ALFRED NOBEL
Isvec'li kimyaci (Stockholm
1833-San remo 1896). Ogrenimini Petersburg'da yapti, 1859'da
Stockholm'e dondu.1863'de Stockholm yakinlarinda, Heleneborg'da
bulunan kucuk bir laboratuvarda cok az miktarda nitrogilserin
uretmeye basladi; ancak bu laboratuvar birkac ay sonra bir
patlamayla yikildi ve kardesi Emil oldu. 1865'de Vinterviken'de
(Isvec), daha sonra da Hamburg yakinlarinda, Krummel'de yeni
fabrikalar kurdu. Bu arada patlayicilari inceledi ve 1864'de
nitrogliserinin patlamasinin civa fülminatla baslatilabilecegini
kesfetti. Bu sirada uc birim agirlikta nitrogliserini, bir birim
agirlikta toz haline getirilmis komur yada kizelgur gibi
gozenekli bir maddeye emdirebilecegini dusundu; sivi
nitrogliserinden daha kullanisli ve daha az tehlikeli olan bu
patlayici karisima "dinamit barutu" adini
verdi.1875'de, nitrogliserini nitrat pamuguna emdirerek dinamit
lokumunu yapti.1887'de, "dumansiz barut" adini verdigi
ve esit miktarlarda nitrogliserinle nitroseluloz karisiminden
olusan, itici bir barut buldu. Birkac yil sonra kordit adli
patlayici madde konusunda ingiliz hükümeti aleyhine dava acti,
ancak davayi kaybetti. 1873'ten sonra hemen hemen tumuyle Paris'e
yerlesen Nobel, 1881'de Sevran'da bir laboratuvar kurdu ve
barutlar uzerine calismalarini burada surdurdu. 1890'da
laboratuvarini San Remo'ya tasidi. Bir vasiyetle, hemen hemen tum
servetini yilda bes odul verilmesi icin birakti.
Alfred Nobel'in vasiyeti uzerine kurulan bu
odullerin sayisi baslangicta besti (fizik, kimya, psikoloji ve
tip, edebiyat, baris). 1968'de Isvec Bankasi Alfred Nobel'in
anisina bir "ekonomi odulu" ihdas etti.
Fizik, kimya ve ekonomi dalindaki Nobel
Odulleri Isvec Bilimler Akademisi, psikoloji ve tip dalindaki
odul Stockholm Karolin Enstitusu, edebiyat odulu Stockholm
Akademisi, Nobel baris odulu ise Norvec Storling'inin sectigi bes
kisilik bir komisyon tarafindan verilir.
