ΚΥΡΙΑΚΗ 1 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1998

Γράφει ο Βασίλης Χατζηβασιλείου

Ταράζοντας τα χρηστά ήθη

Αφηγηματική αρτιότητα σε ελλειμματική μυθοπλασία

Φωτό: Έργο του Γιάννη Τσαρούχη.

Ο Αλέξης Αρβανιτάκης, ένας σχετικά νέος σε ηλικία συγγραφέας, με τρία μυθιστορήματα στο ενεργητικό του ("Γράμματα στον Μάριο", "Μόνα Λίζα" και "Σχέσεις θανάτου"), έρχεται με το νέο του βιβλίο να ταράξει τα "χρηστά ήθη" της κοινωνίας μας και να σπάσει τη βιτρίνα του καθωσπρεπισμού, εξιστορώντας καταστάσεις και γεγονότα που κρύβονται πίσω από ομιχλώδη τοπία και χαμηλούς φωτισμούς, ψυχογραφώντας σχέσεις ανδρών και ιδιόμορφες ερωτικές απογειώσεις.
        Η δράση του μυθιστορήματος εξελίσσεται στην Αθήνα και η γυναίκα είναι απούσα. Γραμμένο σε πρώτο πρόσωπο σου δίνει την εντύπωση μιας πρόχειρης λογοτεχνικής μετάπλασης εμπειριών και βιωματικής εξιστόρησης, καθώς ο συγγραφέας του, άριστος μεν χειριστής του γραπτού λόγου, κακός όμως χρήστης του μύθου και του υλικού του, αφού σε ταξιδεύει σχεδόν μέχρι τη μέση του βιβλίου του μ' ένα πλούσιο και ευχάριστο λογοτεχνικό κείμενο, σου δημιουργεί στη συνέχεια την αίσθηση ότι άδειασε από έμπνευση και προσπαθεί να γεμίσει τις σελίδες του, εξιστορώντας άτεχνα ερωτικές καταστάσεις, λες και κάνει απολογισμό δραστηριοτήτων ή καταγραφή των ερωτικών συντρόφων, τους οποίους έτυχε να "καμακώσει" ή να εξαγοράσει ο πρωταγωνιστής του, από τα χαμένα νιάτα όλων των φυλών των Βαλκανίων που ψάχνουν με κάθε τρόπο να εξασφαλίσουν ένα κομμάτι ψωμί, πουλώντας το μόνο το οποίο τους απόμεινε, το σώμα τους.

Φωτό: Μοντέλο. Έργο του Φώτη Πισχιάρα.

Ο Αρβανιτάκης σκιαγραφεί άριστα τις σχέσεις των ηρώων του, χωρίς ωστόσο να αξιοποιεί πλήρως το υλικό του. Η αφηγηματική του ικανότητα παγιδευμένη από τη μυθοπλαστική του ανεπάρκεια, δυστυχώς τον αποπροσανατολίζει και κάνει το βιβλίο επίπεδο. Η απουσία ανατροπών, οι επαναλαμβανόμενες εικόνες και οι συνεχείς αναφορές σε ανούσια τηλεφωνικά μηνύματα, ίσως από την μια πλευρά να δίνουν την εικόνα μιας άχρωμης και νωθρής καθημερινόητητας που βιώνουν οι ήρωές του, από την άλλη όμως δε βοηθούν το μύθο να "τρέξει".
        Η αποτελμάτωση των ανθρωπίνων σχέσεων μπορεί να καταγράφεται όμορφα, όμως αυτό δε σημαίνει ότι θα πρέπει να αποτελματώνεται και ο αναγνώστης. Ενώ η αρχική εντύπωση είναι ότι θα απολαύσεις την ανάγνωση ενός καλογραμμένου βιβλίου, καταλήγεις στο τέλος να αισθάνεσαι ηδονοβλεψίας και μάρτυρας δεκάδων ομοφυλοφιλικών περιπτύξεων, χωρίς να συντρέχει κανένας ιδιαίτερος, μυθιστορηματικά τουλάχιστον, λόγος. Η αίσθηση του μέτρου αν ήταν εξίσου ισχυρή όσο και η χαρισματική πέννα του Αρβανιτάκη θα είχαμε ένα υπέροχο κείμενο, γιατί ο συγγραφέας του ξέρει να γράφει και έχει αξιοζήλευτη αφηγηματική ικανότητα, αδυνατεί όμως στη μυθοπλασία. Μπορεί από το κείμενο να απουσιάζουν ή να είναι πενιχρές οι δυνατές συγκινήσεις, η πλοκή, η δράση, η θέση και ο φιλοσοφικός στοχασμός, όμως η καταπληκτική ευχέρεια γραφής, τα πετυχημένα πορτρέτα των ηρώων, η σωστή σκιαγράφηση των ανθρωπίνων σχέσεων και η ηθογραφική απεικόνιση των ημερών μας, ισορροπούν τις ατέλειές του. Στο κάτω κάτω, όπως αναφέρει και ο Χένρι Τζέιμς, η τέχνη της μυθοπλασίας δεν έχει κανόνες, επομένως και οι απόψεις είναι τελείως προσωπικές για τον κάθε αναγνώστη.

Προηγούμενη κριτική........................................................................Επόμενη κριτική

Τι έγραψε ο Τύπος για το Απογευματινό φως

ΤΟ ΒΗΜΑ
Γράφει η Μ. Θεοδοσοπούλου
 Άνδρας τον άνδρα...

Η ΒΡΑΔΥΝΗ
Γράφει η Τζούλη Αγοράκη
Οι απελπισμένοι έρωτες στο μεγαλείο τους...

ΠΟΠ & ΡΟΚ
Γράφει η Μαρία Αναγνώστου
Πρώτης τάξεως λογοτεχνικό αποτύπωμα...

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
Γράφει ο Βασίλης Χατζηβασιλείου
Ταράζοντας τα χρηστά ήθη...

Ο ΠΟΘΟΣ
Γράφει Ομάδα Συντακτών
Το gay μυθιστόρημα της Ελλάδας των 90'ς;...

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
Γράφει ο Αλέξης Ζήρας
Η παρουσία του θανάτου σ' ένα μεταιχμιακό σύμπαν...

ΟΔΟΣ ΠΑΝΟΣ
Γράφει ο Γιώργος Χρονάς
Αληθινό σαν αυτοβιογραφία...