Er zijn een paar dingen die in het oog springen bij het vredesakkoord van de Macedonische regering met de Albanese minderheid: a) de Albanese minderheid krijgt er behoorlijk wat rechten bij, b) een kleine NAVO-troepenmacht komt of is al bezig circa drieduizend wapens van de UÇK-rebellen te verzamelen, c) een termijn van dertig dagen geldt als voorwaarde voor de missie, is kortom NAVO’s ‘exit-strategie’ en c) zoals meestal na een akkoord is ook hier het wapens inzamelen een heikel punt, maar het geheel blijft een vorm van ‘peace-keeping’, waardoor de VN opvallend buiten beeld blijft.

Minderheidsrechten versterken is altijd goed. Was dat maar meer gebeurd in de Joegoslavië-crisis. Heel wat drama was dan voorkomen. Doel is nu het uiteenvallen van Macedonië te vermijden. Eind 1991 was Lord Carrington namens de EU bezig met een plan om het uiteenvallen van Joegoslavië via een mengvorm van federatie en confederatie te voorkomen. Dat lukte toen bijna, ware het niet dat Duitsland erdoorheen fietste door zonder overleg met de EU zijn ‘vriend’ Kroatië te erkennen als onafhankelijke staat. Ook nu zijn er krachten ten gunste van afscheiding. Gelukkig nog zonder steun van een buitenlandse macht.

Dat kan echter wel eens anders worden, als er te weinig wapens worden ingeleverd en op grond daarvan de trustbuilding faalt en voorts ook het Macedonische parlement dwars gaat liggen. Het wantrouwen aan beide zijden is groot. De wonden zijn nog vers. Zo vormen extreme Macedoniërs milities en zullen de UÇK-rebellen wapens achter de hand houden, ook als ze er drieduizend inleveren. Is het bovendien niet naïef te denken dat na de korte periode van dertig dagen de nieuwe toevoer van wapens uit Albanië stopt? Te meer, omdat inmiddels een nieuw UÇK in het leven is geroepen, namelijk het Albanese Nationale Leger (AKSH), dat het vredesakkoord onomwonden afwijst. Het is niet onmogelijk dat op deze manier een dubbelspel wordt gespeeld. Groot probleem blijft de oncontroleerbaarheid van de grens tussen Noord-Kosovo en Zuid-Macedonië. Ook wat betreft de grote drugscriminaliteit in dat gebied.

Een derde punt is de tijdelijkheid en de kleine omvang van de troepenmacht in Macedonië. Minister De Grave wil absoluut geen militaire interventie. De Noord-Ierse situatie, met een jarenlange professionele Britse troepenmacht ter plaatse, zou volgens hem aantonen dat dat niet werkt. Ik neig er toe hem op dit punt gelijk te geven. Ook een grote troepenmacht kan niet overal tegelijk zijn. Men kent tevens het terrein niet en kan (mede daardoor) gemakkelijk worden geprovoceerd. Hoge militairen voorspellen zelfs ‘rampen’ in Macedonië, als daar een grote troepenmacht zou komen. Macedoniërs zouden dat algauw opvatten als een bezetting. Zij die pleiten voor meer troepen naar Macedonië, vergeten bovendien dat onderzoek aantoont dat de strijd zo meestal escaleert en dat die troepen dan snel partij worden in het conflict en dus hun neutraliteit verliezen. Vandaar dat de NAVO slechts spreekt over inzamelen van wapens op basis van de vredeswil van de partijen. Alleen de beperking tot dertig dagen is vreemd. Het via ‘peace-keeping’ bewaken van een akkoord duurt meestal veel langer. Vreemd ook dat voor zo’n kleine operatie niet is gekozen voor de VN, immers het geëigende orgaan voor ‘peace-keeping’. Dat de VS in deze aan de NAVO de voorkeur geven boven de VN, is bekend. De VS proberen zich als grootmacht meer en meer te onttrekken aan de internationale rechtsorde, die ze zelf na 1918 (Wilson) en na 1945 (Roosevelt) hielpen opzetten. Maar Solana en de EU hadden dit niet over hun kant mogen laten gaan, te meer omdat de EU ook niet-NAVO-staten (Zweden enzovoorts) telt. Of zouden de EU en de VS met hun niet-kiezen voor de VN er al van uitgaan, dat het spoedig weer vechten wordt?