[ A ] [ B ] [ C ] [ D ] [ E ] [ F ] [ G ] [ H ] [ I ] [ J ] [ K ] [ L ] [ M ] [ N ] [ O ] [ P ] [ Q ] [ R ] [ S ] [ T ] [ U ] [ V ] [ W ] [ X ] [ Y ] [ Z ]

Algemeen    Nonsens of niet?    Speciale effecten

Algemeen

De vinger van God

Blockbusters in de zomer: een nieuw fenomeen, maar het went snel. Na de exploten van The Rock en Eraser, wordt het vastklampen aan alle takken van de bomen, want Twister blaast alle concurrentie moeiteloos weg.

Zelfs wie de voorbije maanden op één of ander haringvol Benidorm-strand vertoefde, zal het niet ontgaan zijn dat de nieuwe Jan de Bont hier ten lande dé zomerfilm van het jaar moet worden. Hoe kan het ook anders? Over de sublieme special effects werd al zoveel doorgeboomd, dat het publiek ze nu ook wel eens wil zíen. Wie met een hongerig fx-gevoel de zaal inkruipt, zal niet ontgoocheld worden: Twister is een technisch perfect gemaakte film. Van regisseur Jan de Bont (Speed) hadden we niets anders verwacht.

Van scenarist Michael Crichton overigens ook niet. De t-rex van de Amerikaanse film heeft immers oog voor succes. Hij verzint wat een ander te gek vindt om te bedenken: van het klonen van dino's tot het bestuderen van tornado's. Het idee rond Twister circuleerde naar verluidt al lange tijd in Crichtons brein, maar hij kon maar geen manier bedenken om het geheel in te kleden. Hij verzon als uitgangspunt dan maar een op handen zijnde huwelijk tussen Bill, ooit tornadojager maar tegenwoordig weerman op tv, en zijn oersaaie verloofde Melissa. Om nog één en ander te regelen in verband met de echtscheidingspapieren gaan ze langs bij Jo, Bills ex, die als klein meisje haar vader verloor bij een tornado en sinds die tijd op zoek is naar een manier om het fenomeen van de tornado's te doorgronden.

Even de papieren tekenen en klaar is kees, zou je denken. Maar op dat moment barsten de eerste tornado's, en de hel, los. Goed anderhalf uur later hebben we het gehad: een springer, zusters, een dronkaard, een sidewinder en, als neusje van de zalm, een loepzuivere F5, ook wel bekend als de vinger van God. En de tornado's laten niets heel. In een uiterst spannend en spectaculair tempo slingeren bomen, huizen, auto's, trucks, complete drive-ins, en, godbetert, zelfs koeien in de lucht.

Genoeg om met open mond naar te kijken dus: de alom bejubelde effecten, het uitstekende regiewerk van Jan de Bont, de adembenemende fotografie en de sublieme soundtrack van Mark Mancina. Alleen Michael Crichton vergalt het plezier: te zwakke dialogen, te weinig diepgang voor Bill Paxton (Bill), Helen Hunt (Jo) en Jami Gertz (Melissa). Ze verdrinken in een verhaal dat geen enkele diepgang heeft. Who cares?

Nonsens of niet?

Over goofs, trivia en twists

Je kunt er gewoon niet buiten: Twister verhoogt vanaf de eerste shots je adrenaline-peil. Maar wat heeft deze film nu wel of niet gemeen met de dagelijkse weerkundige en fysische realiteit?

Tornado's zijn cyclonische wervelwinden in de vorm van een zuil of omgekeerde kegel die uit een cumulonimbus komen, de aarde raken en gekenmerkt worden door grote windsnelheden in de wervel (vortex) die roteert om een centrum van lage luchtdruk, ook wel het oog genoemd. Laten we even duidelijk zijn: in Amerika spreekt men al van een tornado bij windsnelheden van 72MPH (miles pro hour), met andere woorden bij een F0 volgens de Fujita-Pearson Tornado Intensity Scale. Net zoals de Schaal van Richter in het geval van aardbevingen, werd deze schaal genoemd naar haar uitvinders: Dr. Theodore Fujita van de Chicago University en Allan Pearson, hoofd van het Meteorologisch Instituut van Kansas City.

