|
|
|
A Ticket to Dream...
U hebt er ongetwijfeld ook al van gehoord: de controversiele lijst die voor eens en voor altijd moet bepalen welke de honderd beste Amerikaanse films van de afgelopen eeuw zijn. Om een aantal prangende vragen voor u op te lossen gaan we even dieper in op wie de lijst heeft samengesteld, en welke criteria zoal werden gehanteerd om tot het eindresultaat te komen. Daarna nemen we een meer gedetailleerde kijk op de lijst zelf. Het Amerikaans filminstituut werd dertig jaar geleden opgericht, met als doel advancing and preserving the art of moving image, en dat gebeurt enerzijds door het trainen van de volgende generatie filmmakers en anderzijds door het onderhouden van een immens filmarchief. Om voor eens en voor altijd een einde maken aan het gespeculeer over welke nu precies de beste Amerikaanse films aller tijden waren, ondernam het instituut meer dan een jaar geleden een ambitieuze poging om een definitieve top honderd samen te stellen. 40.000 films kwamen hiervoor in aanmerking, en de stemmen kwamen van een onbekend aantal filmmakers, kaderleden, journalisten, historici en zogenaamd belangrijke Amerikanen. Zij bepaalden welke honderd titels overbleven, en dit op basis van de volgende criteria:
Nogal vage richtlijnen dus, maar desalniettemin ontstond hieruit een interessante, zij het onvolmaakte lijst. Deze werd een jaar lang geheim gehouden voor het grote publiek, totdat ze vorige week werd bekendgemaakt naar aanleiding van de dertigste verjaardag van het Amerikaans filminstituut. Deze bekendmaking gebeurde via een drie-uur durende televisiespecial gepresenteerd door Richard Gere, Sally Field en Jodie Foster. Van honderd naar een werden de titels voorgesteld aan de hand van fragmenten en lovende commentaren van filmsterren (van Woody Allen tot Sylvester Stallone) en ander bekend volk (Gene Siskel, David Copperfield, ja zelfs president Clinton achtte het nodig zijn cinefiele mening te spuien). De uitzending stak zoals te verwachten in elkaar als een drie-uur-lange nostalgietrip zoals we er elk jaar tijdens de oscarshow een paar (korte) te zien krijgen. Hierin wordt het fenomeen film traditiegetrouw nogal melig voorgesteld als dat medium dat je meevoert naar plaatsen waar je slechts kan van dromen, en andere banale proza. Of, zoals Jodie Foster het uitdrukte, A ticket to dream... Weinig verrassend werd er door de geinterviewden nu en dan een traantje weggepinkt, met name door Burt Reynolds (herinneringen aan To Kill A Mockingbird werden hem teveel) en door Dustin Hoffman (die Tootsie niet als een komedie ziet, maar integendeel heel goed begrijpt hoe het aanvoelt om als weinig begeerde vrouw door het leven te gaan). Uiteindelijk doet de televisiespecial weinig ter zake, en is het de lijst die nadere inspectie verdient. Films die na 1996 werden uitgebracht kwamen niet in aanmerking voor een nominatie, en dat verklaart waarom u recente favorieten als L.A. Confidential, Titanic en Good Will Hunting niet in de lijst terugvindt. Als we kijken naar het aandeel dat elk decennium heeft in onderstaande top honderd, dan krijgen het volgende resultaat:
Uit deze statistiek stellen we vast dat de gloriedagen van de Amerikaanse filmindustrie begonnen in de jaren dertig en abrupt ten einde kwamen in de jaren tachtig; met een kleine daling in de jaren veertig als gevolg van Wereldoorlog II. Het is zeer merkwaardig hoe weinig films uit de jaren tachtig de top honderd hebben gehaald (Raging Bull, E.T., Amadeus, Raiders Of The Lost Ark, Tootsie en Platoon). Wie in acht neemt dat dit het decennium was van Rain Man, Dead Poets Society en The Untouchables, van Full Metal Jacket, The Killing Fields en Witness, en van pakweg The Elephant Man, Dangerous Liaisons en het toch wel trendsettende When Harry Met Sally, kan niet minder dan de selectie in vraag stellen. Ook opvallend is de afwezigheid van drie van de meest invloedrijke sciencefictionfilms ooit: Blade Runner, The Terminator en Alien. En als er een klassieker is die nog steeds als inspiratiebron dient voor elke laatste actiefilm die heden ten dage wordt gedraaid, dan is het toch wel Die Hard? De jaren negentig, daarentegen, doen het weer wat beter, vooral als je bedenkt dat er slechts met de eerste zeven jaar rekening werd gehouden. Doorgetrokken naar de volle tien jaar zouden het huidige decennium goed moeten zijn voor elf a twaalf films. Nochtans kun je je ook hier vragen stellen over enkele van de in het oog springende afwezigheden: The Shawshank Redemption, The Ususal Suspects, Dead Man Walking of zelfs 12 Monkeys. Men kan zich tevens vragen stellen over een aantal titels die de lijst wel haalden (Tootsie, West Side Story, American Graffiti), versus een aantal onmiskenbare klassiekers die vreemd genoeg ontbreken (Superman, de eerste en nog steeds de beste comic-verfilming, The Great Dictator en 12 Angry Men, om maar iets te zeggen). Uiteraard is de moraal van het verhaal: over smaken valt niet te twisten. Maar dan kun je je uiteraard ook vragen stellen bij het nut van een dergelijke lijst. We hebben, als we het Amerikaans filminstituut mogen geloven, Amerika's beste filmregisseurs aller tijden uit de lijst gedistilleerd. Het doet ons in elk geval plezier dat Steven Spielberg als de absolute nummer een naar voren wordt geschoven. Liefst vijf van zijn films worden vermeld. De volledige score ziet er als volgt uit:
En hier volgt ten slotte de beruchte top honderd in heel zijn glorie. 1. Citizen Kane, 1941
|
|
