Hunnertföfftich Johr Bardörper Börgervereen vun Bernd Reinert kregen un in´t Web stellt vun PlattMaster

Leeve Lü!

Laudatio zum einhundertfünfzigjährigen Jubiläum des Bergedorfer Bürgervereins

Verehrte Fro Vörsittersch Hänel,
leeve tweete Vörsitter Gerd Hoffmann,
leeve Herr Präsident Weidmann,
leeve Lüüd!

Dat deit mi jo leed, man as Veerlanner mutt ick seggen, wat de Bardorpers all jümmers 'n beten mall weuern.

Dor geev dat vör mehr as hunnertföfftig Johr Lüüd, de leeber hochdüütsch snacken wullen as plattdüütsch. Dat kann ick sogor bewiesen: dor geev dat 'n Zeitung, de heet „Bergedorfer Wochenblatt", wo allens op hochdüütsch schreben weur. Is doch mall sowat: bi uns in Veerlannen kunn de Schriever sien Blatt nich verkeupen, wi höbbt dat nich so mit frümde Sproken.

Man de Kerl, de dat Blatt mook, weur op sien Oort ook plietsch: 1842 keum je de Iesenbohn vun Bardorp no Hamburg, 1846 de vun Bardorp no Berlin, un so hett he sien Kind „Bergedorfer Wochenblatt und Eisenbahn-Zeitung" nöömt un se denn ook mit de Iesenbohn wegschickt un annerwegens verköfft.

De Schriever heet Christoph Marquard Ed, un dan Nomen mööt wi uns marken.

Zeitung un Iesenbohn harrn se, en Stadtschool ook. Dor in de School weur Hochdüütsch lehrt - ick froog mi: woto eeg'lich? No, de Schoolmeister wull dat nich anners, ick gleuv, he steek mit dan Schriever ünner en Deek: he wull woll, wat de jungen Lüüd dan Ed sien Blatt keupen deen. Düsse Schoolmeister, dat weur di ook so een: Rektor Georg Friedrich Ritter weur sien Nomen, un he weur en sunnerlichen Macker: 'n Tied lang hett bi em mol 'n Perfesser wohnt, dan se in Göttingen rutsmeten harrn, en Hoffmann vun Fallersleben. De harr öllig 'n poor Grappen in'n Kopp un schreev Gedichten öber Düütschland und „Einigkeit und Recht und Freiheit" un so. Wat schall nu so'n verrückten Kroom? He hett nix as Maleschen dorvun hatt.

Un sien Fründ Ritter ut Bardorp? De harr noch nich nooch dormit, sien dree Herrn Hamborg, Lübeck un Bardorp to deenen, de wull ook noch Düütschland öber sick hebben. Un denn hett he dat Düütschlandleed vun düssen Hoffmann mit sien Bardorper Leedertofel instudeert un öberall sungen, toeers wull 1844. Is keen Wunner, wenn denn de Lüüd op wunnerliche Gedanken kummt.

Un so'n Lüüd as Ritter und Ed, un noch 'n poor Dutz' anner, de dachen sick nu wat ut, wat dat in gans Hamborg nich geev: se wullen en „Bürgerverein" grünnen. 1847 weur dat, hüüt vör hunnertföfftig Johr - in Würklichkeit weur dat tworsten an'n sööften Oktober, man se wull'n leeber dan veerteihns'n as jümehr Stiftungsdag, un so mööt wi een Week to loot fiern.

Wat weurn dat för Lüüd in dan Bürgerverein? Christoph Marquard Ed, dan Schriever vun de Iesenbohn-Zeitung, höbbt's to jümehr Präses wählt, to sien Viez moken se en Dokter Nölting, en Knokenbreker ut Allermeuh; Kooplüüd, Handwarkers un Pillendreihers höbbt ook mitmookt, de Froonslüüd-Quote weur Null, un so wiet güng dat je allens.

Alle veer Weeken wullen se in „Stadt Hamborg" to en Generalversammlung tosomenkomen, jümmers bi Vullmoond, wegen dat noch keen Strootenlantüchten geev, un ook gesellige Obends wulln se moken. Op de Oort kunnen se denn alle veerteihn Doog mol in'n Kroog, ohn dat de Olsch tohus wat to meckern harr.

Ober wat wullen se nu würklich mit jümehr Vereen? Dat höbbt se in de Statuten schreben, un dat weur so en verdreihten Kroom, dat kanns' gor nich op Platt seggen:

„Der Zweck des Bürgervereins ist die Beförderung eines freisinnigen Bürgertums durch Hebung der Vaterlandsliebe durch Annäherung der verschiedenen Berufsgenossen und Bekämpfung des Absonderungs-Geistes, durch Erhöhung der Würde des Bürgerstandes von Stadt und Land und durch Stiftung oder Unterstützung gemeinnütziger Anstalten, soweit dieselben im Bereich der Kräfte des Vereins liegen."

