 |
 |
|
||
|
Η οπτική παρατήρηση ήταν καθοριστική σε πλήθος εφαρμογών. Βοηθήθηκε συχνά από διάφορα όργανα και εργαλεία που έκαναν ακριβέστερες τις σχετικές μετρήσεις και την καταγραφή τους. Στις επικοινωνίες έχουμε κάποιες πρώτες εφαρμογές συστηματοποιημένης οπτικής παρατήρησης, παρακάτω βλέπουμε μερικές ακόμα.
 |
| camera obscura |
Τα πρώτα βήματα της σημερινής φωτογραφίας φαίνεται να έγιναν από τον Αρχιμήδη. Χρησιμοποίησε κουτί απ' του οποίου μία μικρή τρύπα πέρναγε το φως και σχημάτιζε την εικόνα στην απέναντι επιφάνεια. Σε αυτή την επιφάνεια υπήρχε στερεωμένο χαρτί πάνω στο οποίο σκιτσάριζε ο Αρχιμήδης τις λεπτομέρειες που τον ενδιέφεραν όπως ακριβώς τις έβλεπε να προβάλλονται στην επιφάνειά του. Αρκετά αργότερα αυτό το είδος φωτογραφικής συσκευής γίνεται γνωστό σαν camera lucida.
Ήταν η πρώτη προσπάθεια ώστε να αποδοθούν με μεγαλύτερη ακρίβεια και πιστότερα οι εικόνες που ζωγραφιζόταν μέχρι τότε.
Σχεδόν κατά την Αναγέννηση στο ίδιο βασικό σχέδιο προστέθηκε φακός στην τρύπα για μεγαλύτερη φωτεινότητα και ακρίβεια, αλλά και κάτοπτρο ώστε η εικόνα να μην σχηματίζεται ανεστραμμένη. Παρόμοιες συσκευές χρησιμοποιήθηκαν μέχρι τα τέλη του 18ου αιώνα για ακριβές σκιτσάρισμα.
 |
| δωμάτιο - camera |
Παρόλα αυτά εξακολουθεί να αναφέρεται στα περισσότερα κείμενα που αναφέρονται στην ιστορία της φωτογραφίας όπως και σε σχετικές εγκυκλοπαίδειες, ότι η camera lucida σχεδιάστηκε το 1807 από τον Dr. William Wollaston και ότι η χρήση της camera obscura επεκτάθηκε στους καλλιτέχνες κατά τον 16ο αιώνα....
Από πότε ήταν όμως δυνατή η κατασκευή γυάλινου φακού; Αν δούμε τα εξαιρετικής ποιότητα βάζα από γυαλί που βρέθηκαν στην Μινωική Κρήτη παρατηρούμε την τεχνολογία διαθέσιμη με ικανοποιητική ακρίβεια από αρκετά παλιά. Τα γυάλινα αντικείμενα κατασκευαζόταν από μίγμα άμμου και ρητινώδους ύλης (γνωστό σαν φαγεντιανή) μαζί με πρόσθετα οξείδια χαλκού, σόδας, ή ποτάσας για επίτευξη των επιθυμητών αποχρώσεων. Το καλούπι ψηνότανε σε αρκετά υψηλή θερμοκρασία ώστε να επιτευχθεί υάλωση.
Με παρόμοιο τρόπο κατασκευαζόταν φυσικά και αρκετά μικρά αγάλματα. Αυτά γύρω στα 1600 π.Χ.
 |
| κρανίο φτιαγμένο από ορυκτό κρύσταλλο |
'Αγνωστης χρησιμότητας μυστηριώδη κρανία από ορυκτό κρύσταλλο έχουν βρεθεί στο Μεξικό αλλά και αλλού. Παραμένει άγνωστο το πώς κατασκευάστηκαν, από ποιους και με τι σκοπιμότητες, των θρησκευτικών τέτοιων μη εξαιρουμένων. Σε ένα υπάρχει τρύπα στην κορυφή του κρανίου πιθανώς για την τοποθέτηση κεριού (?) ενώ οι Gilbert & Cotterell θεωρούν ότι χρησίμευαν σαν φακοί για την συγκέντρωση των ακτινών του Ήλιου. Πιθανώς να ήταν ένας αναπτήρας της εποχής, αλλά μια τόσο έξοχη κατασκευή υποδηλώνει μάλλον και άλλα εκτός από μια θρησκευτική η διακοσμητική χρήση. Αν η μόνη σκοπιμότητα ήταν να ανάβουν φωτιές ή να στερεώνουν κεριά γιατί να μπούνε στον κόπο να τους δώσουν αυτό το σχήμα; Υπολογίστηκε ότι λόγω της σκληρότητας του ορυκτού και της εκπληκτικής επιφάνειας των κρανίων, αν σκαλίστηκαν στο χέρι θα χρειάστηκαν 150 ή και περισσότερα χρόνια τρίψιμο! (Να αποτολμήσουμε να συνδυάσουμε αυτό το γεγονός με την φήμη υγρών που ''μαλάκωναν τα μέταλλα και άλλα αντικείμενα'';)
Ανεξάρτητα από την σκοπιμότητα χρησιμότητα και κατασκευή τους παραμένουν ως απόδειξη ότι δεν χρειάστηκε να φτάσουμε στον 20ο αιώνα και τους τροχούς της Hoya για να στιλβωθεί κρύσταλλο!
Περισσότερα για τα κρυστάλλινα κρανία στο The Society of Crystal Skulls, International που φέρει το βάρος της 55χρονης έρευνας του Mr. F. R. Nocerino. Προσοχή στις απομιμήσεις, τονίζει ο δόκτωρ καθώς σήμερα πια κυκλοφορούν και κρανία σύγχρονης κατασκευής!-)
 |
| αναπαράσταση του χρυσελεφάντινου αγάλματος του Δία |
Το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Δία στην αρχαία Ολυμπία ήταν ένα από τα διάσημα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου. Έργο του Φειδία παρουσίαζε απαράμιλη τελειότητα τόσο σαν έργο τέχνης όσο και σαν τεχνικό επίτευγμα.
Ο φωτισμός του υποβοηθούταν από μια λιμνούλα από ελαιόλαδο που βρισκόταν μπροστά στο άγαλμα. Οι αντανακλάσεις του φωτός πάνω στο λάδι της λιμνούλας έδιναν ένα πολύ ιδιαίτερο χρυσαφένιο φωτισμό στο πρόσωπο του αγάλματος. Φωτισμό αντάξιο του Δία, πατέρα Θεών και ανθρώπων.
Ακόμα πιό εντυπωσιακός ήταν ο τηλε-φωτισμός του αγάλματος του Απόλλωνα στις Βάσσες Αρκαδίας.
Οι αρχαιότεροι καθρέπτες βρέθηκαν στην Ελλάδα, στην Αίγυπτο και στην Ρώμη. Χρησίμευαν κυρίως στον γυναικείο καλλωπισμό. Οι αρχαίοι κατασκευαστές χρησιμοποιούσαν δίσκους από μέταλλο και του λείαιναν την μία επιφάνεια όσο το δυνατόν καλύτερα. Οι περισσότεροι ήταν από μπρούντζο ή και από ψευδάργυρο, αλλά υπήρχαν και πολλοί από ασήμι ακόμα και από χρυσό. Λόγω του υψηλού κόστους κατασκευής τους ήταν αγαθό μόνο για λίγους. Αυτό όμως επέτρεπε στους κατασκευαστές τους να προσθέτουν και διάφορα διακοσμητικά στοιχεία γύρω απ' τον καθρέφτη με διάφορα αγάλματα που τον στήριζαν κλπ. κάνοντας τους περισσότερους καθρέπτες έργα τέχνης.
