yn Wlfr. en Skm.: O-0,9. O=0,1/0,1/1/1. W=0,9/0,9/0/0. K=1/0,1/0,1/1/1. Westfrysk nei: K=0,1.

46. út 'aus'. Skm. Wlfr. út, Sfr. ut, Nfr. üt < Afr. ût (Gr 1225f., Sp240, Lo35). O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

47. al 'schon; all'. Skm. Wlfr. al 'all' < Afr. al, ael 'all, ganz', it lêste mei rekking foar ferienfâldige geminaat (Sp51), lykas grif ek Sfr. aal, Nfr. åål. De folle frekwintere betsjutting 'schon' (Sfr. al, Nfr. ål, ferl. Lp194) komt yn alle ôfliedkundige neislachwurken slim oan 'e krapperein en sil fia 'wol' ûntstien wêze út 'e earste betsjutting, faaks fia gearstallings as mnl. mnd. alrede. Yn 'e konjunksje ('alhoewol't') brûkt it Sfr. wan .. uk, it Nfr. hüwälj, åldåt. O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

48. men 'man'. Skm. min, Wlfr. men, lykas Mnl. Mnd. men < man (Sp102). Sfr. me neist man < Afr. ma (Gr1250, mar by Minssen 1965:35 mî). Ik doar hjir gjin ôfkomst te ûnderskieden: O=0,5. Nfr. huum út 'e stam fan hwa (Gr1358) slacht lykas literêr Wlfr. men allinne op jinsels, följk op oaren. O=0,5/0,5/0,5/0. A=0/0/0/1. N=0,5/0,5/0,5/0. K=0/0/0/0/0.

49. sjen 'sehen'. Wlfr. sjen, Skm. sjain, Nfr. siinj < Afr. siâ (Gr1193, Sp279, Lp122, Kramer 1996:214f.), mar ferlies fokale útgong (O-0,05), dy't yn Sfr. sjoo bewarre bleaun is. Skm. ik sjai, Sfr. sjoo, Nfr. sii < Afr. *siâ (sj. 58), mar Wlfr. ik sjoch nijfoarming < sjocht (Gr1178) (O-0,1). Wlfr. hy sjocht < Afr. siucht (Gr1198, Lp139, Sp275). Skm. wy sjaie, Nfr. siie < Afr. siâth mei tafoegjen fan -e (O-0,05), net yn Sfr. sjoo. De -th oeral opjûn (útsein yn Wang. sjôt), mar dat wurdt net rekkene, om't it by de hjir ferlike tongslaggen neat útmakket. Wlfr. sjogge nijfoarming (Kramer 215), O-0,05.

Doetiid Wlfr. Skm. hy seach, Nfr. såch, Sfr. saach < Afr. sach (Gr1317f., Lp14, Sp184). Wlfr. Skm. wy seagen, Nfr. såchen út 'e sg. (O-0,1), mar Sfr. seegen < Afr. sêgon (Gr1317f.). Mulwurd Sfr. blouked < Afr. *bilôkad (Gr1317) by *lôkia, ferl. Nfr. löke (Ef232f., Lo83), âlder Wlfr. loaitsje (Gr1416). Nfr. sänj, Sfr. (fer)säin, Hylpersk siend < Afr. *sên (Gr1193, Lo55). Wlfr. sjoen nei analogy fan jûn (Gr1193), mar earder < *sien, ferl. âlder Hylpersk seeond (Sp255). Skm. syn út in î-foarm (Gr1193, ferl. Sp255) of < Ndl. zien?

O=0,7/0,8/1/0,8. W=0,05/0,05/0/0,05 A=0,25/0,15/0/0,15.

Afr. sach, sien net kar.: K=0,8/1/0,9/0,9/0,8. Remmers (1994:152) fynt Fryske ôfkomst yn Eastfrysk Nd. 2,3 sg. du süchst, he sücht (foar fierder Nd. sühst, sü(h)t oer) en sa grif yn Grinslânsk zugst, zugt. Opmerklik dat soks ek yn 'e rânegebieten te finen is: Iemslânsk zyXs, zyX (Remmers neffens Schönhoff 195), Stell. allinne 2 sg. zicht (Bloemhoff e.o. 57), mar Ruinen zet (Sassen 114). Blykber is hjir h-útfal troch Fryske ynfloed weibleaun: K=0,2, Stell. 0,1.

50. oer 'über'. Skm. ieur, Wlfr. oer, Sfr. uur, Nfr. ouer < Afr. ûr, *ûwer (Sp248, Gr1261, 1388, Lo45). O=1/1/1/1. K=1/1/1/1/1.

51. ta 'zu'. Allinne Wlfr. ta apart, tink < Afr. te, ti, ablautend njonken tô (de Vries, Et. 725) of ferhw. Germ. *ta njonken bywurd *tô (Kluge 889). Sfr. ätter wai 'nei ta': O=1/1/0,9/1. A=0/0/0,1/0. K=0,3 (ti)/1/0/0/0.

52. wolle 'wollen'. Afr. Richth. 1150: willa, wella; doetiid mear welde, wilde as benammen Wlfr. wolde troch Ablaut (Gr1332). Mar yn oare Germ. talen is -o- let en komt dêr benammen yn 'e doetiid foar. Seldsum Afr. notiid wol- faaks earder troch ynfloed fan w en l (Knop 25) en sa Wang. wul- en Sfr. wol-. Dan lûdwettich, lykas Skm. wille (Sp99,89) en Nfr. wal (Lo155).

Notiid 2 Skm. wotte út Afr. wilt, weltu, Bog. wottu ensfh. (Sp66) en sa Sfr. wolt < Awfr. e = germ. a mei Umlautsfaktor. Nfr. wäät 'willst' mei e < ê troch iere ferkoarting (Lo218). Wlfr. wolst hat -t ferfongen troch -st : O-0.05. De âlde pl. útgong -th is oeral ferlern gien (sj. 49); yn Sfr. wollen, Nfr. wan ferfongen troch -n fan 'e preterito-presentia.

Nije swakke doetiid Ndl. wilde njonken wou(de) < *wolda (V.Bree 336, Franck Gram. 143). Dêrneist troch ôffal fan -de nije 'sterke' doetiid-foarmen (Nnd. wull [vol], Nfr. wälj < *weeil- < Afr. welde (Lo55), Wang. weil, Sfr. wül [vyl], wil [vil] (< *wäilde, ferl. schielde njonken schäilde), Wfr. woe, Skm. wúe, Ndl. wou (< *wolda). Offal fan -de folle faker Wlfr. as Ndl.: soe, koe, hie, die en oars as Ndl. pl. Wlfr. woene, soene, koene, hiene, diene. Dêrby wie < wier, pl. wiene < wierene. Faaks ek woene < *woerne < *woedene, wat de [c] yn 'e fokaal ferklearje soe (oars Sp236). Mulwurd Nfr. wäljt (Lo55), Sfr. wäild, wüld en Skm. wúed < Afr. *weld. Wlfr. wollen, wold nijfoarmings neffens notiid (Gr1333, O-0,1). Totaal

O=0,85/0/0/0, A=0,15/0/0/0. Wlfr. Skm. doetiidsfoarmen binne karakteristyk, mar jongere ûntjouwing: K=0/0/0/0/0.

53. of 'oder', Skm. of < Afr. jef mei faaks o < e by minder klam (Sp118, ferl. Gr1282) en sa grif Sfr. of, af. Nfr. unti ferl. Deensk enten. O=1/1/1/0. D=0/0/0/1. Mnl. of, ofte, jof, Mnd. of, ef, if, jof: K=0/0/0/0/0.

54. jo 'Sie'. Afr. nom. *ji (Gr1352) > Skm. je, jy, Sfr. nom. ji en Afr. dat.akk. jo, Sfr. dat.akk. jou. Dus alhiel bewarre yn Sfr., mar weiwurden yn Nfr.: dü (sj. 94). O=0,5/0,5/1/0. W=0,5/0,5/0/1.As nom. is jo jong, dus K=0/0/0/0/0, ek foar Stell. jow, alhoewol't it neffens Kloeke en Sassen (s.299) Frysk is. Grinslânsk joe is gjin Frysk (Heeroma 1960:113f).

55. myn 'mein/e. Sj. 25. O=0,5/0,5/1/1. W=0,5/0,5/0/0. K=0,5/0/0/0,5/0,5.