Procentueel gezien komen er in de Midwest van Amerika jaarlijks zo'n 700 F0 tornado's voor, tegenover een 13-tal F4's en een uitzonderlijke F5. Dit laatste beestje raast zowat tegen een windsnelheid van 260MPH. Vooral de lente en het begin van de zomer zijn de gevaarlijkste periodes. Verrassender is het gegeven dat Groot-Britannië 's werelds hoogste frequentie tornado's noteert per eenheid oppervlakte.

Hoewel de Twister-crew heel wat technisch advies kreeg van tornado chasers, toch neemt de film duidelijk een loopje met wat deze 'adrenaline junkies' in werkelijkheid wel en niet mogen doen. Jawel, deze mensen hebben ook een soort van deontologische code waaraan ze zich dienen te houden. Zo is het verboden te rijden op stoffige grindwegeltjes. Men raced ook nooit door iemands korenveld. En men doet zeker niet aan 'core-punching', namelijk het betreden van de stormzone waarin hevige regenval en hagel de voorbode kunnen zijn van een 'slurfje'. Maar een realistische weergave van dit beroep waarbij veiligheid en hoffelijkheid tot de ethische gedragscodes behoren, zou natuurlijk al te braafjes overkomen.

Toch blijkt dat een aantal shots, die er op het eerste gezicht met de haren bijgesleurd worden, waarheidsgetrouw zijn. De beruchte olietanker in de één van de tornado's is daarvan een duidelijk voorbeeld. Op 28 augustus 1990 lichtte een Amerikaanse wervelwind een 20-ton wegende oplegger van zijn trekker om hem na vijf tikjes op de grond, 300 meter verder in een veld te slingeren. Ook de verschillende soorten tornado's die we te zien krijgen behoren tot wetenschappelijke categorieën. Daarvan zullen de gezusters 'water-devil' met annex vliegende koe u waarschijnlijk het langst bijblijven.

Voor het geval u tot de 'yahoos' (onverantwoorde en onervaren tornado-jagers) mocht behoren: de echte 'storm chasers' lusten ze rauw. Hun radioberichten staan wars van opwinding en niet zelden rapporteren ze in die opgeklopte roes onjuiste informatie aan het NWS, (National Weather Service) waardoor verkeerde berichtgeving onder de bevolking verspreid wordt. Het blijft dus beter een zaak van de wetenschappers. 'Storm chasing is one of the last frontiers for meteorology and mankind on earth.'

Neen, Twister was niet bepaald het kopje thee van alle Amerikaanse recensenten. Zo kreeg de film van Mr. Showbizz een kwotering van 24 op 100. Niet zo slecht als de beroemde 0 van Showgirls, maar mijlenver verwijderd van bijvoorbeeld de 75 van ID4.

Roger Ebert, de éminence grise van de Amerikaanse filmcritici, haalde in zijn recensie voor de Chicago Sun-Times de film grondig door de mangel: plot, karakter, dialoog en zelfs de aandacht van de toeschouwer verdwijnen volgens hem meteen in de Suck-Zone van de allereerste tornado. Richard Schickel van zijn kant liet ook geen spaander van Twister heel in Time Magazine, terwijl Mike Clark ongeveer hetzelfde deed in de USA Today. Die krant ging overigens nog verder. In een speciaal artikel legde hun weerkundige, Chris Cappella, haarfijn uit dat Twister in feite klinkklare nonsens is.

Volgens hem neemt de film scène na scène een loopje met de basiswetten van de fysica. Sir Isaac Newton zou van ergernis de handen voor de ogen slaan. Je hoeft overigens geen fysicus te zijn om te weten dat elektriciteit als eerste uitvalt bij een storm en dat terwijl in Twister de neonreclame in het midden van een windhoos rustig door blijft knipperen.

Hoewel iedereen het er over eens is dat Twister een technisch knap gemaakte film is, groeit de lijst van opgemerkte goofs (foutjes in de film) met exponentiële kracht. Volgens sommige bronnen zal de aandachtige toeschouwer meermaals de crew weerspiegeld zien in zonnebrillen van de acteurs. Even relativeren tcoh: zelf hebben we daar na twee visies niets van gezien.