Καθρέπτες με πλάκα γυαλιού συναντάμε αρκετά αργότερα κοντά στον μεσαίωνα αλλά και πάλι με μεγάλο κόστος, ανάλογο του μεγέθους. Η ανακλαστική επιφάνεια ήταν και πάλι επιστρωμμένη με κάποιο μέταλλο όπως ασήμι, χρυσό ή ακόμα και λευκόχρυσο. Μέχρι σχετικά πρόσφατα ένας μεγάλος καθρέπτης συνήθως στο σαλόνι ήταν σαφές δείγμα πλούτου.
Σήμερα η βιομηχανική παραγωγή γυαλιού και η χρήση αλουμινίου σαν αντανακλαστικό μέταλλο, έκαναν τους καθρέπτες επιτέλους προσιτούς σε όλους.
Τα παραβολικά κάτοπτρα ήταν επίσης γνωστά από την αρχαιότητα (διάσημα από τον Αρχιμήδη) και μάλλον σε ευρεία χρήση μιας και σχετική αναφορά συναντάμε μέχρι και σε κωμωδία του Αριστοφάνη, όπου κάποιος προσπαθεί από μακριά να λιώσει το κερί σε πινακίδα σημειώσεων (που είχε επικάλυψη κεριού ώστε να γράφεται και να σβήνεται σχετικά εύκολα), κι έτσι να σβήσει το χρέος του που είχε αναγραφεί εκεί!
Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα περίπτωση αποτελούν οι συγκεντρωτικοί καθρέπτες που βρέθηκαν κατά την Ισπανική κατάκτηση τόσο του Περού όσο και του Μεξικού. Η χρήση τους για το άναμα της φωτιάς ήταν βέβαια τελετουργική και ενταγμένη στα θρησκευτικά τους έθιμα, αλλά ας σκεφτούμε ότι την ίδια εποχή η Ευρώπη δεν γνώριζε κάν την χρήση συγκεντρωτικών κατόπτρων.
 |
| ο Αρχιμίδης στο κεντρικό κάτοπτρο |
Ο Αρχιμήδης (290? - 212? π.Χ.), εκπληκτικός μαθηματικός και εφευρέτης του αρχαίου κόσμου ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τα κάτοπτρα και την διάθλαση αλλά δυστυχώς τα σχετικά συγγράμματα του έχουν χαθεί. Οι μαθηματικές του έρευνες δεν μεταφράστηκαν στα Λατινικά παρά τον 16 και 17ο αιώνα επηρεάζοντας ιδιαίτερα τις μεταγενέστερες μαθηματικές έρευνες.
Ο Αρχιμήδης λέγεται ότι χρησιμοποίησε κάτοπτρα για να βοηθήσει τον βασιλιά των Συρακουσών να αντιμετωπίσει την πολιορκία της πόλης.
Τον δωδέκατο αιώνα στο Book Of Histories (CHILIADES) by John Tzetzes διαβάζουμε:
Όταν ο Μαρκέλλος απομάκρυνε τα πλοία του σε απόσταση όσο μια βολής με τόξο, ο Αρχιμήδης έφτιαξε έναν καθρέπτη εξάγωνο (σ.τ.Μ. ίσως και εξάπλευρο σαν συγκεντρωτικό κάτοπτρο), και στην κατάλληλη απόσταση για το μέγεθος του καθρέφτη έβαλε μικρούς τετράγωνους καθρέπτες, οι οποίοι κινούταν από συνδέσεις με ένα είδος τροχαλιών κατά τέτοιο τρόπο που να μπορούν να προσανατολίζονται στον ήλιο χειμώνα καλοκαίρι.
(GREEK MATHEMATICAL WORKS. Classical Library Harvard University Press, Cambridge, 1941 Volume II, Page 19)
Δηλαδή το κόλπο που έκανε ήταν να χρησιμοποιήσει μικρούς καθρέφτες που στόχευαν σε ένα μεγαλύτερο (ανακατευθύνοντας την αντανάκλαση του ήλιου) και με αυτόν τον μεγάλο καθρέφτη να στοχεύει τα πλοία έχοντας πια συγκεντρώσει τις αντανακλάσεις των μικρότερων καθρεπτών. Εντυπωσιακό είναι ότι έφτιαξε και μηχανισμό για να διορθώνει την στόχευση των μικρών καθρεπτών στον μεγάλο, προφανώς όχι τόσο για διαφορές χειμώνα καλοκαιριού αλλά για τις διάφορες ώρες της ημέρας που ο ήλιος βρισκόταν σε άλλη θέση.
Σήμερα με την ίδια αρχή λειτουργίας έχουμε από απλούς ηλιακούς θερμοσίφωνες προσιτούς σε όλους μέχρι κλίβανο τήξης μετάλλων (στην νότια Γαλλία αν θυμάμαι καλά) που παίρνει ενέργεια μόνο από τον ήλιο.
 |
| ο τρούλος της εκκλησίας του Αγ. Χαραλάμπους στην Κωνσταντινούπολη |
Το 537 μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη ο αυτοκράτωρας Ιουστινιανός ανέθεσε στον Αρχιτέκτονα Ανθέμιο της κατασκευή του ναού της Αγίας Σοφίας. Ο ναός είχε αρκετά ενδιαφέροντα αρχιτεκτονικά στοιχεία, αλλά εδώ θα ασχοληθούμε μόνο με τον τρούλο του. Ο αρχικός τρούλος που κατασκευάστηκε είχε μια ρηχή καμπυλότητα πράγμα που τον έκανε αρκετά δύσκολο κατασκευαστικά από στατική άποψη. Έτσι άντεξε μόλις 20 χρόνια, αλλά εντυπωσίασε όλους όσους τον είδαν! Είχε την ιδιότητα να συγκεντρώνει το φώς από τα περιφεριακά του παράθυρα και να το διατηρεί σταθερό για όλη την διάρκεια της μέρας. Τα περιφερειακά παράθυρά του ήταν έτσι σχεδιασμένα και κατασκευασμένα που να εστιάζουν με συγκεντρωτικά κάτοπτρα το φως στον τρούλο που ήταν καλυμμένος με ψηφίδες εφυαλωμένου χρυσού και λειτουργούσε σαν τεράστιο κάτοπτρο πρός το εσωτερικό της εκκλησίας. Το σταθερό φώς που υπήρχε διαρκώς στον τρούλο έδινε μια απόκοσμη ανατατική εντύπωση σαν Θείο φώς!
για περισσότερα : Τέχνη & μυστικισμός - εκδόσεις Αρχέτυπο
 |
 |
| o αρχαίος φακός «Lanyard» |
Στα ερείπια της Νινευής, πρωτεύουσας της Ασσυρίας βρέθηκε λείος οπτικός φακός τελειότητας αντίστοιχης με των σημερινών.
Παρόλο που αμφισβητήθηκε η χρησιμότητα του σύμφωνα με τα σημερινά κριτήρια περί της καθαρότητας, σχήματος και οπτικής διόρθωσης των φακών και μερικοί ερευνητές αμφισβητούν ότι χρησιμοποιήθηκε ως φακός με την ακριβή έννοια της λέξης, μερικές παρατηρήσεις στο όλο θέμα μας οδηγούν σε διαφορετικά συμπεράσματα:
Παρόμοιοι φακοί της ίδια περιόδου βρέθηκαν επίσης στην Λιβύη στο Ιράκ, στο Μεξικό , στον Ισημερινό και στην κεντρική Αυστραλία. Στο Μεξικό, στην πόλη Λα Βέντα, βρέθηκαν επίσης και μικροί κοίλοι καθρέφτες που αποδίδονται στην εποχή των Ολμέκων που θεωρούνται οι αρχαιότεροι κάτοικοι του Μεξικού. Οι αρχαιολόγοι βρήκαν καθρέπτες στην Αίγυπτο που χρονολογούνται το 1900 π.Χ. και υπάρχουν γραπτές αναφορές για «γυαλιά οράσεως» στο Ισραήλ προ 1500 ετών.