56. se 'sie'. Enklitysk pron. fem. & pl. se is in orizjinele foarm fan 'e stam si- (Gr1353). Ferl. 38. O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

57. gean 'gehen'. Sfr. Nfr. gunge < Afr. gunga (Gr1321ff., Lo240). Skm. gain, Wlfr. gean < Afr. gân (Sp181). Notiid 3 Skm. hy gie, Wlfr. giet < al Afr. gêt (Sp215), mar net oarspronklik (Kramer 1996:216); dus Stell. giet net Frysk. Notiid pl. Wlfr. wy geane, Skm. gaie nijfoarmings neffens ynfinityf (Kramer): O-0,1. Doetiid Sfr. geen, Wlfr. gie, gong nei analogy fan mulwurd (Gr1322, 1324, O-0,05). Skm. ging, Wlfr. gyng, Sfr. ging, Nfr. ging, gäng < Afr. ging, geng (Sp208, Lo116). Mulwurd Nfr. gingen < Afr. egengen (Lo112). Wlfr. Skm. gien, Sfr. geen < Afr. gên (Gr1321) faaks nei analogy fan dên. Wlfr. gongen faaks < Afr. gangen ûnder ynfloed subst. gong. O=0,85/0,9/0,95/1. A=0,15/0,1/0,05/0. Afr. gung- is karakteristyk: K=0,6/0/0/0,6/0,6.

58. dwaan 'tun'. Ynfinityf Skm. Wlfr. dwaan, Nfr. düünj < Afr. duâ (Gr1333f., Spe283, Lo143f., Kramer 1996:214f.) mist fokaal-útgong (O-0,05), beholden yn Sfr. dwoo. Notiid pl. Wlfr. Skm. wy dogge, Nfr. doue < Afr. duâth mei tafoegjen -e (O-0,05), net yn Sfr. dwoo. Notiid sg. 3 Sfr. hi däd, Nfr. deet < Afr. deth (Lp148). Skm. Wlfr. hy docht troch fljocht ensfh. (Sp277), mar earder < dogge (Kramer 213ff., O-0,1). Notiid sg. 1 Sfr. ik dwoo < Afr. *duâ (Gr1333). Wlfr. Skm. doch, Nfr. dou < dogge, doue: O-0,1. Doetiid sg. 1,3 Skm. dúech troch slúech 'sloech' (Sp231, O-0,2). Wfr. die, Sfr. diede, Nfr. däi < Afr. dêde (Gr1333, Lo46), sj.52. Mulwurd Skm. Wlfr. dien, Sfr. däin, Nfr. dänj < Afr. dên (Gr1333f., Sp203, Lo 53). O=0,7/0,5/1/0,8. W=0,05/0,05/0/0,05, A=0,25/0,45/0/0,15. Doetiid Afr. dede(n) net karakteristyk: K=0,8/0,8/1/0,8/0,8. Mulwurd Biltsk deen(d) njonken daan(d), Westfrysk dein njonken daan levert K=0,05.

59. wer 'wieder'. Skm. wier, Wlfr. wer < Afr. wither (Sp268) en sa grif Sfr. wier. Nfr. wider < wíhsser (Bendsen 242). Nfr. wi faaks < with njonken wither (Lp238, ferl. Gr1261). O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

60. dit 'diese'. Skm. Wlfr. dit < Afr. thit (Sp90) en sa Sfr. dit, düt. Nfr. nijfoarming dåtdeer (Gr1357) troch Deenske ynfloed (Lo5), mar ek faaks mei't Afr. thit > Nfr. *dat. O=1/1/1/0, A=0/0/0/0,5, D=0/0/0/0,5. K=0/0/0/0/0.

61. troch 'durch'. Skm. Wlfr. troch < Afr. thruch Sp129 en sa Sfr. truch (ferl. Gr1259, 1260, 1306). Nfr. dör is Nd. lienwurd (Lp207). O=1/1/1/0. N=0/0/0/1. K=1/1/1/1/0.

62. jim/me 'ihr'. Skm. Wlfr. jim(me), Nfr. jam < Afr. jemma < *ji + man, lykas ndl. gijlieden (Sp96). Mar man is iental; dêrom earder datyffoarm fan ji (Jørgensen neffens Sp96). Nfr. besitlik jargne is nijfoarming (Gr1352). Sfr. ji; jou < Afr. (Gr1352, 1355). O=0/0/1/0. A=1/1/0/1. K=1/0/0/1/0. Wlfr. jimme is jong, krekt as dan Biltsk jim(me), westlik Grinslânsk en Stell. jim (ferl. Remmers 1:162), neffens Heeroma 1959:83 Fryske ekspânsje fan 'e 17e-18e ieu: K=0.

63. oar 'ander'. Skm. eeur, Wlfr. oar < Afr. ôther, ôr (Sp299) en sa Sfr. uur, Nfr. ouder (Ef96), ferl. Gr1264, 1275, Lo87. O=1/1/1/1. K=1/1/1/1/1. Stell. eer grif lykas Westfrysk aâr < *aþar (Franck, Et. 17), ferl. Aldsaksysk âthar: K=0.

64. hjir/re 'hier'. Skm. hier, Wlfr. hjir < Afr. hîr (Sp268, mei lit.) en sa Nfr. Halligen hir (Lo5), Moor. heer, Sfr. hier (Gr1218). O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

65. mear 'mehr'. Sfr. moor, Nfr. mör, Skm. mair < Afr. mâr (Gr1261). Skm. mair, Wlfr. mear < Afr. adv. mâ(r), mê(r), adj. mâra (Sp181). Afr. mêr lûdwettich en mâr < eigsw. mâra (Lo138f). Halligen mor < koarte njonkenfoarm (Lp24). O=1/1/1/1. K=1/0/1/1/1.

66. grut 'groß'. Sfr. groot, Hylpersk grât < Afr. grât (Gr1387, 1421). Sfr. komp. gratter (Gr1360), Nfr. Ockh. grat, Hall. grot [Moor. grut] < *gratt mei ferkoarting yn Komp. en Sup. < Afr. grât (Lp54, ferl. Gr1393), mar Skm. got < ndl.-nd. grôt mei metatese en ferlern gean fan r (Sp137). Wlfr. Skylge grêct blykber < Afr. grât, mar Wlfr. grœ^ct net Frysk (Gr 1415, < ndl. groot Ef285) njonken grut < komp. grutter. Faaks kontaminaasje *great mei Ndl. groot. Dan O=0,5/0/1/1. N=0,5/1/0/0. K=1/0,5/0/0/0, om't it Sfr. en Nfr. ticht by it Nd. kommen binne.

67. witte 'wissen'. Skm. wyte < Afr. wita (Sp146). Notiid 3 sg. Skm. wet < Awfr. *wæ2t (Sp180), feralgemiene yn Wlfr. witte (Sp146) neist dialektysk wite < wita, lykas Nfr. Hall. wac, Moor. waase (Lo175, Lp244, Ef145). Nfr. Hall. (hi) vit < âlde æ2 < Germ. ai (Lo107). Sfr. wiete, hi weet < Afr. wita, wêt en Sfr. du waast rigelmjittich < *waist, Afr. *wast (Gr 1327). Meartalsútgong bewarre yn Sfr. wi wieten. Doetiid Skm. Wlfr. hy wist < Afr. wiste (Sp93) en sa Nfr. wust (Lp103), Sfr. wiste. Mulwurd Skm. wyten, Wlfr. witten (Sp146) neffens buortalen orizjineel, mar earder nijfoarming ûnder frjemde ynfloed. Skm. wist, Sfr. wist, Nfr. wust neffens Afr. doetiid sg. wist (Sp146, Lp103), nijfoarming dus. It mulwurd is net Afr. oerlevere; bestie it faaks net? O=0,6/0,7/0,9/0,7. A=0,4/0,3/0,1/0,3. Foarmen mei weet-, wist- net kar.: K=0,75/0,8/0,8/0,7/0,8.

68. gjin 'kein/e'. Skm. gin, Wlfr. gjin is lienwurd [<ndl. geen] (Sp213). Sj. 129. O=0/0/1/1. N=1/1/0/0. K=1/0/0/1/1.

69. goed 'gut'. Skm. gúed, Wlfr. goed < Afr. gôd (Sp230) en sa Nfr. gödj (Lo81) en Sfr. goud (Gr1222f.). O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

70. ris 'einmal'. Sfr. insen, Nfr. iinjsen < Afr. genityf ênes, ênis (Gr1364) en sa grif Skm. 'es (ferl. iens(e) 'ienris', Sp210). Sfr. moal < eenmoal < Nd. lienfoarm (Gr1364). Wlfr. (ien)ris < Afr. *rêse 'reis' (Ef155) en dan faaks nijfoarming. O=0,5/1/0,5/1. A=0,5/0/0/0. N=0/0/0,5/0. K=0/0/0/0/0.

