|
|
|
Het begin (van het einde?)
Twintig jaar nadat de eerste Star Wars film oorspronkelijk uitkwam krijgen we de volledige trilogie, gerestaureerd en digitaal bijgewerkt terug te zien. Het is een evenement waar menig filmliefhebber jarenlang van gedroomd heeft, en het is dan misschien ook het film-evenement van het jaar. En toch zullen veel mensen zich ongetwijfeld afvragen waarvoor al die heisa nodig is. Het is al bij al een oude film. Of niet? Een oude film, dat wel, maar wel eentje die een enorme invloed heeft gehad in filmland, en dat zowel op artistiek, commercieel en technisch vlak. Sciencefiction was in de jaren 70 nagenoeg dood, en pas toen Star Wars de schermen stormenderhand veroverde kwamen de scripts weer boven. Star Trek werd in allerijl en met succes (op lange termijn dan toch) uit de mottenballen gehaald (het idee van een tweede serie waaraan men aan het werken was werd vlug gedumpt), diverse sf-series zagen (met niet al te groot succes) het levenslicht, en Star Wars werd op grote schaal in allerhande vormen gekloond. Star Wars had op zijn eentje het genre terug uitgevonden (in een soapversie), en trof een gevoelige snaar. De resultaten zouden jaren later nog zichtbaar zijn. Jurassic Park, Independence Day en Twister zijn een aantal van de grootste blockbusters van de laatste jaren, maar het is sterk de vraag of ze over enkele jaren nog enige betekenis zullen hebben. Toegegeven, de effecten van Jurassic Park zijn een mijlpaal in de fx-geschiedenis, en hebben die industrie een extra boost gegeven, maar we kunnen ons niet inbeelden dat er mensen volgens die simpele JP filosofie gaan leven. Of zich in tornado's gaan werpen om indruk te maken op schoon vrouwvolk. Neen, Star Wars is een fenomeen, en verdient twintig jaar na datum nog steeds de nodige aandacht. Het aantal mensen dat zich heeft laten leiden door de eenvoudige (maar toch mooie) filosofie van Star Wars ('Use The Force', en 'Try Not. Do. Or Do Not. There Is No Try') is niet meer te tellen, en waarschijnlijk weinigen hebben spijt dat ze zich door die space-opera hebben laten leiden. Want in tegenstelling tot Trekkies die zich soms iets te veel inleven in het Star Trek Universum en zich daarmee van de werkelijkheid afsluiten zijn Star Wars adepten eerder gedreven om met de filosofie uit hun geliefde trilogie iets nuttig te doen. Een droomcarrière aanvatten bijvoorbeeld... Zonder Star Wars ook geen LucasFilm-imperium, en daarom misschien ook geen Indiana Jones of Howard The Duck (ok, een slecht voorbeeld). Maar ook, en misschien vooral, op technisch vlak heeft Star Wars een revolutie ontkenend. George Lucas staat bekend als een controle-freak en een perfectionist, en hij wilde dat zijn films in de beste omstandigheden moesten kunnen bekeken worden, en daarvan konden ook de andere filmmakers van profiteren. En het publiek natuurlijk. Het betekende de geboorte van THX en Skywalker Sound. Hij stond ook aan de grondslag van niet-lineair monteren, wat nu stilaan de industrie aan het veroveren is. En dat alles dankzij het succes van Star Wars. Zijn meest zichtbare bijdrage aan de filmindustrie is misschien wel Industrial Light & Magic, het speciale effectenhuis dat hij oprichtte om Star Wars te kunnen maken. Sinds die grondbrekende film zijn ze zowat verantwoordelijk geworden voor de meest spectaculaire beelden die ooit het filmscherm zijn vertoond: The Abyss, Terminator 2, Jurassic Park, Twister en Dragonheart... De technologie zou er misschien wel gekomen zijn, maar zeker niet in zo'n tempo. Want ofschoon hij niet de eerste was die met computergegenereerde beelden bezig was, was hij het toch die een groep uiterst getalenteerde mensen naar zijn bedrijf haalde om daar research te verrichten. De resultaten mogen duidelijk zijn. Of het wel zo goed was voor de verhaaltechnische aspecten van het filmgebeuren is een andere zaak. Heel veel andere fx-bedrijven worden trouwens geleid door ILM-alumni... Lucas is ook een van die zeldzame Hollywood-mensen die het verdiende geld terug in de industrie stopt, en dat maakt hem meteen meer dan zomaar een commercieel filmmaker. Dat hij de merchandising (her)uitgevonden heeft nemen we er dan maar bij. Maar aan dit alles is ook een heel negatieve kant. Star Wars is immers (samen met Jaws) verantwoordelijk voor het blockbuster-fenomeen: films die wansmakelijke hoeveelheden geld binnenrijven, en daarmee de wind uit de zeilen halen van heel wat kleinere films. George Lucas wilde gewoon een zeer leuke en ontspannende film maken die inging tegen de heersende mentaliteit in Hollywood. Maar ongewild heeft hij een paard van Troje gemaakt. Met de film waarin niemand geloofde heeft hij bewezen dat je met twee uur entertainment een ontzettende massa geld kunt verdienen. En Hollywood is dan ook op die geldwagon gesprongen. Originaleit en risico-volle onderwerpen werden aan de altijd in geldnood verkerende independents gelaten, en herkauwen van succesformules werd een nieuwe levensfilosofie. Alles werd in het werk gesteld om de jackpot te winnen: de beste effecten, de meest indrukwekkende stunts, en de grootste adrenalinegenererende actie werd gekoppeld aan een filterdun verhaaltje. Sterren die bewezen hadden dat ze een home-run konden maken werd overbetaald, en vaak waren de potentiële merchandise-inkomsten belangrijker dan de filminhoud. Lucas maakte een film die nostalgische trekjes had naar de de Flash Gordon series, en de alom geprezen westerns, maar ongewild staat hij aan de wieg van de hersenloze filmprodukten die ons tegenwoordig worden geserveerd. Maar toch blijven we erbij dat Star Wars veel meer is dan een film. Het is een levenswijze, een vruchtbaar begin (van bepaalde elementen dan toch), maar bovenal zeer onderhoudend entertainment. De term klassieker komt spontaan bij ons op, en na twintig jaar is er opnieuw de mogelijkheid om die klassieker te zien zoals ze moeten gezien worden: in de allerbeste omstandigheden wat beeld en geluid betreft, en, indien mogelijk met The Force.
|
|
