akla ziyan > satrançsılar > Xiangqi: Çin Satrancı

Xiangqi, ya da Çin Satrancı Uzakdoğu'da (Çin, Tayvan, Tayland, Singapur, Vietnam) çok popüler olan bir satranç varyantıdır. Batıdaki satrançla aynı kökene sahip olduğuna inanılmaktadır: Çaturanga. Şimdiki hali birkaç yüzyıl eskiye dayanmaktadır. Şu anda yüzmilyonlarca kişi tarafından oynanmaktadır.

Taşlar üzerinde o taşın sembolü bulunan tahta pullardır.

Orjinal oyunda taşlar tahtadaki çizgilerin kesişim noktalarına konur. 10 yatay, 9 dikey sıra vardır. Ortadan geçen bir nehir tahtayı ikiye ayırır. Nehrin iki yakasında çapraz çizgilerle belirtilmiş 3x3 haneden oluşan iki saray vardır.

En üst ve en alt sıralarda, soldan sağa gördüğünüz taşlar: Kale, at, fil, vezir, şah, vezir, fil, at, kale.

3. ve 8. yatayda ikişer tane topgörüyorsunuz.

4. ve 7. yatayda beşer tane piyade görüyorsunuz.

Kaleler normal satrançtaki gibi oynar.

Atlar satrançtaki gibi oynar ama taşların üzerinden atlayamazlar. Yani bildiğimiz at hamlesini önce doğrusal olarak bir kare oynayıp sonra bir kare çapraz oynayarak yaparlar. Örneğin hemen önündeki kare dolu olan bir at ileri doğru hamle yapamaz.

Filler iki kare çapraz oynarlar ama aradaki kare boş olmalıdır. Filler ırmaktan geçemezler. Orijinal oyunda siyah ve beyaz fillerin işaretleri farklıdır ama bu önemli değildir.

Vezirler bir kare çapraz oynayabilirler, ama sarayın dışına çıkamazlar.

Şah doğrusal olarak bir kare oynayabilir, ama sarayın dışına çıkamaz. Yine siyah ve beyaz şahların işaretlerinin farklı olması önemli değildir. İki şah aynı sütunda aralarında başka bir taş olmaksızın karşı karşıya gelemezler, böyle bir pozisyon illegal bir pozisyondur. Mesela beyazın şahı e sütunundaki tek taş ise, ve siyahın şahı f sütunundaysa, siyah şah e sütununa gelemez.

Toplar hareket ederken normal kale gibi hareket ederler, ama taş almaları farklıdır. Topun rakip bir taşı alabilmesi için rakip taşla aralarında tam olarak bir adet taş bulunmalıdır. Bu taş her iki tarafın da taşı olabilir. Mesela başlangıç pozisyonunda toplar rakip atları alabilir.

Piyadeler: Çin satrancında piyadelerin taş almalarıyla hareketleri aynıdır. Bir piyade ırmağın kendi tarafındaysa bir kare ileri oynayabilir, ve aynı şekilde alabilir. Irmağın öbür tarafında ise sağa ve sola hareket etme özelliği kazanır ve yine bu yönlerde alabilir. Piyonlar hiçbir zaman geri oynamazlar. Son yataya ulaştıklarında terfi etmezler. Ve yine siyah ve beyaz piyonların işaretleri farklıdır ama bu önemli değildir.

Diğer kurallar

Önce beyazlar (bu tahtaya göre kırmızılar) oynar.

Oyun rakip şahı mat ederek ya da pat durumuna düşürerek kazanılır. Kazanmak için rakip şahı tehdit edersiniz ve bu tehditi engelleyemez ya da tehdit etmezsiniz ama rakibin yapabileceği legal bir hamle yoktur.

Sürekli şah çekme ve hamleleri tekrar etmek (bu iki durum normal satrançta beraberliğe götürür) yasaktır. Hamlelerin tekrarlanacağı durumda taraflar (özellikle tekrar durumuna yol açan taraf) başka hamleler yapmak zorundadır.

Eğer iki tarafın da rakip şahı mat etme ya da pat durumuna düşürme imkanı kalmamışsa oyun beraberedir.

Çin satrancının güzel ve heyecanlı bir oyun olmasına rağmen batıda yayılmama sebeplerinden en önemlisi geleneksel taşların Çinliler dışındakiler için çok karmaşık olmalarıdır. Geleneksel taşlar gerçekten de oyuna konsantre olmayı güçleştirmektedir. Ama yanda görüldüğü gibi bu durum kolaylıkla düzeltilebilir.

Çin satrancı şekilde görüldüğü gibi 10x9 bir tahtada toplar hariç satranç taşlarıyla ve kesişme noktaları yerine normal kareler üzerinde de (ve daha kolay olarak) oynanabilir. Şekilde ırmak maviyle, saraylar kırmızıyla gösterilmiştir.

Satranç çeşitlemeleri ana sayfasına