71. stean 'stehen'. Nfr. stönje (ferl. Lo87), Sfr. stounde < Afr. stônda (Gr1318f,1386). Skm. stain, Wlfr. stean < Afr. stân (Sp181). Westlik stân, stêt ûntliend (Kramer 1996:216ff.), mar al Afr. Notiid sg. 3 Sfr. stoant, Nfr. stoont < Afr. stanth (Gr1184, 1318ff, 1386, Lo88). Wlfr. hy stiet, Skm. stie < Afr. stêt(h) (Gr1320, Sp215). Doetiid 3 Skm. stúech (mei ynfloed fan slúech Gr1321, Sp232, ferl. 72, O-0,1), Sfr. stude, Nfr. stöö < Afr. stôd (Gr1319). Wlfr. stie < mulwurd stien (Gr1321) mei ynfloed gie, die Ef238 (O-0,1). Mulwurd Skm. Wlfr. stien (Sp211), Sfr. steen < Afr. (ur)stên (Gr1320, 1428). Nfr. stönjen < Afr. stendin (Lo113). O=0,9/0,9/1/1. A=0,1/0,1/0/0. Afr. stân, stêt net kar.: K=0,75/ 0,1/0,1/1/1.

72. jaan 'geben'. Nfr. jeewe < Afr. ieva (Lo204). Skm. Wlfr. jaan nijfoarming neffens slaan, dwaan (Sp291), mar earder < Afr. iâ 'tajaan' (Gr1195, 1334), wat dêrtroch bewarre is. Notiid sg. 3 Skm. jeeut, Wlfr. jout, Nfr. jeeft < Afr. iefth (Sp291, Lo209). Doetiid sg. 1, 3 Nfr. jäif < Afr. (Lo51), mar Skm. júech, Wlfr. joech nijfoarmings neffens slúech, sloech (Sp231, ferl. Gr1334, 1195; hat folle legere frekwinsje!). Neffens my earder < iôf mei ynfloed fan Afr. *iach by iâ (ferl. Gr1179, O-0,05). Mulwurd Skm. jeeun, Wlfr. jûn < Afr. ieven (Sp291, ferl. Gr1316) en sa grif Nfr. jääwen. Sfr. dêrfoar reeke, hi rakt.. < Afr. rêka, hi racht.. (Gr1326, 1290). Funksje-oername troch Nfr. düünj, Sfr. dwoo net ferrekkene, likemin as Nfr. et jeeft, Sfr. dät rakt 'der is'. O=0,95/0,95/1/1. A=0,05/0,15/0/0. K=1/0,95/0,95/1/1.

73. jit/te 'noch'. Allinne Wlfr. jit(te) 'noch' < Afr. iêta ensfh., ferl. Ingelsk yet (Richth.847). Sj. 75. O=1/0,5/0,5/0,5. N=0/0,5/0,5/0,5. K=1/1/0/0/0.

74. litte 'lassen'. Wfr. litte (ynfloed oare klassen, Gr1324f.) < hy lit (Gr1213, O-0,1). Sfr. läite, Skm. liete, Nfr. lätje < Afr. lêta (Gr1322, Sp205, Lo47). Notiid sg. 1, 3 Sfr. hi lät, Skm. lat, Nfr. leet < Afr. let mei iere ferkoarting (Gr1213, Sp72, Lo196) en sa Wlfr. lit. Doetiid sg. Sfr. Wlfr. liet < Afr. lît resp. lêt (Gr1218), mar Skm. lat, Nfr. leet neffens notiid nijfoarme (Sp72, Lo196, O-0,1). Mulwurd Skm. latten, Wlfr. litten ek sa (O-0,1). Sfr. lät, Nfr. leet < doetiid (Lo196, O-0,1). O=0,8/0,8/0,9/0,8. A=0,2/0,2/0,1/0,2. Afr. doetiid lît, lêt net kar.: K=0,8/0,7/0,7/0,8/0,7. Westfrysk leite: K=1 (mar ferl. van Bree 1977:157-160).

75. noch 'noch' njonken jitte (73). Skm. nach, Wlfr. noch < Afr. noch, nach (Sp118). Frij let lienwurd: O=0,5/0,5/0,5/0,5. N=0,5/0,5/0,5/0,5. K=0/0/0/0/0.

76. alle 'alle'. Skm. ôle, Wlfr. alle binne bûgde foarmen by al, alles (Sp52, ferl. 47). Sfr. aal doo < Afr. alle thâ. O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

77. ien 'ein/e'. Skm. Wlfr. ien (Sp210), Sfr. een, Nfr. iinj < Afr. fem. ên; Sfr. aan, Nfr. åån < Afr. mask. ân (Gr1165, 1361, Lo105, Lp23). Yn Skm. en Wlfr. is mask. weirekke. O=0,5/0,5/1/1. W=0,5/0,5/0/0. Afr. ên net kar.: K=0,5/0/0/0,5/0,5.

78. tinke 'denken'. Skm. Wlfr. tinke, Nfr. tånke, Sfr. toanke < Afr. thanka (Afr. e = Germ. a mei umlautsfaktor, Sp84f, Lp31, Gr1184). Umlautsprodukt æ foar nasaal of l + konsonanten bewarre bleaun en yn Wlfr. ta e, i, yn Sfr. ta a, oa (Nfr. å) ûntwikkele (Gr1183ff). Doetiid sg. 1, 3 Skm. Wlfr. tocht, Sfr. toachte, Nfr. toocht < Afr. tochte (Sp115, Lo231, Gr1326). O=1/1/1/1. Afr. stimleaze th: K=1/1/1/1/1. De o fan doetiid en mulwurd Eastfrysk Nd. docht Remmers (1994:152), Biltsk, Grinslânsk, Westfrysk, Stell. docht-, Noard-Emslânsk doXt-, mar Súd-Emslânsk daXt- (Schönhoff 199), fierders dâcht (Bollmann 12), daecht- (Book 286), dacht- (Sassen 117) liket nettsjinsteande westlik Mnl. dochte (de Vooys 65) dochs karakteristyk: K=0,1.

79. want 'denn'. Skm. Wlfr. want < Afr. hwant (Sp49), wylst Sfr. Nfr. dan < Nhd. dann, denn sûnt begjin 15de ieu (Kluge, Et. 121). Alder Nfr. Ziesemer wante. O=1/1/0/0. N=0/0/1/1. K=0/0/0/0/0.

80. Frysk 'friesisch'. Skm. Friesk < Afr. frêsisk (Sp208). Nfr. Freesk [en Sfr. Fräisk] mei âlde < ê < Germ. ê² (Lo195) en sa Frasch, of mei i-lûd (Gr1153). Wlfr. Frysk < eastlik (R) friseska? of yntellektuele nijfoarming njonken dialektysk Fries(k). O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

81. dy 'dir; dich'. Skm. Wlfr. dy (Sp148), [Sfr. di], Nfr. de < Afr. thî (Gr1351). O=1/1/1/1. Ferl. Mnl. di, Mnd. dî, dê (Franck Gr. 175, Lasch 213). K=0/0/0/0/0.

82. ja 'ja'. Sfr. jee, jäi < Afr. iê (Gr1257). Wlfr. Skm. ja, Nfr. jåå < Ndl. Mnd. ja (ferl. Franck Et. 277, Suppl. 77). O=0/0/1/0. N=1/1/0/1. K=1/0/0/1/0.

83. lizze 'legen; liegen'. Afr. lidza 'liegen' en ledza 'legen' gearfallen ta Skm. leze, Wlfr. lizze (Sp84) en sa Sfr. lääse (Gr1316ff). Nfr. Hall. laie is nijfoarming neffens notiid sg. 3 (Lo24, 118), mar sa net Hall. seede 'sizze' (Lp152f) en Moor. lade, leede. Notiid sg. ek gearfallen ta Skm. Wlfr. hy leit by Afr. ledza (Sp284), Nfr. Halligen lait (Lo24f) en sa Sfr. lait. Doetiid Skm. liech neffens Ablautsklasse V (Sp206) = Afr. *lîg en sa Sfr. liech, mar Sfr. laide, Nfr. läid by ledza. Mulwurd Skm. leid by Afr. ledza (Sp284) en sa Sfr. laid, Nfr. läid, mar Wlfr. lein, Sfr. lain, Nfr. läin blykber by lidza (ferl. Lp152). Gearfetsjend: Wlfr. en Skm. hawwe yn alle funksjes mar ien foarm beholden, it Skm. yn 'e doetiid oare as it Wlfr.: O-0,5. Yn it Sfr. binne allinne yn 'e notiid de foarmen gearfallen: O-0,25, wylst it Mooringer Nfr. alle foarmen noch hat. O=0,5/0,5/0,75/1. A=0,5/0,5/0,25/0. Allinne Afr. l.dza (0,4), *lîg (0,2) *lein (0,1) karakteristyk: K=0,5/0,5/0,6/0,55/0,45.

84. tsjin 'gegen'. Skm. tjin, Wlfr. tsjin < Afr. to-jênis, Sfr. jun, Nfr. iinj < Afr. jôn, jên (Sp201, Gr1188). O=1/1/1/1. K=1/1/1/1/1.