O περίφημος «Lanyard Lens» που ονομάστηκε έτσι από το όνομα του Sir Austen Henry Lanyard που τον ανακάλυψε στην Νινευή το 1850 και χρονολογείται το 721-705 π.Χ.! Ο Lanyard είχε ήδη ταρακουνήσει το αρχαιολογικό κατεστημένο ξεθάβοντας τα ερείπια της Νινευή το 1849. Επί πολύ καιρό θεωρήθηκε σαν ο πρώτος γνωστός φακός. Από μερικούς ερευνητές θεωρείται ότι πρόκειται απλά για ένα αντικείμενο διακοσμητικής χρήσης και βασίζουν την άποψη αυτή σε μερικά χαρακτηριστικά του όπως την ανώμαλη και μη τροχισμένη περίμετρο που υποδηλώνει σκάλισμα και όχι τρόχισμα και τις εγγενείς ανωμαλίες του φακού (νερά) που είναι μάλλον διακοσμητικής αξίας και μειώνουν πολύ την χρησιμότητά του σαν μεγεθυντικού φακού. Ο φακός εκτίθεται στο Βρετανικό Μουσείο, δωμάτιο 55.
Δεν είναι όμως ο μόνος πανάρχαιος φακός που βρέθηκε! 'Αλλος ένας, πολύ καλύτερης οπτικής ποιότητας βρέθηκε στην Ίδη, στο γνωστό βουνό της Κρήτης.
για περισσότερα: BBC News, Thursday, July 1, 1999
Ο Δημόκριτος (460 - 370 π.Χ.) έκανε τις πρώτες απόπειρες να εξηγήσει την όραση και την αντίληψη των χρωμάτων πίστευε ότι η αίσθηση δημιουργούταν από το σχήμα και το μέγεθος των «ατόμων», και ότι το χρώμα οφείλετο σε διαφορές όπως η «τραχύτητα» των επιμέρους ατόμων. Πόσο μακριά ήταν από την διαφορά μήκους κύματος του φωτός που αναφέρει η σημερινή θεωρία;
2ος αιώνας π.Χ.: Ο Κλαύδιος Πτολεμαίος (85-165 μ.Χ.) περιγράφει την διάθλαση του φωτός που φαίνεται στην παραμόρφωση που παρουσιάζει ένα ραβδί βυθισμένο σε μια λίμνη με νερό και προχωρεί καταγράφοντας τις γωνίες με ακρίβεια μισού βαθμού. Υπολόγισε με ιδιαίτερη ακρίβεια τον δείκτη διάθλασης του νερού! Ενδιαφέρθηκε και για την διάθλαση του φωτός στην ατμόσφαιρα αλλά συνέχισε να πιστεύει ότι η όραση προκαλείται από ακτίνες που εκπέμπονται από το μάτι. Από τα 5 συγγράμματα του περί οπτικής μόνο ένα διασώθηκε.
1ος αιώνας μ.Χ. Ο Σενέκας περιγράφει μεγέθυνση με την χρήση σφαίρας νερού. Έγραψε τα εξής: «Τα γράμματα, όσο μικρά και να είναι φαίνονται μεγεθυσμένα και πιο καθαρά μέσα από μια σφαίρα από γυαλί γεμισμένη με νερό.»
Σημαντικές προσπάθειες πάνω στην οπτική έκανε και ο 'Αγγλος καλόγερος Roger Bacon (εδώ έγινε γνωστός ως Ρογήρος Βάκων με την μεταφραστική μανία μέχρι και ονομάτων), περιγράφοντας μικροσκόπια και τηλεσκόπια (Perspectiva, 1267): «Great things can be performed by refracted vision. If the letters of a book, or any minute object, be viewed through a lesser segment of a sphere of glass or crystal, whose plane is laid upon them, they will appear far better and larger. .». (Το 1267 λοιπόν ο Bacon φτάνει στο ίδιο συμπέρασμα με τον Σενέκα, 14 αιώνες μετά.)
Ήταν από τους πρώτους σύγχρονους δυτικούς που χρησιμοποίησε μεγεθυντικό φακό. Περιέγραψε στο βιβλίο του «πραγματεία περί οπτικής» κατασκευή μικροσκοπίων, τηλεσκοπίων και γυαλιών οράσεως. Παρ' όλα αυτά πέθανε το 1294 ντροπιασμένος και φυλακισμένος μιας και θεωρήθηκε μάγος απ' τους συγχρόνους του...
Το απλούστερο μικροσκόπιο του κόσμου, πράγματι, δεν είναι παρά μια σταγόνα νερό που κρατείται λόγω επιφανειακής τάσης σε μια τρύπα. Είναι τόσο προφανές που εννοούμε να αποδίδουμε την «ανακάλυψη» του μικροσκοπίου στον Λέβενχουκ. Εφευρέτης του απλού μικροσκοπίου ενός φακού παραμένει η φύση που γεμίζει τα φύλλα και τους ιστούς της αράχνης με μικρούς και μεγαλύτερους φακούς μετά από κάθε βροχή. Από κει και πέρα το μόνο που χρειάζεται είναι ένα παρατηρητικό μάτι. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι νόμοι της οπτικής που διέπουν τα μικροσκόπια και ειδικά τα έχοντα περισσότερα από έναν φακό, είχαν ήδη μελετηθεί και αναλυθεί από την εποχή των Αρχαίων Ελλήνων σύμφωνα με τα ιστορικά ευρήματα και το πιθανότερο είναι πως ήταν ήδη γνωστοί πολύ παλαιότερα.
Ο Πλούταρχος αποδίδει στον Αρχιμήδη την χρήση οπτικών οργάνων που τα χρησιμοποιούσε μεταξύ άλλων και για να αποδείξει το μέγεθος του ήλιου.
Οι 'Aραβες πέρασαν σε ευρύτερη χρήση του φακού σχεδόν το 1000 μ.Χ. 962-1038 μ.Χ. Ο 'Αραβας λόγιος Alhazen έγραψε το Opticae Thesaurus που ασχολείτο με κανόνες οπτικής αλλά περιέγραψε και την ανατομία του ματιού καθώς και το πώς ο φακός του ματιού προβάλει την εικόνα στο εσωτερικό.
Κάποιοι πιστεύουν ότι οι 'Αραβες είχαν ήδη αρχίσει να χρησιμοποιούν τηλεσκόπια από την εποχή τον Σταυροφοριών.
Ο Λεοναρντο ντα Βίντσι μελετώντας την ιδέα της φωτογραφίας περιέγραψε πρώτος τις ιδέες του για φωτογραφικό χαρτί επιστρωμένο με φωτοευαίσθητα χημικά υγρά, όπως και την διαδικασία εμφάνισης με την βοήθεια άλλων χημικών υγρών.
Ήδη όμως ο Σοφοκλής (495 π.Χ. ) είχε περιγράψει με ποιητικό τρόπο την ανάγκη «να προστατεύεται ένα φωτοευαίσθητο υλικό σε ένα σκοτεινό δωμάτιο». Ο νιτρικός άργυρος άλλωστε δεν ήταν άγνωστος στους αρχαίους 'Αραβες αλχημιστές.