In de plot en continuïteit slopen wel duidelijke fouten. Zo wees iemand erop dat de hoogte van het graan in de velden niet klopt: terwijl de meeste tornado's in de lente hun ding doen, heeft het graan de lengte van een herfstmaand. Een foutje ook tijdens de drive-in-scène, waar we twee fragmenten van Stanley Kubrick's The Shining te zien krijgen. De tijd tussen de fragmenten is hoogtens een paar minuten, maar de film verspringt wel met ongeveer een uur. Overigens zijn er twee karakters in Twister naar de beroemde regisseur genoemd: een Stanley en een Kubrick. Anika De Bont, dochter van, maakte in Twister dan weer haar acteerdebuut als boerenmeisje.

Nog meer trivia in Twister? Jazeker. De olietanker in de tornado heeft de naam 'Benthic Petroleum' en dat is een naam van een maatschappij uit The Abyss. Wie de trailer van de film zag, merkte wellicht een scène op die niet in de film te zien is: een truck die in de richting van de toeschouwer wordt gezogen. Dat er een Boeing 707 motor werd gebruikt om wind te creëren en het gebalk van een kameel werd vertraagd om het geluid van een tornado te imiteren weet ondertussen al wel iedereen.

Tot slot nog dit: Twister kreeg in Amerika een PG-13 classificatie. De reden volgens de MPAA Code and Ratings Board is dat de film teveel scènes laat zien met slecht weer. Maar dat belette de film niet om na veertien weken naar de dertiende plaats in de all-time box office te sluipen.

Speciale effecten

ILM ontketent een storm

Na fictieve ruimtegevechten, prehistorische monsters en metalen Terminators moeten nu ook de natuurkrachten hun meerdere in de computer erkennen, want de special effects specialisten van Industrial Light and Magic bezorgden, op bestelling van Jan De Bont, het weer in een digitale verpakking: Twister.

Toen Steven Spielberg in 1994 het script van Twister in handen kreeg, besefte hij maar al te goed dat zonder spectaculaire, en honderd procent geloofwaardige speciale effecten deze film een doodgeboren geldkoe was (een geldkoe die trouwens een opmerkelijke rol vertolkt in de film). Daarom trok hij naar de Jurassic Park-genieën van Industrial Light and Magic, waar meervoudig oscar-winnaar Dennis Muren en zijn companen de opdracht kregen om in hun computers een tornado te simuleren. De 20 seconden lange test was een schot in de roos, overtuigde de producenten, en werd zelfs gedeeltelijk in de trailer verwerkt.

Voor de echte productie nam Stefen Fangmeier de fx-fakkel van Dennis Muren over, en belandde met zijn CGI-team al snel in een echte storm. De digitale verlanglijst van Jan De Bont werd immers langer en langer toen bleek dat men tijdens de opnames veel te goed weer had, en de filmploegen die op tornadojacht waren getrokken met lege handen terugkwamen. Maar als ILM een tornado aankon, dan zouden ze ook wel voor een bewolkte hemel kunnen zorgen redeneerde de Nederlander terecht. En ze mochten nog meer rommel opkuisen. Letterlijk deze keer, want het puin dat met behulp van twee Boeing 707 motoren in het rond werd geslingerd was veel te gevaarlijk voor de acteurs en zou later de toevoeging van de tornado's bemoeilijken. Met de computer dan maar.

De rondvliegende voertuigen zijn dan weer een combinatie van technieken: vliegend bestaan ze enkel in de computer, maar al neerstortend zijn het lichtgewicht replica's die men vanonder een helikopter tussen de stuntmensen liet neerkomen. Zelfs het ronddwalend huis dat op het pad van de tornado-jagers terecht komt is slechts gedeeltelijk echt (de voor- en achterkant) en gedeeltelijk een digitaal bouwsel.

Maar de showstelers van de film zijn natuurlijk de wondermooie, en alles verwoestende tornado's. Met een zekere zin voor overdrijving (de dramatiek wat opkrikken heet zoiets) werden ze door de ILM-genieën in beeld gebracht. Het meest spectaculair zijn de uiterst krachtige F5-tornado's die dan ook op de meest spectaculaire manier werden nagebootst: miljoenen deeltjes die in de computer samen één groot geheel vormen, maar toch elk een beetje hun eigen leven leiden. En bijgestaan door het (bewerkte) geluid van een balkende kameel kreeg elk zo een eigen persoonlijkheid.

En dan te bedenken dat men vijf jaar geleden technologisch gezien niet in staat zou geweest zijn om deze film te maken. Twister is zeker geen fx-mijlpaal zoals Jurassic Park er een is, maar ILM heeft nog maar eens duidelijk laten zien wie de beste is.