85. fol/ folle 'voll; viel'. Eins twa wurden (v.d.Veen 212): 1. Skm. Wlfr. fol (Sp133), Nfr. Sfr. ful (Lp94) < Afr. full, foll (Gr1385, 1412). 2. Sfr. fuul, Nfr. foole < Afr. fule (Gr1202, 1393, Lp117). Skm. fole, Wlfr. folle beynfloede troch fol (Sp133). O=0,75/0,75/1/1. A=0,25/0,25/0/0. Karakteristyk by 'viel': K=0,5/0,5/0,5/0,5/0,5.

86. meitsje 'machen'. Skm. metje, Wlfr. meitsje (Sp170, ferl. Gr1294), Sfr. moakje (Gr1386), Nfr. mååge (Gr1392) < Afr. makia. O=1/1/1/1. Troch útgongen en assibilaasje: K=1/1/1/1/1.

87. man 'Mann'. Skm. Wlfr. man [m]n], Sfr. Mon, Nfr. moon < Afr. mon, man (Sp50, Lo230, Gr1180). O=1/1/1/1. Mei Oerfrysk o, mar Awfr. a (Gr1180): K=0,5/0/0/1/1.

88. oars 'anders; sonst'. Skm. eeurs, Wlfr. oars (Sp299), Sfr. uurs (Gr1388), Nfr. ouers (Lo87) < Afr. ôtheres. O=1/1/1/1. K=1/1/1/1/1. Ferl. 63.

89. âld 'alt'. Skm. aud, Wlfr. âld, Sfr. oold, Nfr. üülj < Afr. ald (Sp308, Gr1187f, Lo133). O=1/1/1/1. K=1/1/1/1/1.

90. krije 'bekommen'. Skm. kreje, Wlfr. krije < Awfr. *krîgia, ferl. Sfr. krige < Afr. krîge (Gr1307f). Nfr. füünj < Afr. fâ 'fange' (Gr1209f, Lo143, Lp149, ferl. Kramer 1996:215). O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/1

91. minske 'Mensch'. Skm. minsk, Wlfr. minske < Afr. minska (Sp85, ferl. Gr1185). Sfr. Moanske < Afr. manniska (Gr1386, ferl. Gr1183ff.) en Nfr. Hall. mänske < Aefr. e (Gr1392), mar earder < mnd. mensche (Lp183). Ferl. by 78. O=1/1/1/0. N=0/0/0/1. Allinne mei a karakteristyk: K=0,5/0/0/1/0.

92. tiid 'Zeit'. Skm. Wlfr. tiid, Sfr. Tid, Nfr. tid < Afr. tîd (Sp260, Gr1220). O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

93. dizze 'dieser'. Skm. deze, Wlfr. dizze < Afr. thisse (Sp88) en sa Sfr. disse, düsse (Gr1357). Nfr. dideer ensfh. nijfoarmings (Gr1357). O=1/1/1/0. A=0/0/0/1. K=0/0/0/0/0.

94. dû 'du'. Skm. do, Wlfr. dû, do, Nfr. dü, Sfr. du < Afr. thû (Sp139, Lo44, Gr1351). O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

95. earst 'erst'. Skm. aist, Wlfr. earst, Nfr. jarst mei Afr. â < Germ. ai (Sp181, Lo106). Dêrnjonken Sfr. eerste faaks < Afr. êrest < *airist (Gr1229). O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

96. doe't 'als' (Konj.). Skm. da't < Afr. thâ + t (sj. 22), Wlfr. doe < Mnl. (ferl. 117). Sfr. Nfr. as < Mnd. also, als 'als, wann, wenn'. O=0/1/0/0. N=1/0/1/1. K=1/0/1/0/0.

97. wurd 'Wort'. Skm. wes, Wlfr. wurd < Afr. werd (Sp107, Gr1261). Sfr. Woud, Nfr. uurd < Afr. word (Gr1200, 1388, Lo144). O=1/1/1/1. K=0,5/1/1/0/0.

98. dêr't 'wo' (Konj.). Wlfr. dêr't, Skm. der't < Afr. thêr + t (sj. 22). Sfr. wier, weer < Afr. hwêr. O=1/1/1/1. K=1/1/1/1/1. Biltsk der't, Westfrysk deer, weer: K=1.

99. hearre 'hören'. Skm. here, Wlfr. hearre, Nfr. hiire, Sfr. heere < Afr. hêra (Sp190, Lo103, Gr1233). O=1/1/1/1. K=1/1/1/1/1.

100. hoe 'wie'. Skm. ho, Wlfr. hoe < Afr. hû, hô (Sp236), Nfr. hü < Afr. hû (Lo44). Sfr. woo < Mnd. wô (Gr1253f: Germ. w falt Afr. út yn *hwû). O=1/1/0/1. K=0/0/0/0/0.

101. jier 'Jahr'. Skm. Wlfr. jier < Afr. jêr en sa Nfr. iir (Lo47, 63) en grif Sfr. Jier. O=1/1/1/1. K=1/1/1/1/1.

102. meie 'mögen'. Ynfinityf Nfr. mooge, Sfr. muuge < Afr. *muga (Lp114); Skm. Wlfr. meie nijfoarme neffens mei (Sp285, O-0,2). Notiid sg. 1, 3 Nfr. mäi, Sfr. mai, Skm. Wlfr. mei < Afr. mei (Lp144, Sp285) en sa sg. 2 meist. Pl. Sfr. wi muugen (mar Strukelje maien), Nfr. mooge < Afr. mugun, mugu (en eins net mei Lp114 < *mugath). Doetiid sg. 1, 3 Nfr. måå < Anfr. *made en Sfr. moate neffens swakke tiidwurden nij foarme (Gr1306, Lp65, O-0,1), mar Skm. Wlfr. mocht (Sp129) < Afr. machte, mochte (Gr1305f). It mulwurd Wlfr. meien neist mocht is nij foarme (O-0,05), lykas Sfr. moat, Nfr. mååt? (O-0,1). O=0,75/0,8/0,8/0,8. A=0,25/0,2/0,2/0,2. Allinne muu-, mei- karakteristyk: K=0,3/0,5/0,5/0,5/0,3. Biltsk mâne mei meartals-n fan 'e preterito-presentia?

103. neat 'nichts'. Wlfr. neat < Afr. nâwet; Skm. niks < Ndl. (Sp102). Sfr. niks grif < westlik Nd. nix (ferl. König 164). Nfr. ninte faaks < Deensk intet + ynfloed fan wurden as nån, niinj (Sj. 68). O=1/0/0/0. N=0/1/1/0. D=0/0/0/1. K=1/1/0/0/0.

104. sitte 'sitzen'. Skm. Wlfr. Sfr. sitte, Nfr. sate, Afr. sitta (Sp90, Lo150) O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

105. dyn 'dein/e'. Skm. Wlfr. dyn, Sfr. dien; din, Nfr. din; dan. Sj. 25. O=0,5/0,5/1/1. W=0,5/0,5/0/0. Ferl. 25: K=0,5/0/0/0,5/0,5.

106. lang 'lang'. Skm. lång, ferl. Wlfr. lang (Sp49, 14), dêr't Afr. å foar nasaal yn it Wlfr. nei a weromgien is (Gr1369). Dêrneist Wlfr. plaknamme Longerhou en gong neist gang, dus Afr. å yn Wlfr. spjalt.Skm. lång < lang, fanwege Skm. gong. Yn it Sfr. is å foar nasaal bestean bleaun: loang, Goang, mar Nfr. lung, gung mei [o], ferl. Lp108ff. O=1/1/1/1. As 87: K=0,5/0/0/1/1.

107. dochs 'doch'. Skm. tach < Afr. thach, thâch (Sp52). Allyksa Sfr. daach (Gr1400) en Nfr. Hall. dach mei ferkoarte â < Germ. au (Lp53), wylst Moor. duch de normale ûntjouwing folget, ferl. 66. Wlfr. dôch, doch(s) past hjir net yn (Sp52), dus < Mnl.? (O-1). De t yn Skm. tåch is opmerklik foar wurden mei swakke klam (ferl. Gr1280f), dus dochs < Ndl. toch. (O-1). O=0/0/1/1. N=1/1/0/0. K=1/0/0/1/1.

108. hâlde 'halten', Skm. haude, Sfr. hoolde, Nfr. hüülje, Afr. halda, ferl. âld (89). O=1/1/1/1. K=1/1/0/1/1.

109. jy 'Sie'. Wlfr. Skm. jy is âlde nominatyffoarm njonken jo (54), ferl. Sfr. ji (benammen yn pl.), Afr. i, j, y, mar Nfr. dü (Gr1352). O=1/1/1/0. W=0/0/0/1. K=0/0/0/0/0 fanwegen Mnd. je, î, Nnd. ji (Böning 50).

110. libben 'Leben', Skm. liwwen, Sfr. Liuend, Nfr. laawent, lääwent. De foarmen mei w, u út tiidwurd *livia < Afr. libba nei analogy fan 3 sg. notiid livath, doetiid livade (Lo173 en sa Sp92). O=1/1/1/1. K=1/1/1/1/1.