Το 1822 ο Nieps στην Γαλλία και το 1833 ο Fox Talbot στην Αγγλία κατάφεραν να τυπώσουν φωτογραφίες...
 |
| αρχαίος φακός Visby |
Θεωρείται εξαιρετικά πιθανό οι Βίκινγκς να χρησιμοποιούσαν τηλεσκόπια εκατοντάδες χρόνια πριν οι Ολλανδοί κατασκευαστές φακών «ανακάλυψουν» τη συσκευή στα τέλη του 16ου αιώνα μ.Χ. Αυτή η εκπληκτική πιθανότητα προέκυψε από την έρευνα φακών που βρέθηκαν σε τοποθεσία του νησιού Gotland στην Βαλτική θάλασσα. Αρχικά θεωρήθηκαν απλά διακοσμητικά στοιχεία (κι αυτοί;). «Φαίνεται ότι οι ελλειπτικοί φακοί ανακαλύφθηκαν πολύ νωρίτερα από όσο νομίζουμε και αυτή η γνώση χάθηκε» είπε ο Dr. Olaf Shcmidt του Πανεπιστημίου Aalen στην Γερμανία.
Ο Dr. Karl-Heinz Wilms πρωτοάκουσε για τους, αποκαλούμενος τώρα, φακούς Visby, το 1990 όταν έψαχνε για εκθέματα στο μουσείο του Μονάχου. Ο δόκτωρ βρήκε μια φωτογραφία του φακού σε ένα βιβλίο και αποφάσισε να εξετάσει το πρωτότυπο.
Παρόλα αυτά μόνο το 1997 πήγαν τρεις επιστήμονες στο Gotland για να κοιτάξουν από κοντά αυτούς τους 10 φακούς που βρίσκονταν κλειδωμένοι σε αποθήκη τοπικού μουσείου. Ο Dr. Olaf Schmidt είπε στο BBC: «Ήμουν ενθουσιασμένος φυσικά. Η στίλβωση μερικών φακών ήταν εξαίρετη. Η οπτική ποιότητα ήταν πολύ καλή».
 |
| μοντελοποίηση για μελέτη φακού Visby |
Η μεγάλη έκπληξη ήρθε όταν οι φακοί ελέγχθηκαν προσεκτικά από την επιστημονική ομάδα. Οι φακοί πέρασαν με επιτυχία μια σειρά από τεστ τόσο καλά όσο και πολλά σύγχρονα οπτικά. Φτιαγμένοι από ορεία κρύσταλλο οι φακοί έχουν ακριβές σχήμα που προδίδει προχωρημένο και ικανό τεχνίτη. Τα καλύτερα δείγματα έχουν διάμετρο 50 χιλιοστών και 30 χιλιοστά πάχος στο κέντρο τους.
«Η επιφάνεια μερικών έχει σχεδόν τέλειο ελλειπτικό σχήμα» λέει ο Dr. Schmidt. «Προφανώς κασκευαστήκαν με περιστροφική κατεργασία σε τόρνο». Οι φακοί έχουν μια κατασκευή που τους κάνει θαυμάσιους μεγεθυντές. «Μπορεί να χρησιμοποιήθηκαν σαν μεγεθυντές, για την χρήση λεπτών σκαλισμάτων, ή μπορεί να χρησιμοποιήθηκαν για το άναμμα φωτιάς ή την καυτηρίαση πληγών». Αυτό όμως που ενθουσιάζει τους ερευνητές είναι ότι η εξαιρετική κατασκευή των φακών εγείρει την πιθανότητα να χρησιμοποιήθηκαν για κατασκευή τηλεσκοπίου, 500 χρόνια πριν οι πρώτες δειλές απόπειρες κατασκευής τηλεσκοπίων υλοποιηθούν στην Ευρώπη στα τέλη του 16ου αιώνα.
 |
| αρχαίοι φακοί Visby |
Οι κρύσταλλοι του Gotland αποδεικνύουν ότι ειδικευμένες τεχνικές κατασκευής φακών χρησιμοποιούντο από τεχνίτες εδώ και 1000 χρόνια τουλάχιστον. Σύμφωνα με τους ερευνητές είναι προφανές ότι οι τεχνίτες σε αυτή την περίπτωση γνώριζαν περισσότερα για την διάθλαση του φωτός από τους επιστήμονες της εποχής. Πιθανόν να μάθανε από τα λάθη τους καθώς οι επιστήμονες θεωρούν ότι τα μαθηματικά που χρειάστηκαν για να υπολογιστεί η βελτίωση ενός φακού δεν ήταν διαθέσιμα παρά μετά από εκατοντάδες χρόνια. Οι ερευνητές υποθέτουν ότι η γνώση αυτή ήταν στην κατοχή λίγων ίσως και μόνο ενός, τεχνίτη. Αλλά ίσως οι Βίκινγκς δεν κατασκεύασαν μόνοι τους φακούς! «Υπάρχουν υπόνοιες ότι οι φακοί κατασκευάστηκαν στην αρχαία αυτοκρατορία του Βυζαντίου ή σε περιοχή της ανατολικής Ευρώπης» λέει ο Dr. Schmidt. Μερικοί από τους φακούς εκτίθενται στο ιστορικό μουσείο του Visby και μερικοί στο Εθνικό Σουηδικό μουσείο στην Στοκχόλμη. Μερικοί πρέπει να έχουν χαθεί περνώντας σε ιδιωτικές συλλογές.
για περισσότερα: BBC News, April 5, 2000.
Οι γνώσεις οπτικής και τα οπτικά βοηθήματα που φαίνεται να υπήρχαν δεν ταιριάζουν με τις γνώσεις μας γι' αυτούς. Αυτό οδηγούσε και σε άνεση μικρογραφίας! Ο Κικέρων αναφέρει ότι είδε την Ιλιάδα γραμμένη σε δέρμα που χώραγε σε καρυδότσουφλο (!!)
O Νέρωνας λέγεται ότι παρακολουθούσε τις παραστάσεις των μονομάχων μέσα από ένα μικρό γυαλί στο δαχτυλίδι του (διόρθωση μυωπίας άραγε ή κιάλι;)
Ήταν ο Πλίνιος και η πολυσυζητημένη παράγραφός του για τον Νέρωνα που ξεκίνησε την φήμη ότι ο Νέρων παρακολουθούσε τους αγώνες των μονομάχων μέσα από ένα σμαράγδι, ο Πλίνιος όμως μίλησε για αντανάκλαση. Αναφέρει επίσης καθρέπτες από χαλκό, ασήμι, οψιδιανό και γυαλί (!). Ο Σενέκας αναφέρει καθρέπτες που μεγεθύνουν, μικραίνουν, παραμορφώνουν το ύψος η το πλάτος ενός αντικειμένου, και άλλους που δημιουργούν την εντύπωση ειδώλου ίδιου μεγέθους με το φυσικό (το πρώτο viewfinder της εποχής). Παρόλα αυτά τα σμαράγδια είναι διάφανα, και παρόλο που ο Hirschberg επιμένει να πιστεύει ότι ο Νέρωνας έβλεπε την αντανάκλαση των αγώνων με την πλάτη γυρισμένη στο στάδιο, όσο άβολο κι αν είναι αυτό, θεωρούμε απίθανο ο Νέρωνας, όντας εξαιρετικά παρανοϊκός, να γύρναγε την πλάτη του στους μονομάχους. Οι γνώμες για το θέμα διίστανται αλλά τα σμαράγδια κοβόντουσαν έτσι ώστε να δίνουν μια ορθή εικόνα - ότι χρειαζόταν τελικά ένας μύωψ, και αν ο Νέρωνας το χρησιμοποιούσε για αυτόν τον λόγο πρόκειται για την πρώτη καταγεγραμμένη από τους Ρωμαίους χρήση οπτικού βοηθήματος.
