Vakantierust en opkomen voor vrede lijken een tegenstrijdigheid. Vredesmensen zijn activisten. Ze zijn dat uit bezorgdheid over verbaal en vooral fysiek geweld. Ze proberen aan dat geweld iets te doen, preventief dan wel oplossend of helend. Ook omdat ze weten dat geweld een eigen dynamiek heeft en uit de hand kan lopen. Het is vaak ook een innerlijke drive bij velen dit te doen. Daar is niks mis mee. Integendeel, mensen horen immers als het ware een stem van binnen en hebben daardoor een soort fingerspitzengefühl voor ernstige risico’s, als dingen uit balans raken of dreigen te escaleren.

Oorlogen en geweld beginnen vaak in de geest, of hebben wellicht ook een parallel in de immateriële wereld. Het is daarom niet onmogelijk dat die verhoogde intuïtie van vredesmensen kosmisch geleid wordt, meestal zonder dat zij zich daarvan bewust zijn. Misschien geldt dat sowieso wel voor het zich belangeloos inzetten voor de idealen van gerechtigheid, vrede en duurzaamheid, omdat de mens van nature iets meer gericht lijkt op overleven en op korte termijnbelang. Hoe dit ook zij, activisten hebben op z’n tijd rust nodig. De zomervakantie is hiervoor mogelijk de geëigende tijd. Wordt hun die rust wel gegund anno 2005, nu verwarring en disbalans hoogtij vieren? Misschien niet. Of toch ook weer wel?

Er dreigt bijvoorbeeld een opleven van de Koude Oorlog tussen Oost en West met als inzet de controle over de energievoorraden rond de Kaspische en Zwarte Zee, maar de strijd om de controle van die energievoorraden is al vrij lang aan de gang. Hierover eens flink stampei maken zou dus in principe in september ook nog best kunnen. Ten aanzien van het vreselijke bloedvergieten in Irak, een drama waarvan het einde maar niet in het zicht komt, ligt dat wellicht anders. De geweldspolarisatie in dit land en ook de big power-context is echter van dien aard, dat vredesmensen en zelfs de VN zich machteloos voelen om daar iets aan te doen, zeker op de korte termijn van drie zomermaanden. Dat laatste is helaas ook gaan gelden voor de tragedie in Zimbabwe, waar president Mugabe als de “bevrijder” van voorheen zich meer en meer ontpopt als een (semi-)fascist voor zijn volk. De averechts werkende polarisatie in ons land rondom de islam zal jammergenoeg ook nog wel enige tijd aanhouden.

En de kloof blijft voorlopig wel de kloof. Ik bedoel die tussen het volk en de wat regenteske politieke elite in Nederland, zoals op 1 juni weer eens ten overvloede aan het licht kwam. Zeker nu nota bene zelfs links (ook mijn eigen partij blijkens een recente wat teleurstellende notitie van GroenLinks-kamerlid Wijnand Duijvendak) maar moeilijk blijft doen inzake directe democratie met betrekking tot de keuze van de burgemeester, premier of formateur. En de EU zal de zomer echt wel overleven, nu deze een denkpauze heeft ingelast. En hoe de ontruiming door het bezettende Israël van de kleine maar uiterst dichtbevolkte en zeer arme Gazastrook uitpakt in augustus, zullen we moeten afwachten. 

Misschien is het toch goed even wat tot ons zelf te komen en te genieten van de natuur en van de intimi om ons heen. Geestelijk bijtanken heet dat ook wel als een soort reculer pour mieux sauter, dus een stapje terug doen om daarna weer des te energieker zich voor de vrede te kunnen inzetten. Bijtanken om zo tevens iets te doen aan de vrede in onszelf. Zei Gandhi niet ooit dat werken aan de vrede veel effectiever is, als je ook met jezelf in het reine bent? Innerlijke vrede klinkt wat zwaar misschien. Ik hanteer dan ook liever het woord verbinding. Mensen kunnen zich niet verbinden in deze individualistische tijd naar het lijkt, vooral niet met zichzelf. Toch lijkt dit wezenlijk, omdat mensen zonder die verbinding met zichzelf ook moeilijk zich kunnen verbinden met de ander, de natuur en het Andere, waardoor activisme soms ontaardt in droogzwemmen. 

Een combinatie van de zomer benutten voor zowel verbinding als voor vredesactivisme lijkt me overigens het meedoen aan protestwandelingen, bijvoorbeeld langs de door Israël gebouwde muur op Palestijns grondgebied of in het kader van herdenkingen. Op 6 augustus is het zestig jaar geleden dat president Truman de atoombom op Hiroshima liet vallen, ook al had Japan hem nota bene van tevoren via de geijkte diplomatieke weg laten weten bereid te zijn tot capitulatie. Rondom die datum worden enkele groepswandelingen georganiseerd, zo begrijp ik. Het is maar een idee. Zelf ga ik onder meer met een groep van twaalf mensen wandelen rondom en vanuit twee kloosters (abdij van Chevetogne, bekend door zijn Byzantijnse riten, en de abdij van Leffe) in de Ardennen. Een goede vakantietijd toegewenst.
----
Dr. Hans Feddema is antropoloog en voorzitter van de SVAG .