111. ûnder 'unter', Skm. eeunder, Sfr. unner, Nfr. uner < Afr. under (Sp301, Lp89). O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

112. wei 'weg; her'. Skm. wooi, Wlfr. wei < Afr. subst. wei, wî (Sp290). Sfr. Nfr. wäch < Mnd. wech (mar ferl. Sfr. wai, 181). Nfr. jurt, Hall. huurte, huurðe < Anfr. *hârd (Lo134, ferl. Gr1215). Sfr. häär < Mnd. her(kumpst), ferl. Skm. hean, Wlfr. harren (Sp195). O=1/1/0/0,5. N=0/0/1/0,5. K=1/1/1/0/0,5.

113. bliuwe 'bleiben', Skm. blieuwe, Sfr. bliue, Nfr. bliwe < Afr. bilîva (Sp305, Lo158). O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

114. folk 'Volk', Skm. folk, Sfr. Foulk, Nfr. följk, Afr. folk (Sp124, Lo93). O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

115. sa'n 'so eine/r', Skm. so'n, Sfr. sun, Nfr. sün < Afr. sa en H56, ferl. 17. O=1/1/1/1. K=1/1/1/0/1.

116. tige 'sehr'. Skm. tiige, Wlfr. tige < Afr.; ferl. Ndl. ter dege (Sp147). Sfr. gjucht < Afr. riucht, mar yn dy betsjutting faaks < Ndd., ferl. Eastfrysk Ndd., Grinslânsk, Nhd. recht. Sfr. läip 'slim, min; tige' oerienkomstich Skm. Wlfr. liep, Ndl. leep (Spe210), mar yn in nij foarme betsjutting (ek Eastfrysk Ndd. leep 'tige'). Allegear oarspronklik Fryske wurden, dy 't in oare betsjutting krige hawwe; Afr. sêre > Wlfr. sear, Sfr. seer, Nfr. siir 'pynlik'. Nfr. fåli faaks < Mnd. gevellich 'passend' en ordi oerienkomstich Wlfr. aardich, sj. Skm. aadje (frjemde â, Sp167). O=0,5/0,5/0,5/0. A=0/0/0,5/0. N=0,5/0,5/0/1. K=0/0,5/0,5/0,5/0.

117. doe 'da/mals'. Skm. da < Afr. thâ (Sp59) en sa Sfr. doo. Wlfr. doe < Mnl. doe, doen (Sp59). Nfr. jütid(s) liket in nijfoarming (ferl. Deensk dengang). O=0/1/1/0. A=0/0/0/1. N=1/0/0/0. K=1/0/1/1/0.

118. each 'Auge', Skm. êch, eich, Sfr. Ooge, Nfr. uug < Afr. âge (Sp183, Lo130). O=1/1/1/1. K=1/1/1/0/1.

119. hiel 'ganz'. Sfr. heel, Nfr. hiilj yn 'e betsjutting 'net stikken'. Foar dêrneist gans, gåns 'alhiel' ferl. Mnd. gans. O=1/1/0,5/0,5. N=0/0/0,5/0,5. K=0/0/0/0/0.

120. nimme 'nehmen. Sfr. nieme, Nfr. naame < Afr. nima (Gr1196, Lo181). Skm. Wlfr. ynfinityf en notiid pl. nimme en notiid sg. 1 nim grif út notiid 2 en 3 sg. nimst, nimt (ferl. Sp88). O=0,7/0,7/1/0,7. A=0,3/0,3/0/0,3. Eins allinne ynfinityf en notiid pl. karakteristyk: K=0,2/0,2/0,2/0,2/0,2.

121. allinne 'allein', Skm. allene < Afr. allên (Sp101), mar Nfr. åliine < Mnd. allêne (Lo105) en sa dus Sfr. alleene? O=1/1/0/0. N=0/0/1/1. K=0/0/0/0/0.

122. bern 'Kind', Skm. ben, Sfr. Bäiden, Nfr. bjarn < Afr. bern (Sp106, Lo60). O=1/1/1/1. Al net mear Mnl. en Mnd. K=1/1/1/1/1.

123. bêst 'best', Skm. bast, Sfr. bääst, Nfr. beest < Afr. besta (Sp66, Lo193, Lp180). O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

124. Fryslân 'Friesland, [Skm. Friesk], Sfr. Fräislound, Nfr. Fraschlönj, Afr. Frêslond (ferl. 80). O=1/1/1/1. Fanwege -lân: K=0,5/0,5/0,5/0,5/0,5.

125. God 'Gott', Skm. God, gad, Sfr. God, Nfr. good, Afr. god (Sp118, Lo228). O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

126. hân 'Hand', Skm. haun, Sfr. Hounde, Nfr. hönj, Afr. hond, hand (Sp306, Lo87). Sj. 136. O=1/1/1/1. K=1/1/1/1/1.

127. hûs 'Haus', Skm. hús, Sfr. Huus, Nfr. hüs, Afr. hûs (Sp241, Lo32). O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

128. moai 'schön'. Skm. meu, Wlfr. moai, Nfr. moi < Ndl. mooi, Mnd. moi (Sp332, Lp209, Århammar 1988:114). Sfr. fluch < (M)nd. vlügge (id.118). Nfr. smuk orig. (id.114, 121). O=0/0/0/0,5. N=1/1/1/0,5. K=1/0/0/0/0,5.

129. nin 'kein/e' njonken gjin (77). Sfr. f. neen, m. naan, Nfr. f. niinj, m. nån < Afr. nân; nên (ferl. 77). O=0,5/0/1/1. N=0,5/1/0/0. K=1/1/0/1/1

130. om't/ omdat 'weil' (Wlfr. en Skm.) < Ndl. omdat? Sfr. deerum dät < Afr. ther umme thet (E3:IV.50) en faaks Nfr. ouerdåt ek < Afr. O=0/0/1/1. N=1/1/0/0. K=1/0/0/1/1.

131. wurk 'Arbeit; Werk'. Skm. werk, Wlfr. wurk < Afr. werk (Sp107). Mei iere rekking Nfr. wäirk (Lo66) en sa grif Sfr. Wierk. O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

132. begjinne 'anfangen, beginnen', Skm. [Sfr.] beginne < Afr. bijenna, biginna (Sp98, Gr1312), mar Nfr. begane Nd. lienwurd (Lo151). Dêrnjonken Sfr. en Nfr. ounfange, önjfånge, dêrom O=1/1/0,5/0. N=0/0/0,5/1. K=0/0/0/0/0.

133. fine 'finden', Skm. fiine, fine, Sfr. fiende, Nfr. fine < Afr. finda (Sp256, Lo151). O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

134. heit 'Vater. Skm. Wlfr. heit is tsjuster (Sp288). Foar Sfr. Baabe ferl. Nfr. Hall. baabe (Lp20, 53), grif stammerwurd, ferl. Buma 1980 en Suahili baba. Sa faaks ek Nfr. taatje. Sfr. Foar < Mnd. vader. O=0/0/0/0. A=1/1/0,5/1. N=0/0/0,5/0. Afr. feder is kar.:K=1/0/0/0/0. Biltsk hait, Stell. heit faaks troch Wlfr. ynfloed, mar net Afr.

135. jonge 'Junge'. Skm. Wlfr. jonge (Sp132), sûnt 16e ieu Mnl. jongen (Franck, Et.). Sfr. Wänt, Cad. fent, Mnl. Mnd. vent < vennoot (Franck, Et.), krektlyk as Wlfr. feint (Sp290). Nfr. dring < Deensk dreng (Gr1395). Nfr. junge (Lp109) < Ndl. jongen of nhd. Junge (net Mnd.). O=0/0/0/0. N=1/1/1/0,5. D=0/0/0/0,5. K=0/0/0/0/0.

136. lân 'Land'. Skm. laun, Wlfr. lân < Awfr. âu (Sp306). Sfr. Lound, Nfr. lönj < Afr. lond (Gr1388, Lo87). O=1/1/1/1. K=1/1/1/1/1.

137. nij 'neu', Skm. nee, Sfr. näi, Nfr. nai < Afr. nî/e (Sp270, Lo23). O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

138. o 'Oh!'. Ek al Afr. o. O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

139. twa 'zwei'. Afr. f. twâ, m. twêne mei nijer út'e genityf (Gr1361) tweer yn Sfr. twoo; twäin resp. Nfr f.. tou; m. twäär, wylst it Wlfr. en Skm. allinne de f. foarm bewarre hawwe. O=0,33/0,33/0,67/0,67. W=0,67/0,67/0,33/0,33. K=1/1/1/1/1.

140. alles 'alles', Skm. ôles < Afr. alles (Sp51f) en sa grif Sfr. alles, aal (dät). Nfr. åle(n)s (Erk Petersen 10) mist yn 'e 'foarút'-wurdboeken; de -n-foarm faaks < Nd. allens. O=1/1/1/0,5. N=0/0/0/0,5. K=0/0/0/0/0.