Ο Μαυρίτιος παρακολουθούσε απ' το ακρωτήριο της Σικελίας τις ακτές της Αφρικής με το «ναυσκόπιο», τι είδους τηλεσκόπιο ήταν αυτό;
Στην Πάρμα λέγεται ότι υπάρχει ένα πετράδι που φόραγε ο Μιχαήλ Aγγελος το σκάλισμα του οποίου είναι 2000 ετών και περιλαμβάνει επτά γυναίκες που φαίνονται μόνο με ισχυρή μεγέθυνση! Καταλαβαίνετε βέβαια ότι υπήρχαν αντίστοιχες ικανότητες για μικρογραφία κλπ.
 |
| σύγχρονο μικροσκόπιο |
Τα διορθωτικά γυαλιά οράσεως γίνανε ευρύτερα γνωστά το 1280-1285 ξεκινώντας από την Φλωρεντία της Ιταλίας (κατ' άλλους το 1317 από τον Amati). Γιατί μεσολαβεί λοιπόν ένα κενό δώδεκα και αιώνων από τον Νέρωνα μέχρι την Φλωρεντία;
Στην Κολομβία βρέθηκαν πανάρχαιοι φακοί που με κατάλληλο συνδυασμό δημιουργούν μικροσκόπιο!
Οι αστρολογικές γνώσεις και οι περιγραφές των ουρανίων σωμάτων τόσο φυσικά όσο και συμβολικά (μέσω μυθολογίας) από πολλούς λαούς φαίνεται να επιβεβαιώνει την ύπαρξη οπτικών βοηθημάτων όπως τηλεσκόπια.
Και όσο μιλάμε για πράγματα εντός του πλανητικού μας συστήματος ίσως τα πράγματα να φαίνονται απλά. Όταν όμως έχουμε πανάρχαιες πληροφορίες για τον Σείριο πού μόλις πρόσφατα επιβεβαιώθηκαν τότε είναι προφανές ότι κάτι μας διαφεύγει απ' αυτά που νομίζουμε ότι ξέρουμε...
Οι Εσκιμώοι είχαν πάντα να αντιμετωπίσουν το έντονο πρόβλημα της αντανάκλασης του φωτός στο χιόνι, αλλά δεν είχαν διαθέσιμα τα σημερινά γυαλιά ηλίου που κάνουν την όραση στο χιόνι τόσο ευκολότερη. Έφτιαξαν λοιπόν κάτι που μοιάζει σε σχήμα με τα γυαλιά ηλίου αλλά έχει μόνο μια λεπτή οριζόντια σχισμή μέσα από την οποία μπορεί να βλέπει αυτός που τα φοράει. Με αυτό τον τρόπο το μάτι δέχεται μόνο την άμεσα χρήσιμη πληροφορία γλιτώνοντας απ' όλες τις φωτεινές αντανακλάσεις.
Οι κάτοικοι των Ιμαλαΐων αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα με τις αντανακλάσεις του χιονιού αλλά η μέθοδος αντιμετώπισης είναι διαφορετική. Περιορίζουν το οπτικό τους πεδίο μέσα από ένα λεπτό ύφασμα από μακρίτριχο νήμα που φοράνε πάνω στα μάτια τους. Με αυτό τον τρόπο μειώνουν κατά πολύ την ποσότητα φωτός και αντανακλάσεων που πέφτει στο μάτι απολαμβάνοντας ξεκούραστη οπτικά παραμονή σε χιονισμένες περιοχές.
Ο διάσημος σαν ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου φάρος της Αλεξάνδρειας είχε πολλές χρήσεις αλλά οι κυριότερες ήταν να φαίνεται από μακριά και να βλέπει μακριά. Κατασκευάστηκε γύρω στο 280 π.Χ. και το συνολικό του ύψος υπολογίζεται σε 117 μέτρα. Τα πλοία της εποχής μπορούσαν να δούνε την μέρα τον καπνό από την φωτιά που έκαιγε στην κορυφή του, και την νύχτα την φλόγα της. Λέγεται μάλιστα ότι με την βοήθεια ενός φακού το φως της φλόγας φαινόταν πολύ πιο μακριά. 'Αλλες φήμες αναφέρουν ότι με τον ίδιο φακό που μπορούσαν να δούν πολύ μακριά σαν τηλεσκόπιο, μπορούσαν και να κάψουν καράβια από μακριά.
Οι Ηράκλειες στήλες στο Γιβραλτάρ λέγεται ότι ήταν ακόμα παλιότεροι φάροι, όπως φυσικά και ο διάσημος «κολοσσός της Ρόδου».
Περισσότερα για τον φάρο της Αλεξάνδρειας μπορείτε να δείτε στο Ancient Skyscraper όπου αναλύεται η πιθανότητα χρήσης ηλεκτρισμού για το φως του φάρου.
Το σκοτάδι ποτέ δεν ήταν ιδιαίτερα προσφιλές στους ανθρώπους γι αυτό και ανέπτυξαν διάφορους τρόπους να το αντιμάχονται. Οι πρώτες μορφές ήταν η φωτιά και κάποια απλά ξύλα απ' την φωτιά που αναμμένα πρόσφεραν κάποιο φωτισμό στον γύρω χώρο. Γρήγορα παρατηρήθηκε ότι κάποια από αυτά ήταν καταλληλότερα. Σιγά σιγά φτάσανε στην συνέχεια σε λυχνάρια που έκαιγαν λάδι ή ζωικό λίπος όπως και σε κεριά κατασκευασμένα από διάφορα λίπη. Σε κάποιες περιοχές που υπήρχαν επιφανειακές πετρελαιοπηγές δεν άργησαν να δώσουν ακόμα πιο δυνατά φωτιστικά διυλίζοντας στοιχειωδώς το μαζούτ και παίρνοντας κάτι σαν νάφθα.
Μία άλλη φήμη που διασώθηκε σε πολλούς λαούς είναι κάποια λυχνάρια που έκαιγαν για αιώνες χωρίς κανένας να προσθέτει καύσιμο! Κάτι τέτοιο λέγεται ότι βρέθηκε στον τάφο της κόρης του Κικέρωνα κοντά στην Αππία οδό της Ρώμης.
Ο Ισπανός εξερευνητής Μάρκο Σεντενέρα αναφέρει ότι στα 1601 στο κέντρο του Μάτο Γκρόσσο κοντά στην σημερινή πόλη Ντιαμαντίνο βρήκε ένα ραβδί που στην κορυφή του είχε μία σφαίρα κι έστελνε ολόγυρα δυνατό φως.
Στην Ολλανδική Νέα Γουινέα αναφέρονται σφαίρες διαμέτρου 3 μέτρων ανεβασμένες σε κολώνες που φώτιζαν ασταμάτητα.
Σε πολλά κλειστά μέρη όπως τα υπόγεια της μεγάλης πυραμίδας παρατηρούμε καταπληκτικές τοιχογραφίες διατηρημένες χωρίς ίχνη καπνού στους γύρω τοίχους. Ποιο σύστημα φωτισμού χρησιμοποιούσαν τόσο οι καλλιτέχνες για να ζωγραφίσουν αυτές τις τοιχογραφίες όσο και οι θεατές τους για να τις θαυμάσουν;
Ας κάνουμε μια ιστορική αναδρομή στα αιώνια φωτιστικά.
Οι παλαιότερες αναφορές φυσικά είναι στην Ελληνική θρησκεία με τον Προμηθέα και το έγκλημά του - το να δώσει την φωτιά - γνώση στην ανθρωπότητα ενώ μέχρι τότε ήταν αυστηρά ιδιοκτησία των θεών. Από μια οπτική γωνία, εδώ, το φως είναι μια σύνδεση με τους θεούς, μια αιώνια φλόγα μικρό κομμάτι της αθάνατης φύσης τους.
