Hans Feddema
1 juni 2007

Op het Volzin-symposium ‘God als persoon?’ op 10 mei jl. was de soefi Nahed Selim de enige die echt koos voor God als “uitstijgend boven goed en kwaad” en als “oceaan waarvan wij druppeltjes zijn”. Hij wees er tegelijk op dat “een persoonlijke God (...) gevaarlijk is, want tweespalt en strijd brengend”. De andere forumleden reageerden echter spastisch op een pleidooi voor eenheidsbewustzijn uit het publiek. Zij kwamen met argumenten dat de wereld slecht is en dat we het kwaad krachtig  moeten bevechten. De door mij overigens zeer gerespecteerde Erik Borgman sprak in deze zelfs van “de stem van God”.

Zie daar het oude denken dat zo typerend is voor het  dualiteitsbewustzijn dat de laatste tweeduizend jaar onze geesten heeft beheerst en tot een wij-zijmentaliteit, intolerantie en oorlogen heeft geleid. En tot het idee ‘een uitverkoren volk’ te zijn. Het was denken vanuit een heersende (groeps)moraal die bepaalde dat de ander ‘fout’ was. De (persoonlijke) God werd daarbij niet zelden voor het eigen karretje gespannen in naam van de ‘gerechtigheid’. Dit dualiteitsbewustzijn legt nadruk op de verschillen en heeft een basisgevoel van afgescheidenheid, angst, tekort en leegte.

Het eenheidsbewustzijn heeft daarentegen een basisgevoel van verbondenheid en liefde, waarbij de liefde wordt gezien als de tegenpool van angst van waaruit we helaas nog maar al te vaak opereren. Als je nog gefixeerd bent op ‘wij-zij’ en ‘goed en slecht’ dan begrijp je meestal niet meteen, zo bleek op het symposium, dat het in deze om (een groei naar) bewustzijn gaat. Goed of slecht? Is er niet goed en slecht in zelfs onze mooiste ervaringen? Eenheidsbewustzijn betekent hoe dan ook dat we ons bewust worden van de eenheid van al het bestaande, anders gezegd dat we ons verbonden weten met het universum, de Kracht die alles draagt en met ons hogere Zelf. Ons via de ratio al redenerend afvragen wie of wat God is, hoeft dan niet meer, we voelen gewoon de eenheid met Hem en met alles. Het geeft innerlijke rust en ook het besef, dat we allen – ook onze ‘vijanden’ – een (goddelijke) vonk van dat universum in ons dragen. Zo’n bewustzijn is nog geen garantie, maar kan niettemin helpen meer te kiezen voor liefde, en voor zichzelf en elkaar vergeven.
---
Dr. Hans Feddema is antropoloog en publicist