141. ding 'ding'. Afr. thing > Bogerman ting, mar Skm. Wlfr. ding is lienwurd (Sp103), lykas dan ek Sfr. Ding/en/s. It dêrneist foarkomende Sfr. Deel is yn dy betsjutting net Afr., likemin as Nfr. diilj, keer. O=0/0/0/0. A=0/0/0,5/0,5. N=1/1/0,5/0,5. K=0/0/0/0/0.

142. elk 'jede/r' < Afr. ellik, e(l)k en mûglik ek Skm. elk (Sp186), wat ik dan ek foar Sfr. älk oannim. Nfr. ark nèt < Afr. allera elk (Lo61); faaks l > r troch swakke útspraak fan l? O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

143. freegje 'fragen', Skm. friegje < Afr. frêgia (Sp206) en sa grif Sfr. fräigje. Nfr. frååge faaks nijfoarme út it haadwurd frååge 'fraach' < Nd? O=1/1/1/0. A=0/0/0/1. K=1/1/1/1/0.

144. lju 'leute, Skm. júed, Sfr. Ljude, Afr. liôde, liûde (Sp282, Gr1234). Nfr. följk < Deensk folk 'lju'. O=1/1/1/0. D=0/0/0/1. K=1/1/1/1/0

145. altyd 'immer'. Nfr. åltids, (ålten) < Nd. alltieds (Lp194). Afr. altîd(e) is seldsum (Nauta en Parizer Hs.), mar wol al Bog. altyd(en). O=1/1/1/0. N=0/0/0/1. K=0/0/0/0/0.

146. better 'besser', Skm. batter, Sfr. beeter, Nfr. bääder < Afr. betera (Sp60, Gr1186, Lo214). O=1/1/1/1. Fanwege de fokaal: K=1/1/1/0/1.

147. boer 'Bauer', Skm. bieur, Sfr. Buur, Nfr. böre < Afr. bûr (Sp248, Gr1225, Lo29). O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

148. bringe 'bringen'. Afr. Sfr. brange neist Afr.bringe mei lûd út umlautsprodukt æ (Gr1184). Nfr. bringe, Öland brîene < germ. *brangjan (Lo111). Skm. Wlfr. bringe kin ek < *bringan (Sp97). O=1/1/1/1. Allinne de a-foarmen kar.: K=0,5/0/0/1/0.

149. eigen 'eigen'. Skm. ooin < Awfr. âin, Afr. ain (Sp294) en sa Sfr. oain, Nfr. äin. Afr. êgin is selden, dêrom Wlfr. eigen < Ndl.; ferl. Bogerman ayn. O=0/1/1/1. N=1/0/0/0. K=1/0/1/1/1.

150. gau 'schnell'. Skm. Wlfr. gau mei Awfr. âu: Afr. gâ (Sp310) yn gâlîk. En sa grif Sfr. gaau, Nfr. gau. O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0 fanwege Ndl. gauw.

151. hear 'Herr'. Skm. heer, Wlfr. hear, Sfr. Heer, Nfr. hiire < Afr. hêra (Sp192, Lo123, Ef265f). O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

152. heech 'hoch', Skm. hêch, Sfr. hooch, Nfr. huuch < Afr. hâch (Sp184, Gr1387, Lo129). O=1/1/1/1. K=1/1/1/0/1.

153. hert 'Herz'. Skm. hets, Wlfr. hert(e) < Afr. herte (Sp106). Sfr. Haat, Nfr. hart < Nnd.? (Gr1384, Lo59, Lp9). O=1/1/0/0. N=0/0/1/1. K=1/1/1/0/0

154. lyk 'gleich'. Skm. gelyk is âld lienwurd (Sp259) en sa grif alle foarmen mei g(e)-, dy't yn it Skm., Sfr. en Nfr. foarkomme neist lyk, lik, lik. O=1/0,5/0,5/0,5. N=0/0,5/0,5/0,5. K=0/0/0/0/0.

155. lyts 'klein'. Skm. lytj, Wlfr. lyts < Afr. lîtik, littik (Sp258) en Sfr. littek, Nfr. latj. O=1/1/1/1. Fanwege fokaal (ferl. Mnd. luttik, Mnd. luttic): K=1/1/1/1/1.

156. nee 'nein'. Skm. Wlfr. nee is jong lienwurd (Sp200). Sfr. noa grif < Afr. nâ en sa Nfr. nåån mei faaks Nd. ynfloed. O=0/0/1/0,5. N=1/1/0/0,5. De a-foarmen binne kar.: K=1/0/0/1/0,5.

157. prate 'reden'. Skm. Wlfr. prate (Sp161), Sfr. baale (Kramer 1983, Hoekema 1989), Nfr. snååke hawwe Afr. spreka út 'e sintrale betsjutting ferkrongen en binne grif lienwurden. O=0/0/0/0. N=1/1/0/1. D=0/0/1/0. K=0/0/0/0/0.

158. taal 'Sprache'. Skm. Wlfr. taal < Afr. tale (Sp161) en sa grif Sfr. Toal. Nfr. spräke < âlde ê (Lo46), mar Sfr. Sproake < Mnd. sprake. O=1/1/0,5/1. N=0/0/0,5/0. K=0,5/0/0/0/1.

159. allegearre 'alle, jedermann'. Skm. ôlegerre, Wlfr. allegearre < Afr. [al(le)] gader (Sp172, Gr1426). Sfr. aal(e) (Gr1390) ferl. Afr. W. alle. Nfr. altumååle komt oerien mei Mnd. altomale, Mnl. altemale. O=1/1/1/0. N=0/0/0/1. Mnl. Mnd. al(le)gader: K=0/0/0/0/0.

160. hoe't 'wie' (Konj.). Skm. ho't, Wlfr. hoe't grif < Afr. hû , hô + t (sj. 22), Nfr. hü < Afr. hû en Sfr. woo < Mnd. wô (sj. 100). O=1/1/0/1. N=0/0/1/0. K=0/0/0/0/0.

161. jin; jins 'sich; sein- (bei:' man'). It fnw. Wlfr. jin, Skm. ien grif < Afr. telwurd ên. Sa Sfr. aan < Afr. ân, mar dêrnjonken sik. Nfr. huum is nijfoarming út hwa (sj nrs. 48,195). It besitlike jins, iens kin ek âld wêze. Sfr. dêrfoar sien, sin. O=1/1/0,4/0. A=0/0/0,3/1. N=0/0/0,3/0. De a-fokaal en huum/s kar.: K=0,5/0/0/0,4/1.

162. krekt 'genau'. Skm. Wlfr. krekt < net-Germ. lienwurd (Sp80) en sa Sfr. just, akroat, Nfr. jüst (Lp201). Foar Nfr. nau ferl. Mnd. nouwe. O=0/0/0/0. N=0/0/0/0,5. D=1/1/1/0,5. K=0/0/0/0/0.

163. mem 'Mutter'. Skm.Wlfr. mem is nijfoarming (Sp84) en sa Sfr.Määme, Nfr. mam yn tsjinstelling ta Afr. môder. O=0/0/0/0. A=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

164. sels 'selbst', Skm. salm, Sfr. sälwen, Nfr. seelew, Afr. self, selva, selwm. O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

165. sette 'setzen', Skm. satte, Sfr. sätte, Nfr. seete, Afr. setta. O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

166. sokke/n 'solche', Skm. sok/ke, Sfr. suk/ke, Nfr. suk/en, Afr. sullik, suk, sulk, sâ lik. O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

167. stik/ken 'Stück; kaputt'. Skm. stok âld lienwurd (Sp126) en sa Sfr. Stuk, Nfr. stuk (Lp105, 113). Wlfr. stik < Afr. stekk (Sp). O=1/0/0/0. N=0/1/1/1. K=1/1/0/0/0. Biltsk stikken, Westfrysk stik: K=1.

168. leauwe 'glauben', Skm. leeuwe, Sfr. leeue, Nfr. liiwe, Afr. lêva. O=1/1/1/1. K=1/1/1/1/1.

169. dei 'Tag'. Skm. dei, Sfr. Dai, Nfr. däi, Afr. dei, dî. O=1/1/1/1. K=1/1/1/1/1.

170. dus 'also'. Wlfr. Skm. dus en Sfr. alsoo, Nfr. ålsü komme neffens de foarm oerien mei mei Afr. thus; alsa yn wat oare betsjuttings. Ik nim hjir kontinuïteit oan: O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

171. efkes 'einen Augenblick' (eben). Nfr. äiwen mei âlde ê (Lo68), Sfr. iuen mei âlde î, i (Gr1387) < Afr. even, iven. Wlfr. Skm. efkes, even kin ek < Ndl., mar hjir nim ik Afr. oarsprong oan: O=1/1/1/1. Mei i-fokaal kar.: K=0,5/0/0/1/0.