Όμως, Ναοί παντού στον κόσμο είχαν να επιδείξουν παρόμοια θαύματα και όχι μεταφορικά μιλώντας. Στην Έξοδο, κεφάλαιο 27 γίνεται περιγραφή του πως η τράπεζα πρέπει να φωτίζεται από μια ''λάμπα που θα καίει πάντα''. Ο άγιος Αυγουστίνος περιγράφει ένα ναό αφιερωμένο στην Αφροδίτη στον οποίο ιερή φλόγα έκαιγε έξω αλλά δεν έσβηνε ποτέ ούτε από τον άνεμο ούτε από τη βροχή.
Αλλά και ο Παρθενώνας μέχρι και την εποχή της τουρκοκρατίας που λειτουργούσε σαν τζαμί, είχε στο εσωτερικό του δύο στιλπνούς λίθους που εξέπεμπαν μια παράδοξη λάμψη. Οι εκάστοτε πιστοί το απέδιδαν σε θαύμα των θεών τους.
για περισσότερα : «Ο Αναδρομάρης » του Δ.Καμπούρογλου
«Αττική η μαγική γη» κεφάλαιο Αθήνα του Μ.Τσικλίδη
Στον καιρό των φιλοσόφων της Ρώμης και της Ελλάδας η αιώνια φλόγα πήρε μια λιγότερο φιλοσοφική και πιο υλική μορφή. Ο Πλίνιος πίστευε ότι μια λάμπα γεμισμένη με το αγνότερο λάδι και με φυτίλι από αμίαντο θα μπορούσε να καίει για πάντα. Παρόμοιες ιδέες είχε και ο Ήρων ο Αλεξανδρεύς. Κανείς από τους δύο δεν θεώρησε σκόπιμο να καταφύγει στην μαγεία ή την αλχημεία, πίστευαν πως ότι χρειαζόταν ήταν η απλότητα της μορφής και η καθαρότητα των συστατικών.
Τεράστια ποσά γνώσης του αρχαίου κόσμου χάθηκαν στο Μεσαίωνα. Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για το ενδιαφέρον που είχε υπάρξει για τα αιώνια φωτιστικά αλλά σχεδόν όλες οι ανακαλύψεις μετέπειτα τέτοιων γίνανε σε περιοχές της πρώην Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
Συχνά τα φωτιστικά βρίσκονταν σε τάφους, εν είδη προσφοράς. Είχαν οι φιλόσοφοι ή τεχνίτες της Ρωμαϊκής περιόδου ανακαλύψει το μυστικό της αιώνιας φλόγας; Το ερώτημα είναι πολύ ενδιαφέρον και η μεταγενέστερη ιστορία ρίχνει και άλλο ...λάδι στη φωτιά !-)
Το 527 μ.Χ. κατά την βασιλεία του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ιουστινιανού, μετατροπές σε ένα παλιό κτίριο στην Έδεσσα της Συρίας, αποκάλυψαν βαθούλωμα στον τοίχο στο οποίο έκαιγε μια λάμπα. Μια επιγραφή δίπλα στη λάμπα ανέφερε ότι ανάφτηκε το 27 μ.Χ. Αρχαίος σταυρός που βρέθηκε στο ίδιο μέρος ανάγεται στην πρωτοχριστιανική εποχή αν και θα μπορούσε να ήταν και μεταγενέστερη προσθήκη. Δεν δόθηκε κάποια εξήγηση για το πώς η λάμπα έκαιγε για 500 χρόνια.
Ο Μεσαίωνας ήταν σκοτεινή περίοδος για τη γνώση. Λίγα γίνανε για να διατηρηθεί η γνώση του παγανιστικού παρελθόντος της Ευρώπης και ακόμα λιγότερα για την επιστήμη. Μερικές αναμνήσεις αιώνιου φωτός βρίσκονται εδώ και 'κει.
Ο συγγραφέας Marcus Grecus το 1300 μ.Χ., περίπου συγγράφει το Liber Ignium (βιβλίο της φωτιάς;) στο οποίο διατείνεται ότι αιώνιο φως μπορεί να επιτευχθεί με μια μάζα από πολτοποιημένα φωσφορίζοντα σκουλήκια. Προφανώς δεν μπορούσε να διαχωρίσει μεταξύ του φθορισμού και της έννοιας της αιώνιας λάμπας όπως την περιέγραψαν ο Πλίνιος και ο Ήρων.
Στον 15ο αιώνα η Ευρώπη άρχισε να συνειδητοποιεί την πνευματική και ιστορική της κληρονομιά. Η Αναγέννηση δημιούργησε ένα μεγάλο ενδιαφέρον για την τέχνη και την επιστήμη των αρχαίων. Μνημεία μελετήθηκαν για τα αρχιτεκτονικά τους μυστικά. Αγάλματα ξεθάφτηκαν, καθαρίστηκαν και αντιγράφηκαν. Αρχαίοι τάφοι Ελλήνων και Ρωμαίων ξεθάφτηκαν προς αναζήτηση θησαυρών. Αποτέλεσμα αυτής της μανίας του να ξεθαφτεί το παρελθόν ήταν να ανακαλυφθούν και αιώνια φωτιστικά, in situ, και σε μερικές περιπτώσεις πρέπει να καίγανε για χίλια χρόνια ή και περισσότερο.
Το 1401 ανακαλύφθηκε ο τάφος του Πάλλα, γιου του βασιλιά της Τρωικής περιόδου Evander. Μέσα στον τάφο βρέθηκε λάμπα να καίει. Αυτό από μόνο του είναι εκπληκτικό καθώς ο Πάλλας πέθανε τον 12ο αιώνα προ Χριστού. Εκπληκτικότερο το γεγονός ότι δεν μπορούσαν αυτοί που βρήκαν τον τάφο να σβήσουν τη λάμπα. Ούτε ο αέρας την επηρέαζε ούτε το νερό και μόνο όταν την αδειάσανε από το υγρό που περιείχε έσβησε. Έκαιγε επί 2.600 χρόνια.
Ο Ermalao Barbaro, επίσκοπος της Βερόνα (1410-1471), είναι γνωστότερος σαν ο μεταφραστής των μύθων του Αισώπου. Έγραψε για μερικές ανακαλύψεις αιώνιων φωτιστικών και ανέφερε με λεπτομερή περιγραφή μια που βρέθηκε το 1450:
Ένας χωρικός, σκαλίζοντας χωράφι κοντά στην Padua, στην Ιταλία, βρήκε ένα μεγάλο σεντούκι. Νομίζοντας ότι ανακάλυψε θησαυρό άνοιξε ανυπόμονα το κουτί. Μέσα βρισκόταν μια μεγάλη πήλινη λάρνακα πλαισιωμένη από δύο μικρότερα βάζα, ένα χρυσό και ένα ασημένιο. Οι μεταλλικές αυτές κανάτες περιείχαν ένα υγρό αγνώστου συνθέσεως. Μέσα στην λάρνακα βρισκόταν μικρότερο κεραμικό βάζο στο οποίο έκαιγε αρχαία λάμπα. Η εξωτερική λάρνακα έφερε αυτή την επιγραφή σκαλισμένη πάνω της:
«Αυτή η προσφορά αφιερώνεται στον Πλούτωνα. Κλέφτες, μην αγγίζετε! Αυτό το μέρος είναι άγνωστο γιατί είναι κρυμμένο στη γη. Ο Μάξιμος Ολύβιος έβαλε αυτό το αγγείο εδώ με σωστή προσφορά. Βρίσκεται εδώ σαν απλόχερη προσφορά για τον ίδιο και την ευημερία του. Το υγρό δεν αξίζει όσο τα υπόλοιπα».
