[ A ] [ B ] [ C ] [ D ] [ E ] [ F ] [ G ] [ H ] [ I ] [ J ] [ K ] [ L ] [ M ] [ N ] [ O ] [ P ] [ Q ] [ R ] [ S ] [ T ] [ U ] [ V ] [ W ] [ X ] [ Y ] [ Z ]

Speciale effecten

Speciale effecten

Om ter hardst

Dat de Die Hard-films nu niet bepaald doordrongen zijn van een subtiel realisme zal u wellicht ook niet ontgaan zijn. Geen alledaagse visuele standjes dus, maar evenmin een beeldenstorm waarbij we keer op keer onze FX-kennis kunnen bovenhalen, want was dat nu een speciaal effect of een stunt of was het echt?

Toen regisseur John McTiernan, en producers Lawrence Gordon en Joel Silver voor Die Hard een schermversie voor hun Nakatomi hoofdkwartier zochten mochten ze gebruik maken van het nieuwe (en toen nog steeds in aanbouw zijnde) Fox Plaza gebouw in Los Angeles.

Toen er echter sprake van was om de top van dit vierendertig verdiepingen hoge juweeltje in een vuurbal te veranderen, en de derde verdieping door middel van een grote explosie opnieuw te decoreren moesten ze noodgedwongen naar een iets minder destructieve manier zoeken om hun filmfantasieen te realiseren. Ze kwamen terecht bij Boss Film Corporation (Ghostbusters, 2010, Poltergeist II, en later ook nog Batman Returns, Cliffhanger en Species) met de legendarische Richard Edlund aan het hoofd.

De film was nu niet bepaald een effectenfilm en het werk van Boss moest dan ook de discretie zelf zijn. Laten we daarom drie sleutelscenes uit de film wat nader analyseren.

Nadat de terroristen een politievoertuig hebben vernield, krijgt John McClane (Bruce Willis) het op zijn heupen en dumpt een explosieve stoel in een liftkoker. De ontploffing zorgt niet alleen voor een reuzengrote vuurbal in de koker zelf, maar laat ook weinig heel van de derde verdieping.

In werkelijkheid was de stoel een model dat voor een blue-screen werd gefilmd, terwijl de liftkoker een miniatuur met geforceerd perspectief was. Bij een geforceerd perspectief-model gaat men in feite verschillende schalen combineren om het model, vanuit de juiste positie bekeken, groter te doen lijken.

Bij de liftkoker werd de kant tegenover de camera veel kleiner gemaakt, zodat de toeschouwers de wanden naar een denkbeeldig vluchtpunt zien lopen, en hiermee een grote afstand associeren. Pure zinsbegoocheling dus want het model was in feite 'maar' acht meter hoog.

McTiernan wilde de resulterende vuurbal naar boven toe sneller doen bewegen, en daartoe liet men de camera aan een variabele snelheid filmen. Men startte bij honderd beelden per seconde, om op het einde nog aan zo'n 20 beelden per seconde te filmen. Wanneer men dit nu op normale snelheid afspeelt worden die eerste beelden over een langere tijd verspreid, en verplaatst het vuur zich dus trager. Om een voldoende klaarheid te krijgen moest men trouwens meerdere opnames met elkaar combineren.

De ontploffing van de derde verdieping (waarbij alle ramen er aan moesten geloven) was gebaseerd op een gelijkaardig effect uit de film Legal Eagles (met Robert Redford en Debra Winger). Men begon met een opname op locatie waarbij men op die verdieping honderden sterke lampen installeerde, en deze op het ogenblik van de detonatie tegelijkertijd deed ontbranden. Samen met rook en reflecties op een vochtig gemaakt wegdek zorgde dit voor een realistische interactie van de ontploffing met de omgeving.

Daarna maakte men een (zwarte) replica van een deel van het gebouw waarbij men achter de ramen grote ontploffingskasten plaatste. De opgenomen ontploffing kon men nu combineren met de opnames die op locatie werden gemaakt. En te bedenken dat men er aan gedacht heeft om de derde verdieping met echte explosieven te bewerken!

Een tweede memorabele sequentie speelt zich af op het dak waar de gijzelaars naartoe worden gejaagd om er met helikopters te vertrekken. De bedoeling van de terroristen is echter om het dak - en hiermee ook de gijzelaars - tot ontploffing te brengen, om daarna het hazepad te kiezen. Maar opnieuw is het de tot held gebombardeerde McClane die roet in het eten komt gooien. De helikopters, met een aantal domme FBI-agenten aan boord, werden wegens het gevaar afzonderlijk gefilmd en later met de opnames van de gegijzelden gecombineerd.

Voor de meer explosieve scenes werd echter een radiobestuurd model ingezet dat op een bestaand zelfbouwpakket was gebaseerd, en dat werd aangepast om op het juiste ogenblik in stukken te breken en in vlammen op te gaan. Ook de top van het gebouw werd in een model nagebouwd (5 meter hoog) zodat de vernietiging 'live' gefilmd kon worden. De helikopter moest in drie etappes vernietigd worden, en hiervoor werd een timer gebruikt zodat de explosies met een tussenperiode van vier duizendsten van een seconde plaats vonden.

De eerste ontploffing werd op gang gebracht door het losrukken van een kabel die tussen de helikopter en het miniatuurdak was gespannen. Dit alles werd met een hoge-snelheidscamera opgenomen en zorgvuldig ontworpen om met de door Al Di Sarro georkestreerde live-ontploffingen overeen te komen.

Tenslotte bekijken we nog even het niet erg benijdenswaardig einde van de meester-terrorist Gruber (een prachtrol van Alan Rickman).

Niettegenstaande een pijnlijke rug liet de acteur zich hiervoor op een uit blauw materiaal vervaardigd luchtkussen vallen, zodat niemand hem als een softie kon bestempelen. Echte mannen doen hun stunts immers zelf! Dit werd aan 300 beelden per seconde gefilmd, maar vermits het niet haalbaar was om de acteur tijdens zijn val in focus houden haalde men er een sport-cameraman bij die een uniek systeem had uitgedokterd. Richard Vye had immers een computergestuurd focus-mechanisme dat hij kon koppelen aan de filmcamera.

Met zijn videocamera zorgde hij ervoor dat hij een oor van Rickman in focus kon houden (geloof het of niet), en de positie van zijn lens werd via een computer (een Apple) naar de filmcamera gestuurd die daarna met behulp van een motor op de lens werd scherp gesteld. Dit beeld werd dan gecombineerd met live-opnames.

Vond u het trouwens ook zo moedig dat Bruce Willis voor een karig loon op zijn blote voeten rondliep? De echte oenen hebben dit ongetwijfeld ook geprobeerd en zijn nu nog steeds herkenbaar aan hun met glas doorzeefde voeten. Willis was echter iets slimmer en liet voetafdrukken maken, waarmee men dan schoenen/kousen maakten in de vorm en de kleur van zijn voeten. Voor detailopnames deed meneer dan wel zijn sloffen uit.