Wokeen schall dor nu ut klook warr'n? För mi heurt sick dat allens 'n beten öberkandidelt an, un blots ünner dan letz'n Punkt kunn'n sick bald wat vörstelln: 'n Spoorkass wull'n se opmoken, un de fiefdusend Courantmark harrn se ook gau tohopenkleit, man denn duur dat noch mehr as twee Johr mit de Spoorkass.

Dor keum jüm wat dortwüschen, wegen se Zeitung leest harr'n. Dat muß' di mol vörstelln: eben höbbt's mol 'n kloogen Gedanken, denn leest se Zeitung, un denn warrd se heel un deel unklook: in Frankriek harr dat an 23. Febuor 1848 'n Revolutschoon geven, un för so'n neemood'schen Kroom weurn uns Aktivisten vun'n Börgervereen ook foorts to hebben: blots veer Doog loter höbbt se sick in „Stadt Hamborg" tohopensett un no dat Motto „Wat de Franzoosen künnt, künnt wi all lang" en „Bürgerwehr" grünnt.

Dorbi deer dat gor nich neudig mit de Börgerwehr: dat geev je 'n Garnison in't Schloß, 'n poor Mann blots, de halbe Mannschaft jümmers krank oder invalid, man för lange Tied harr keeneen dat woogt, Bardorp mit Suldoten antogriepen. Un nu keumen de mit jümehr Börgerwehr, wulln Revolutschoon moken - un denn harrn se nich mol öllige Geweehrn: de weurn so oold un schedderig, wat du dormit blots üm de Eck scheten kunnst, man uns Börgers weurn wull to giezknüppelig, sick wat ölligs to keupen. Un dat is je wull ook wedder mall: wenn du meenst, du bruukst so'n Armee, denn musst' jüm ook goode Geweehrn geben.
De Kummandant weur natürlich ook en vun'n Börgervereen, de Schoolmeister Dr. Bülow, de woll so bi hunnert Mann ünner sick harr.

To düsse Tied, in März 1848, harr Bardorp mol gans hoogen Beseuk: de Kronprinz vun Preußen mook in „Stadt Lübeck" Statschoon, un dat keum so:
in Berlin weur't noch duller mit de Revolutschoon, un dor hett de Keunig to sien Söhn Wilhelm seggt, wat he man leeber no Unkel un Tante in Ingland utneihen schull. So hett he sick in Berlin in de Bohn sett, in sien eegen Waggon, un villicht hett he dor uns Bardorper Iesenbohn-Zeitung leest. Jedenfalls hett he rutkregen, wat dat in Hamborg ook nich veel ruhiger weur as in Berlin un wat se em in Hamborg bannig op'n Kieker harrn, un so is he leeber in Bardorp utstegen un hett sick hier Quartier söcht.
Nu stellt jo dat vör: de Kronprinz in Bardorp, mit blots twee Lüüd bi sick - un dorgegen uns Bardorper Armee mit hunnert Mann: dan Kerl harr'n se bi de Büx kriegen kunnt, se harr'n würklich Revolutschoon moken kunnt, wenn se Wilhelm vun Preußen in't Lock smeten harrn. Man nix höbbt se mookt, se sünd an düssen Obend leeber tohus bleven. So höbbt se de Schangs verpaßt, de Bardorper Börgerwehr groot in de Geschichtsbeuker to bringen.

Mit Scheeten un Suldot spelen harr'n se dat also nich so dull, se kunnen beter mit Poos un Papier ümgohn, un so hett de Börgervereen 'n Petitschoon an de Hooge Visitatschoon vun Hamborg un Lübeck opsett, wat se dat in de Pulletik anners reguleert hebben wulln:

• se wullen nu in de Beukers vun't Amt rinkieken - ook wenn't noch mehr as teihn Johr duurt hett, bet se dat dörsen: un denn keum rut, wat dat Amt Bardorp jedes Johr 'n scheunen Gewinn moken dee, dan sick Hamborg und Lübeck deelt höbbt, de Bardorpers höbbt dör nix vun afkregen.

• se wullen dan Paster sülben utseuken,
• allgemeen Wohlen hebben un all so'n Soken,
• ook schull de School vun de Kark trennt warrn,

un dor höbbt se 'n Barg vun dörkreegen.

So hett düsse Bardorper Börgervereen 'n gans hilles eerstes Johr hatt - un he hett dorbi öllig wat toweeg brocht. Un wenn ick mi dat so bekieken do, denn weur't doch good, wat düsse achtundföfftig Lüüd vör hunnertföfftig Johrn dormit anfungen höbbt, för Bardorp un de Minschen hier to arbeiden, un ick wünsch uns all, wat de Vereen noch lang so wiedermookt.

Mall sünd se eben doch nich, uns Bardorper un jüm ehr Börgervereen.

Three cheers on Geocities! Three cheers on Geocities! Three cheers on Geocities!