Η τελευταία φράση είναι λίγο ανειλικρινής, εάν επρόκειτο για υγρό αιώνιας λάμπας. Η μικρότερη πήλινη λάρνακα είχε επίσης επιγραφή:
«Φύγετε από 'δω! πηγαίνετε στα βάθη, κλέφτες! εσύ που το πρόσωπό σου και τα ενδύματά σου είναι σαν ενός κατασκόπου. Αποχώρησε τόσο γρήγορα όσο ο Ερμής, με το ταξιδιωτικό του καπέλο και το ιατρόσημο. 'Αφησε το μεγάλο δώρο του Μάξιμου Ολύβιου αφιερωμένο στον Πλούτωνα».
Ένα εντυπωσιακό δώρο πράγματι για τον Θεό του Κάτω Κόσμου. Γίνανε μερικές απόπειρες να αναλυθεί το υγρό αλλά η επιστήμη της εποχής δεν ήταν επαρκής. Η τελική ετυμηγορία ήταν ότι επρόκειτο για κάποιου είδους «αλχημιστικό υγρό».
Η Ιταλία αποδείχτηκε πλούσια πηγή σε λάμπες τάφων. Ο Guido Pancirolli, στις αρχές του 16ου αιώνα, περιέγραψε το άνοιγμα του τάφου της Tullia, κόρης του Μάρκου Κικέρωνα. Παρά την παρέλευση 1550 χρόνων μια λάμπα βρέθηκε να καίει αμυδρά στον τάφο. Αντίθετα με άλλες, αυτή έσβησε όπως μπήκε φρέσκος αέρας στον ταφικό θάλαμο.
'Αλλοι Ιταλοί αναζητητές βρήκαν μυστηριώδεις αρχαίες λάμπες. Ο Ludovico Vives βρήκε ταφική λάμπα το 1520 που έκαιγε για 1050 χρόνια. Ο Giovanni della Porta κατέγραψε την εύρεση λάμπας σε Ρωμαϊκό τάφο στο νησί Nesis. Ο τάφος προηγείτο της χριστιανικής εποχής αλλά η λάμπα ήταν ακόμα αναμμένη όταν βρέθηκε, το 1500. Αυτή είχε μια ενδιαφέρουσα παραλλαγή - ήταν κλεισμένη σε γυάλινη θήκη (φιάλη). Αυτό έκανε το γεγονός διπλά απίστευτο καθώς κάθε καύση απαιτεί οξυγόνο. Για να συμβαίνει κάτι τέτοιο θα έπρεπε είτε φρέσκος αέρας να έμπαινε μέσα στη φιάλη η με κάποιο άλλο τρόπο να παράγεται οξυγόνο κατά την διαδικασία της καύσης της ίδιας, όπως με τους σύγχρονους πυραύλους και τα καύσιμά τους.
Βρέθηκαν και άλλες λάμπες σε διάφορα μέρη της Ευρώπης που υπήρξαν υπό Ρωμαϊκή κατοχή. Ο Βρετανός ιστορικός Cambden, στο Description of Yorkshire (1586) περιγράφει ανεύρεση αναμμένης λάμπας στον τάφο του Κωνστάντιου Χλωρού. Ο Χλωρός, πατέρας του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου του Μεγάλου, πέθανε στο Γιόρκσαϊρ το 306 μ.Χ.
'Αλλη μια λάμπα βρέθηκε στην Αγγλία κατά την διάρκεια της βασιλείας του Ερρίκου του 3ου. Αυτός είχε ήδη διαχωριστεί με την Καθολική εκκλησία και το 1539 διέταξε την διάλυση των μεγάλων μοναστηριών της Βρετανίας. Κατά την νομιμοποιημένη, πλέον, σκύλευση αυτών των αρχαίων οικοδομών μια αρχαία λάμπα βρέθηκε να φωτίζει, σε μια κρυφή εσοχή τοίχου. Υπήρχαν ενδείξεις ότι έκαιγε για 1200 χρόνια. Θεωρώντας την Παπικό αντικείμενο, την κατέστρεψαν. 'Αλλες όμως διατηρήθηκαν και υπάρχει μια φήμη ότι δύο βρίσκονται στην κατοχή του Πανεπιστημίου του Leyden.
Στα μέσα του 17ου αιώνα ένας νεαρός Σουηδός στρατιώτης, ο du Praz, υπηρετούσε κοντά στην Grenoble της Γαλλίας. Εξερευνώντας στον ελεύθερο χρόνο του ανακάλυψε την είσοδο ενός αρχαίου τάφου στον οποίο και μπήκε ελπίζοντας να βρει χρυσάφι. Αντί αυτού βρήκε μια παράξενη λάμπα από γυαλί να καίει μέσα στον τάφο. Ο du Praz μετέφερε το εύρημα του σε κοντινό μοναστήρι όπου οι μοναχοί δεν μπορούσαν να εξηγήσουν πως η λάμπα παρέμενε αναμμένη τόσο καιρό. Κράτησαν την λάμπα για αρκετούς μήνες στο μοναστήρι και αυτή συνέχισε να καίει μέχρι που ένας γηραιότερος μοναχός την έσπασε κατά λάθος. Το εύθραυστο γυαλί διαλύθηκε και η αιώνια φλόγα χάθηκε.
Στα γεράματά του ο Praz ανέφερε την ιστορία του στον Johann Helfrich Jungken που την δημοσίευσε το 1681.
Στο υπόλοιπο του 17ου αιώνα δεν βρέθηκαν πολλές λάμπες καθώς μέχρι τότε αρκετοί τάφοι της κλασσικής περιόδου είχαν ήδη ανοιχτεί ή συληθεί. Οι αιώνιες λάμπες όμως παρέμειναν αντικείμενο μεγάλης περιέργειας και μερικά από τα καλύτερα μυαλά του 1600 προσπάθησαν να εξηγήσουν το μυστήριο. Ο Fransisco Torreblanco αναρωτήθηκε, το 1623 αν οι λάμπες ήταν απόδειξη σατανιστικής μαγείας. Κατέληγε ότι ήταν έργο 'φυσικής μαγείας' ή όπως θα την λέγαμε σήμερα, επιστήμης. Συμφωνώντας με τον Πλίνιο θεώρησε ότι το αιώνιο φως είναι εφικτό δεδομένων των σωστών υλικών και του κατάλληλου τεχνίτη. Μετά από τον Torreblanco ασχολήθηκαν και άλλοι με το ζήτημα αν και μερικοί από αυτούς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το αιώνιο φως ήταν ψευδαίσθηση προκαλούμενη από δαίμονες.
Ο απλός σκεπτικισμός ήταν πιο δημοφιλής πάντως. Οι Johannes Faber, Sir Kenelm Digby, Pierre Petit, Olaus Borrichus και Johannes de May έφτασαν όλοι στο συμπέρασμα ότι τα αιώνια φωτιστικά ήταν αδύνατο να υπάρξουν. Το σύνηθες επιχείρημά τους ήταν ότι πολλοί ευρετές αιώνιων φωτιστικών δεν ήταν παρά αμαθείς χωρικοί που ξεγελάστηκαν από την λάμψη μετάλλου η κοσμήματος! Αλλοι όμως δεν πείθονταν τόσο εύκολα, όπως ο Γάλλος μαθηματικός Marin Mersenne που όχι μόνο πίστευε στην ύπαρξή τους αλλά λέγεται ότι εφηύρε και σχετική συνταγή. Επιζούν γραπτά συναδέλφων του που ζητούν την συνταγή ...η οποία δυστυχώς έχει χαθεί. Μπορεί να έμοιαζε με την συνταγή του Benedetto Mazzotta, Βενεδικτίνου μοναχού που είπε ότι το αιώνιο φωτιστικό μπορούσε να φτιαχτεί από φυτίλι αμιάντου και λάδι από πολλαπλά απεσταγμένα ανθρώπινα ...περιττώματα.