172. jild 'Geld'. Wlfr. Skm. jild, Sfr. Jäild < Afr. jeld (Sp277). Nfr. giilj < Alddeensk giald (Lp123). O=1/1/1/0. D=0/0/0/1. K=1/1/1/1/0

173. ôf 'ab'. Skm. oof, Wlfr. ôf mei oare rekking as Sfr. ou, Nfr. ouf < Afr. of (Sp221, Gr1188, Lo94). O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0. De foarm of wiist op Fryske oarsprong (Remmers 3:151ff.), mar is fanwegen Mnl. Mnd. af, of net karakteristyk Frysk; of is ek tige algemien yn ndl. streektalen (WNT ûnder af Supp.).

174. rjocht 'recht'. Skm. jocht; jochtich, Sfr. gjucht, Nfr. rucht (Lp139) < Afr. riucht. O=1/1/1/1. K=1/1/1/1/1.

175. sin 'Laune'. Wlfr. Skm. sin, Sfr. Sin, Nfr. san < Afr. sin (Lo151, Gr1195). Sfr. Lune, Nfr. lööne < âlde û (Lp27), mar net Afr. oerlevere; dêrom faaks < Mnd. lûn(e). O=1/1/0,5/0,5. N=0/0/0,5/0,5. K=0/0/0/0/0.

176. sûnder 'ohne', Skm. sonder, Sfr. sunner, Nfr. suner < Afr. sunder (Sp131, Lp89). O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

177. wrâld 'Welt', Sfr. Waareld, Nfr. wråål < Afr. wrald, warld (Sp195, Lo134, fer. Gr1253). Skm. wereld mei frjemde ê (Sp). O=1/0/1/1. N=0/1/0/0. K=1/1/0/1/1

178. dêrom 'darum', Skm. derom, Sfr. deerum/e, Nfr. deeram, Afr. therumbe. Nfr. am < *umbi mei i-umlaut (Gr1204, Lo155). O=1/1/1/1. K=1/1/1/1/1.

179. Fries 'Friese'. Skm. Wlfr. Fries < Afr. Frêsa (Sp208) en sa Sfr. Fräise, Nfr. frasche. Sj. 80. O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

180. harren 'sie; ihnen; ihre'. Wlfr. harren < Afr. heren (ferl. 26); Sfr. him < Afr. himmen (K-0,5), Nfr. jam < Afr. hiam en Nfr. ja < nom. hia (sj. by Sjölin 1969:34f.). Foar de besitlike foarmen sj. 26. De Skm. ferlerne -en rekkenje ik op -0,5. O=1/0,5/1/1. W=0/0,5/0/0. K=1/1/1/0,5/0.

181. hinne 'hin'. Skm. hanne < Mnl. Mnd. henne (Sp62) en sa grif Wlfr. hinne, Nfr. haane. Sfr. wai bewarret hjir in Fryske foarm (sj. 112). O=0/0/1/0. N=1/1/0/1. K=0/0/0/0/0.

182. holle 'Kopf', Afr. hâved, hâfd, hâud. Skm. hôle, Wlfr. holle (Sp119); faaks ferbân mei Sfr. Hulle 'hompe fleis'. Sfr. Kop grif < Mnd. kop, mar al Afr. (E1,2,3) neist haud > Nfr. hood (Lo219, Lp143); ferl. Wlfr. haad, Sfr. Haud 'dwersslatte fan harke'. O=0/0/1/1. A=1/1/0/0. K=1/0/0/0/1.

183. let 'spät', Skm. lat grif < Afr. let. Nfr. lääs < *lete (Lo214) en sa Sfr. leet. O=1/1/1/1. K=1/1/1/1/1.

184. master 'Meister'. Skm. mester, Wlfr. master < Afr. master, mester (Sp181). Nfr. mäister < Mnd. (Lp148). Dêrnjonken Sfr. Koaster 'skoalmaster' < Mnd. koster. O=1/1/0,5/0. N=0/0/0,5/1. Allinne a-fokaal kar.: K=0,5/1/0/0/0.

185. nea 'nie'. Wlfr. nea < Afr. nâ, mar Skm. neuit < Ndl. nooit (Sp334), lykas Sfr. nooit. Sfr. nie < Nhd. en siläärge nit < Nd. (Århammar 1969:84). Foar Nfr. uler ferl. Deensk aldrig. O=1/0/0/0. N=0/1/1/0. D=0/0/0/1. K=1/1/0/0/0.

186. tusken 'zwischen'. Wlfr. tusken, Skm. twisken mei frjemde -n (Sp94) en ek tus- grif Ndl. ynfloed. Sfr. twiske, Nfr. twasche < Afr. twiska (Lo149, Lp103). O=0,3/0,5/1/1. N=0,7/0,5/0/0. K=1/0,3/0,5/1/1. Westfrysk tusken, twiske: K=0,5.

187. wêr't 'wo' (Konj.), Skm. wer't, Sfr. wier, Nfr. weer, Afr. hwer. O=1/1/1/1. K=1/1/1/1/1. Biltsk wer't, Westfrysk weer: K=1.

188. wiif 'Frau'. Skm. wyf, Sfr. Wiu, Nfr. wüf, Afr. wîf. Dêrnjonken faak Sfr. Moanske grif < Wiumoanske. O=1/1/0,5/1. A=0/0/0,5/0. K=0/0/0/0/0.

189. ein 'Ende'. Skm. ieun, Wlfr. ein < Afr. enda (Sp304). Sfr. Eende, Nfr. iinje < Afr. ende (Gr1162, Lo112). O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

190. jûn 'Abend'. Skm. jaune, Wlfr. jûn < Afr. êvend, iuvn (Sp314); Sfr. Äiwend, Nfr. een < Afr. êvend (Gr1217, 1386, 1394). O=1/1/1/1. K=1/1/1/1/1.

191. ljocht 'Licht; hell'. Skm. jiet < Afr. *ljecht, ljâcht; Wlfr. ljocht < Afr. *liucht < Verb. (for)ljuchta (Sfr. ljuchte) (Sp278). Nfr. jååchte, Sfr. eigsw. ljoacht < Afr. liâcht (Lp126, Sp278). Sfr. hw. Lucht < Mnd. Lucht? O=1/1/0,5/1, N=0/0/0,5/0. K=1/1/1/0,5/1.

192. och 'ach'. Och ensfh. yn it Afr. net fûn en dêrom op formele grûnen O=0/0/0/0. N=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

193. plak 'Platz, Stelle; Flecken'. Skm. Wlfr. plak < Ndl. (Sp54). Sfr. Steede, Nfr. stää < Afr. stede (Gr1186, Lo216). O=0/0/1/1. N=1/1/0/0. K=0/0/0/0/0.

194. stil 'still'. Skm. Wlfr. Sfr. stil, Nfr. stal grif < Afr. stille (mist by Spenter en Löfstedt). O=1/1/1/1. K=0/0/0/0/0.

195. wa 'wer'. Skm. Wlfr. wa < Afr. hwâ (Sp169). Nfr. huum < Afr. datyf hwâm (Gr1358). Sfr. wäl < *wälk (Gr1358), ferl. Afr. hwelik 'hokker'. Earder < Mnd. wel < welk (Lasch 220), ferl. 100. O=1/1/0/1. N=0/0/1/0. K=1/1/1/0/1.

196. wier 'wahr'. Sfr. Wlfr. wier, Sfr. weer, Nfr. wäär < Afr. wêr (Sp207, Gr1215). O=1/1/1/1. K=1/1/1/1/1. Westfrysk waar, weer: K=0,5.

197. wylst 'während' (wurdfrekwinsje 464). By Wlfr. wilens, Skm. wyl, wylens, Sfr. wülst, Nfr. wilert, wilt giet it grif om Afr. hwîle mei efterheaksels. O=1/1/1/1. Ferl. Mnd. wîlt: K=0/0/0/0/0.

LITERATUER

Nils Århammar (1969), Die friesischen Wörter für 'Rad' ('Wheel'). Yn: Kopenhagener Germanistische Studien 1 (= Festschrift Peter Jörgensen, Kopenhagen), s. 35-84.

Århammar 1984, 73. Friesisch/Deutsch. Yn Werner Besch, Oskar Reichmann, Stefan
Sonderegger [útj.] Sprachgeschichte, ein Handbuch zur Geschichte der deutschen Sprache und ihrer Erforschung. Berlin-New York. S. 930-938.

N.R. Århammar (1988), Zur Rekonstruktion des altfriesischen Lexikons mit Hilfe der neufriesischen Dialekte. Yn: Philologia Frisica anno 1988, Ljouwert 1989. Side 94-128.

Bende Bendsen, Die nordfriesische Sprache nach der Moringer Mundart, Leiden 1860. Neiprinte Walluf 1973.

