Reacties?
Mail Hans Feddema:
feddema@wish.net
Klik hier om
artikelen per Email
te ontvangen
Waarom Servië nu verder belagen?
Hans Feddema
14 oktober 1999
De Servische oppositiesteden Niš en Pirot krijgen vanuit de EU voorlopig op proef 25 duizend ton stookolie en 1500 ton dieselolie. Het is een actie om 'Milosevic te vloeren'. Verleidelijk. Welke stadsbestuurder wil met een bittere winter in aantocht de eigen mensen niet helpen aan huisbrandolie? Joegoslavische oppositieleiders waren 11 oktober jl. naar Brussel uitgenodigd. Ze moesten zich echter, zo lekte uit, in het geval van een machtswisseling bereid tonen om verdachte oorlogsmisdadigers aan het Haagse Joegoslavië-Tribunaal uit te leveren. Bedoeld was uiteraard ook president Milosevic. Deze voorwaarde was nieuw, reden dat de meeste genodigden weigerden nog naar Brussel te reizen. Een vertoning, die de EU zichzelf aandeed. De VS waren overigens tegen het EU-plan. Zij geloven, denk maar aan hun omstreden Cuba-blokkade, alleen in een totale boycot.
Maar of je nu wel of niet via een beetje olie voor de oppositie een uitzondering maakt, er is hier sprake van pure machtspolitiek vanuit het Westen. Niet voor niets dat de thuisgebleven oppositieleiders spraken van een "koloniale houding". Het Westen is gewoon aan het stoken in het interne beleid van een land dat zich niet in de westerse invloedsfeer bevindt. Of is na een vredesakkoord het betreffende land blijven afsluiten van de buitenwereld, daarop kleine uitzonderingen maken voor de oppositie en voorts niet willen helpen bij de wederopbouw, zoals het herstel der bruggen en van de Donau-doorvaart, geen onoorbare machtspolitiek? De Serviërs faalden ernstig. Ze hadden al lang de discriminatie van de Albanezen moeten stoppen en Kosovo zijn autonomie moeten teruggeven. Door dat niet te doen, kwam op een gegeven moment het UÇK op met zijn keuze voor tegengeweld. In 1998 begon deze groepering zoals bekend de Servische beer te tarten, waardoor de Serviërs terugsloegen en er een keten van actie en reactie ontstond. Vooral toen de NAVO zich erin mengde, was escalatie troef. De NAVO gaf door haar bombardementen (para)-militaire Serviërs 78 dagen de kans hun reeds aanwezige en door het UÇK-geweld nog feller geworden haat jegens de Albanezen bot te vieren. Ongeveer 10 duizend van de laatstgenoemden verloren daardoor het leven. Alle partijen, Servië, het UÇK en ook de NAVO maakten in deze grote fouten. Bombardementen veroorzaken immers verharding en geven mensen een alibi voor geweld, ook al ligt de directe schuld bij hen die de wandaden plegen.
De oorlogsmisdaden worden nu onderzocht. Maar moeten
we nu verder één der partijen in het conflict voor alle ellende laten opdraaien? Te meer
nu er via bemiddeling van Rusland een vredesakkoord is en Milosevic herstel van autonomie
voor Kosovo aanvaardde. De rechtvaardiging van de Servie-blokkade, namelijk door zo het
huidige regime ten val te brengen, is niet overtuigend. Er zijn talloze landen waar het
bewind erger of zelfs heel wat erger is. Voorts zijn blokkades vaak verre van effectief.
In de derde plaats zullen niet zozeer de elite, maar juist onschuldige burgers worden
getroffen. Voortzetting van de Servië-boycot door de NAVO-landen is behalve onrechtmatig
- machtswisseling is een zaak van het land zelf - verre van verstandig. Net als oorlog
werkt een totale boycot verkrampend. Het bevordert of versterkt chauvinisme.
Opinieonderzoeken geven aan dat Milosevic nog steeds de populairste politicus van het land
is. Mensen laten na een oorlog hun leider niet zo gauw vallen. Het verklaart ook het
geringe succes tot nu toe van de betogingen van de oppositie. Was het wel wijs daar zo
snel mee te beginnen? Ermee te wachten tot een half jaar voor de verkiezingen komt in elk
geval beter over bij het volk. Pushte het Westen de oppositie in deze ontijdige actie? Het
verzwakt in elk geval haar slagkracht, evenals het 'energie-voor-democratie'-plan van
minister Van Aartsen en zijn Griekse collega. Zeker nu de EU daar eisen aan verbindt voor
later.
Het Servische volk geeft na de NAVO-bombardementen blijk van een egelstelling en het
Westen moet die niet versterken, maar juist helpen opheffen. Openheid en communicatie,
zoals in de jaren zeventig en tachtig onze strategie was jegens het Sovjet-blok, is dan de
adequate weg. Aangemoedigd dienen dus juist een intensieve kerkelijke dialoog en
basiscontacten via vredesorganisaties en andere ngo's, die onafhankelijk zijn en zeker
geen verbindingen hebben met CIA-achtige activiteiten om de mensen op te roepen tot een
coup tegen Milosevic. Isolatie werkt averechts, tenzij het volk er massaal om zou vragen,
zoals bij zwart Zuid-Afrika het geval was. Een olieboycot en andere sancties die het volk
in zijn algemeenheid treffen, moeten overigens worden afgewezen, ook omdat het slechts
leidt tot verrijking van zwarte handelaars.
Een alternatief zou kunnen zijn selectieve financiële sancties, die ook inzake Zuid-Afrika de doorslag gaven. Als men de elite rondom Milosevic wil treffen, ligt hier een kans. Servië bevindt zich in een post-oorlog situatie en dan is voor de mensen op adem komen en de winter overleven het parool. Het is een misdaad als wij het Servische volk thans meer klappen gaan uitdelen en dus extra straffen voor de gemaakte fouten van het regime in Belgrado. Het bevordert ook niet de democratisering. Integendeel. Het kan veeleer voedsel geven tot nieuw geweld en zelfs leiden tot een burgeroorlog. Niet in de laatste plaats rondom de Hongaarse minderheid in de Vojvodina en in Montenegro, waar naar verluidt de Amerikaanse CIA veel activiteiten ontplooit om de Montenegrijnen op te zetten tegen Servië. Over destabilisatie en machtspolitiek gesproken. En dan achteraf weer kunnen zeggen dat militair ingrijpen de enige optie is.
Voortzetting van de confrontatiepolitiek jegens
Servië is kortom heilloos en gevaarlijk. Worden onze Kamerleden in deze dan niet wakker?
Hoe eerder we dit beleid beëindigen, des te beter. De democratisering en ook de
stabiliteit in de regio zal erbij gebaat zijn. Juist door Servië niet langer te
behandelen als melaatse, stelt men het volk in staat zich los te maken uit haar
egelstelling en weerbaar zelf de sanering van de samenleving ter hand te nemen. Als dat op
gang komt, getuigt het van vredesstrategie president Milosevic vanuit het Westen een
vrijgeleide naar Cyprus aan te bieden. Om op dit moment echter, nu Milosevic nog veel
macht heeft en een ieder bezig is de wonden te likken, van de oppositie te eisen dat zij
hem later zal uitleveren aan het Tribunaal, is dom. Vredesinzicht hoe een autoritair
bestuurd land zichzelf te helpen veranderen, lijkt bij de EU- en VS-leiders ver te zoeken.
Na een vredesakkoord doorgaan met de havik- of roedemethode is gewoon vragen om verdere
ellende.
_________
Dr. J.P. Feddema is antropoloog, publicist en actief als
buitenlandspecialist binnen GroenLinks