Ο Descartes ο ίδιος έβαλε το μεγάλο του μυαλό να ασχοληθεί με το πρόβλημα. Κατά τον Ντεκάρτ το σύμπαν είναι φτιαγμένο από 3 στοιχεία τα οποία όπως τα περιέγραψε μοιάζουν περισσότερο με τις τρεις καταστάσεις της ύλης. Κατά τον Ντεκάρτ ένα φωτεινό υγρό θα μπορούσε να οφείλεται στην σωστή αναλογία των δύο πρώτων στοιχείων.
Ο Γερμανός αλχημιστής Brand έκανε μια εκπληκτική ανακάλυψη το 1669. Αναζητώντας την φιλοσοφική λίθο βρήκε ένα παράξενο, μαλακό μέταλλο που έλαμπε έντονα στο σκοτάδι και αναφλεγόταν όταν ερχόταν σε επαφή με το νερό καθώς και τυχαία στην επαφή του με τον αέρα. Σήμερα το αποκαλούμε φώσφορο. 'Αλλος ένας Γερμανός, ο Johann Krafft, πέρασε πολλά χρόνια ταξιδεύοντας στην Ευρώπη και επιδεικνύοντας τον φώσφορο πολλοί φιλόσοφοι της εποχής πίστεψαν ότι αυτός ήταν η τελική απόδειξη της ύπαρξης αιώνιου φωτιστικού.
Ο Krafft επισκέφτηκε την Αγγλία το 1676. Οκτώ χρόνια μετά ο πειραματιστής Robert Plot συμπλήρωσε μια επιστημονική έρευνα για τα αιώνια φωτιστικά. Επανεξέτασε τις ιστορικές αναφορές των προηγούμενων 16 αιώνων και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα αιώνια φωτιστικά και ήταν δυνατό να υπάρξουν και βρέθηκαν όπως περιγράφετο.
Αναρωτήθηκε, λοιπόν, από ποιό υλικό θα έπρεπε να ήταν φτιαγμένο το φυτίλι; Ο αμίαντος περιγραφόταν ήδη από τον Πλίνιο. Κάποιο μέταλλο θα μπορούσε επίσης. Ο Plot έφτιαξε πειραματικό φυτίλι από σύρμα σιδήρου και απέτυχε. Ανακάλυψε πως ο χρυσός ήταν καλύτερη επιλογή, μπορούσε να χωριστεί σε πολλά λεπτά νήματα που κράταγαν το λάδι και ήταν ανθεκτικός στις διαβρώσεις.
Τι λάδι όμως θα χρειαζόταν το αιώνιο φωτιστικό;
Η απάντησή του ήταν πρωτοφανής και εκπληκτική για την εποχή του. Θεώρησε ότι κανένα λάδι, όσο αγνό κι αν ήταν δεν θα μπορούσε να καίγεται τόσο αργά που να κρατήσει μια φλόγα για χιλιάδες χρόνια. Όχι, είπε ο Plot « είτε θα καταναλωνόταν είτε θα εξατμιζόταν» το ποσό του λαδιού θα έπρεπε να ήταν τεράστιο. Έτσι, είπε, η απάντηση είναι οι πετρελαιοπηγές!
Ο Plot θεώρησε ότι μόνο φυσικά πηγάδια πετρελαίου θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν αιώνια φωτιστικά. Εδώ ήταν μια ανεξάντλητη πηγή καυσίμου για μια τόσο μικρή λάμπα - θαμμένες εκτάσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου! Αν ένας τάφος κατασκευαζόταν στην τοποθεσία, μια λάμπα θα μπορούσε να τροφοδοτείται από μια τεράστια παροχή καυσίμου και ανενόχλητη, θα έκαιγε για χιλιετηρίδες. Φυσικά η έλλειψη ευρωπαϊκών πετρελαιοπηγών δεν κάνει την άποψη αυτή καθόλου ελκυστική σαν απάντηση...
'Αλλο πρόβλημα που προσπάθησε να λύσει, ήταν του οξυγόνου. Πως μια λάμπα μπορούσε να καίει σε ένα τόσο μικρό χώρο, σε σφραγισμένο τάφο; Παρόλο που το οξυγόνο ως στοιχείο δεν θα ανακαλυπτόταν παρά σε άλλα εκατό χρόνια, ακόμα και τότε ήταν γνωστό και προφανές στον καθένα ότι η φλόγα όπως και η ζωή θέλει αέρα.
Ο Plot θεώρησε, πως, (όπως και στο μοντέρνο ψυγείο), το φως έκαιγε μόνο όταν η πόρτα ήταν ανοιχτή. Πως γινόταν αυτό; με την χρήση του φωσφόρου, είπε. Ένα φυτίλι από λεπτά χρυσά νήματα θα μπορούσε να αλειφτεί με αρκετό φώσφορο για να ανάψει το καύσιμο. Ο φώσφορος αναφλέγεται, συχνά, αυτόματα στον αέρα ειδικά αν αυτός είναι υγρός. Όταν ανοιγόταν ο τάφος, ο φώσφορος ανεφλέγετο και η λάμπα άναβε αυτή ήταν η θεωρία του Plot.
Όσο και αν ήταν πράγματι εκπληκτική σαν θεωρία, αφήνει πολλά κενά. Ο Plot δεν έλυσε πραγματικά το μυστήριο των αιώνιων φωτιστικών. Δεν υπάρχει απόδειξη ότι οι αρχαίοι γνώριζαν τον φώσφορο. Επιπλέον οι παράξενες λάμπες αναφερόταν ότι είχαν συνηθισμένα ποσά καυσίμου. Δεν αναφέρθηκαν ενώσεις η σωλήνες με υπόγεια πηγάδια πετρελαίου.
Το τάγμα των Ροδόσταυρων αν και μελέτησε το φαινόμενο των αιωνίων φωτιστικών δεν κατάφερε να καταλήξει σε οριστικά συμπεράσματα για τα όρια μύθων - συμβολισμών - αλήθειας στις διάφορες αναφορές που είχαν συλλέξει. Στο πέρασμα των χρόνων η αλήθεια μπλεκόταν τόσο με τον μύθο και τον συμβολισμό που η μόνη ελπίδα είναι να βρεθεί κάποιος ασύλητος τάφος με αντίστοιχο αιώνιο φωτιστικό ώστε να έχει η σύγχρονη πια επιστήμη μια ακόμη ευκαιρία να ρίξει φως στο μυστήριο.
Στην περιοχή Dedeira της Αιγύπτου, ανασκαφές έφεραν στο φως σχέδια που παρουσιάζουν κάτι σαν ένα σύγχρονο ηλεκτρολογικό σχέδιο με καλώδια, λάμπες, ασφάλειες και γεννήτρια. Τώρα που το σχέδιο βρέθηκε έχουμε περισσότερες ελπίδες να βρούμε και κάπου την αρχαία υλοποίησή του!
Σε αρχαίες αιγυπτιακές τοιχογραφίες συναντάμε κάποιον να κρατάει κάτι σαν φίδι με μεγάλο παράξενο κεφάλι και κάποιους να δουλεύουν. Με την σημερινή τεχνική ματιά κάποιοι λένε ότι κάλλιστα η απεικόνιση μπορεί να δείχνει κάποιον να κρατάει μια ηλεκτρική λάμπα με το καλώδιό της! Αυτό θα εξηγούσε και την έλλειψη της παραμικρής κάπνας από άλλα κλασσικά φωτιστικά τόσο στο εσωτερικό της Πυραμίδας όσο και στο εσωτερικό πλήθους άλλων αρχαίων μνημείων.
Το 1827 στην Γερμανία ο Γκ.Ωμ διατυπώνει τους νόμους του ηλεκτρικού συνεχούς ρεύματος.
 |
 |