Henk Bloemhoff, Zwaantje Kuiters-Keizer, Geert Lantinga, Kursus Stellingwarfs veur beginners, Oosterwoolde 1990.

Gosse Blom, Hylper wurdboek, Ljouwert 1981.

T.J. de Boer, Reyner Bogerman's Friesche Rijmspreuken yn: De Vrije Fries, IX (1900): 205-279.

J.B. Boersma, De Friesche oorkonden uit het archief van het St. Anthony-Gasthuis te Leeuwarden II, Amsterdam 1939. [sitearre neffens Spenter 1968].

Bogerman= de Boer.

H. Bollmann (1942), Mundarten auf der Stader Geest, Schriften des Niedersächsischen Heimatbundes e.V., Neue Folge Bd. 3, Oldenburg,

Böning (1941), Plattdeutsches Wörterbuch für das Oldenburger Land, Oldenburgische Forschungen H7, Oldenburg, 153s.

H. Book en H. Taubken, Hümmlinger Wörterbuch auf der Grundlage der Loruper Mundart, Sögel 1993.

C. vanBree, Leerboek voor de historische grammatica van het Nederlands. Groningen 1977.

W.J. Buma, Wurdsneuperijen 68,' beppe', Us Wurk 29 (1980:13).

Otto Buurmann, Hochdeutsch-plattdeutsches Wörterbuch. Band 12, Index. Neumünster, 1975.

H.S. Buwalda e.o., Woordeboek fan't Bildts, Ljouwert 1996.

Cad=Erich König (1911, útj.), Johann Cadovius-Müller, Memoriale linguæ Frisicæ, Norden und Leipzig.

Günther Drosdowski/ Paul Grebe, Duden Etymologie, Mannheim 1963.

Ef=Siebs 1889.

H.G. Ehrentraut, "Mittheilungen aus der Sprache der Wangeroger", útj. A.P. Versloot, Ljouwert/ Aurich 1996.

D. Fokkema sr., Beknopte Spraakkunst van het Schiermonnikoogs, Leeuwarden 1959.

D. Fokkema sr., Wezzenlist fan it Schiermonnikooogs, Ljouwert 1968.

Johannes Franck, Mittelniederländische Grammatik, 1910. Neiprinte Arnhem 1967.

Franck/ van Wijk, Etymologisch Woordenboek der Nederlandse taal, 's Gravenhage 1912.
mei C.B. van Haeringen, Supplement 1936.

Gr=Theodor Siebs 1901.

K. Heeroma, Friese Dialectologie yn: Philologia Frisica 1959:79-88.

Teake Hoekema/V.Tams Jørgensen, Deens-Frysk wurdboek/Frisisk-Dansk ordbog, Groningen 1968.

Teake Hoekema, Lânfrysk - Skiermuontseager wurdlist c.a., Grins 1979.

Teake Hoekema (1989), Fjouwer wurdstúdzjes: 3. Sealter baarle 'prate', Us Wurk 38 (1989), s. 55-63 en 39 (1990),s.144-146.

F. Holthausen, Altfriesisches Wörterbuch, Heidelberg 1925.

V.Tams Jørgensen, Frasch-Tjüsch-Dånsch Uurdebök, Hüsem 1955.

Friedrich Kluge, Urgermanisch, Grundriß der germanischen Philologie³ (útj. H. Paul), Bd. 2 Straßburg 1913.

Friedrich Kluge/ Walter Mitzka, Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache²¹, Berlin-New York 1975.

G. Knop, De spraakkunst der Terschellinger dialecten, Assen 1954.

Werner König (1978), dtv-Atlas zur deutschen Sprache, München.

P. Kramer (1992), Näi Seelter Woudebouk I, A-E, Elst.

P. Kramer, Düütsk-Seeltersk, provisoriske Woudeliste, Mildaam 1995.

P. Kramer (1996), Doppelformen bei einsilbigen Verben im Friesischen', yn Adeline Petersen en Hans F. Nielsen (red.), A Frisian and Germanic Miscellany. Published in Honour of Nils Århammar on his Sixty-Fifth Birthday, 7 August 1996. Odense, pp. 213-222. [NOWELE, vol. 28/29].

P. Kramer, Elektroanyske wurdlist op Stellingwerfske teksten.

K. ter Laan, Nieuw Groninger Woordenboek, Groningen 1929, neiprinte 1974.

Agatha Lasch, Mittelniederdeutsche Grammatik, Halle a.S., 1914.

H. Janssen e.o., Lesebouk foar Seelterlound. Yn General Anzeiger, (West)rhauderfehn 1953-1965.

Lo=Ernst Löfstedt (1928), Die nordfriesische Mundart des Dorfes Ockholm und der Halligen I, Lund, XXIV + 255 s. Diss.

A. van Loey, Middelnederlandse spraakkunst⁶, I. vormleer. Groningen 1969.

Lp=Ernst Löfstedt (1931), Nordfriesische Dialektstudien, Lund/ Leipzig, 310 s. [Diel 2 fan Löfstedt (1928)].

Jens Lorenzen, Deutsch-Halligfriesisch, ein Wörterbuch. Bräist/Bredstedt 1977.

August Lübben/ Christoph Walter, Mittelniederdeutsches Handwörterbuch. Norden/Leipzig, 1888, neiprinte Darmstadt 1965.

G. Meerburg, Wurdboek Midfrysk - Noardfrysk, Ljouwert [1951].

Johann Friedrich Minssen (1854), Mittheilungen aus dem Saterlande, Friesisches Archiv 2., S.135-227. Neiprinte Wiesbaden 1967.

Johann Friedrich Minssen (1965), Mittheilungen aus dem Saterlande, 2. Bd., Ljouwert.

Boy P. Möller, Söl'ring Uurterbök. Hamburg 1915. Neiprinte Walluf 1973.

G.A. Nauta, Oudfriesche woordenlijst, Haarlem 1926.

Jan Pannekeet, Westfries woordenboek, Wormerveer 1984.

Erk Petersen, Deutsch-friesisches Wörterbuch, Foriining for natinale Frashe, Risum/Lindholm [1974].

Siemon Reker, Zakwoordenboek Gronings-Nederlands, Nederlands-Gronings, tweede herziene druk, Staalboek Veendam 1989. ISBN 90-72938-05-4.

Arend Remmers (1993), Wörterbuch der ausgestorbenen ostfriesischen Dialekte, [Manuskript], Schwelm.

Arend Remmers (1994), Zum ostfriesischen Niederdeutsch (I), Jahrbuch des Vereins für niederdeutsche Sprachforschung 117, s. 130-168.

Arend Remmers (1995), Zum ostfriesischen Niederdeutsch (II), Jahrbuch des Vereins für niederdeutsche Sprachforschung 118, s. 211-244.

Arend Remmers (1996), Zum ostfriesischen Niederdeutsch (III), Jahrbuch des Vereins für niederdeutsche Sprachforschung 119, s. 141-177.

K. Freiherr von Richthofen, Altfriesisches Wörterbuch, Göttingen 1840. Neiprinte Aalen 1970.

A. Sassen, Het Drents van Ruinen, Assen 1953..

Hermann Schönhoff, Emsländische Grammatik, Heidelberg, 1908.

Theodor Siebs, Zur Geschichte der englisch-friesischen Sprache, Tübingen 1889. Neiprinte Wiesbaden 1966. (Ef).

Theodor Siebs (1901), Geschichte der friesischen Sprache², Grundriß der germanischen Philologie² (útj. H. Paul), Bd. II:2 Straßburg, s. 1152-1464. (Gr).

Bo Sjölin, Einführung in das Friesische, Sammlung Metzler, Stuttgart 1969.

Bo Sjölin e.o., Frasch Uurdebök, Neumünster 1988.

Sp=Arne Spenter, Der Vokalismus der akzentuierten Silben in der Schiermonnikooger Mundart, Kopenhagen 1968.

Cirk Heinrich Stürenburg, Ostfriesisches Wörterbuch, Aurich 1857.

K.J. van der Veen, Frekwinsjeûndersyk yn it Frysk. Yn: N.R. Århammar e.o., Miscellanea Frisica [earebondel prof. Miedema], Assen 1984.

J. Verdam, Middelnederlandsch handwoordenboek. 's-Gravenhage, 1949.

Jan de Vries/ F. de Tollenaere, Nederlands Etymologisch Woordenboek³, Leiden 1992.

Ommo Wilts, Friesische Formenlehre in Tabellen, V, Bökingharde, Matthiesen Verlag, Husum 1995. ISBN 3-7868-0510-5.

WNT= Woordenboek der Nederlandse Taal op CD-ROM, Leiden 1995.

W. Ziesemer, Nordfriesischer Katechismus in Strander und Föhringer Mundart yn: Jahrbuch des Vereins für niederdeutsche Sprachforschung, XLVII, Norden u. Leipzig 1921.

P. Kramer, 24-2-2000, Hoefry7/a.wpd