ISURATMO DITA PUSO

NADLAW NI YURI a kasla di makaidna ni Linglingay bayat ti panagpatangda iti kantina ti kolehio. Ngem saan a mailibak ken ni Yuri ti kasla mamedmedmedan a rag-o a maanninawan kadagiti mata ti balasang.

"Nakababain sa met," inay-ayam ni Linglingay ti straw ti softdrinkna, yusokna nga uksoten iti botelia, pilkopilkuen, ammo-ammolanna daytoy. "Palimed ngamin ti padasko iti ayat ket sika pay la ita ti makaammo ditoy eskuela nga addan bfko!"

Apagapaman a naimayeng ni Yuri iti nangngegna. Dina natuloy nga isubo ti iwa ti pizza iti tenedorna.

"Ne, apay, Yuri?" inyisem itan ti balasang. "Kas man naklaatka, a? Apay, di kad´ nakappapati nga addan bfko?"

"Ha? E, adda kadin a talaga?" Kinulisip a kinulisip ti baro ti Cokena ket naabbatan a dagus. "Ngamin, kunak lan´ padas ti maysa a kolehiala nga adu ti crush ken suitorna ti itedmo nga idea. Ngem dayta man ti portek--ket di bumurong a namaris ti pakasaritaan ti ayan-ayat ken innayatyo iti bfmo, Ling!" Pinerrengna ni Linglingay.

Inliklik ti balasang dagiti matana. "Amangan met no pampanunotem nga agparparboak? Kua, tagaddiay kabangibang nga school ngamin ni... awaganta isuna iti Ruy, 'nia? Limed la a talaga ngamin ti relationshipmi, e. Ammom ket strict dagiti parentsko, nangruna ti baak nga ikitko idiay Manila a mangpabpabasa kaniak. Isu nga slight facts laeng ti ilatakko ket makaammokan a mangnayon uray ta fiction met laeng ti suratem."

Inap-apiras ni Yuri ti timidna a nanglangit. "Hummm, mayat, a! Nalimed nga ayan-ayat... palpalimed... 'Mok sa ket ti taray ti estoriamon, a!"

"Nailaw-anko met ngaminen a naipalgak, e. Ngem basta dim´ ikabkabil ti agpayso a naganmi, 'nia? No apay met a diak makapagkedked kenka," nagdumog ti balasang.

"Kunak met idi no agkedkedka ket maamakak idi damo nga asitganka," kinuna ni Yuri a bulon ti panangukradna iti nutbokna sa nangipakuyasyas iti sumagmamano a binatog sadiay. "'Mom, nabayagen a panggepko. Ta kunkunak, narimat la ketdi dagiti padasna ken ayat ti di maun-uni, studious ta masirib ket ngarud, a campus queen, a kunkunada a suplada! Okay, rugiam man ngaruden ngaruden, Ling?"

Pimmasnek ti rupa ni Yuri idi rummuardan iti kantina idinto a naganaygay ni Linglingay.

"O, ania, Yuri, makapasa met la ngata ti love storymi, Apo Editor? O, 'pay ngay a nakaun-uneg sa met la unayen ti pampanunotem?"

Kasla natalimpungaw ni Yuri iti panangsikil kenkuana ti balasang. "Ha? Pampanunotek ngaminen no ania ti mayat a paulona, sa balbabalaekon ti plotna."

Apaman a nakaawid ni Yuri iti balayda, nagpupok iti kuartona ket sinangona ti bassit a makiniliana. Ngem agmaysa orasen a sipapannimid a mangmulmulengleng iti papel a nakasubo iti makinilia, awan pay uray maysa a letra a naimalditna. Nagsanamtek. Idi kuan, tinarakatakna ti keyboard ket dandani nagudua ti papel a nalanadan iti pasig a "LINGLINGAY." Sipapaksuy a nanguksot iti papel sana kinulengkuleng ket insiutna iti basuraan iti suli ti siledna. Kas man nabannog la unay a nangitupak iti bagina iti kama.

Apay a diak makapanunot iti opening frame daytoy nga story outline? nasaludsod ni Yuri iti bagina. Kasla ketdin guyguyugoyenna ti kinataok a kas karakter? A kasla kaamakko ti komplikaslon ti krisis a mabukelko? Naadaw kadi daytoy iti agpayso a biag wenno imahinasionmo met laeng, Linglingay? Wenno... ah! Bigla a bimmangon ket sinubuanna manen ti makinilia iti papel. Ginangtanna ti table lamp ta agtangepen. Pinagkiskisna dagiti dakulapna sana pinuyotan ket sinangona manen ti makinilia.

Ngem kaskasdi nga agsisimparat ti napampanunotna ket namrayanna nga inimutektekan ti poster ni Phoebe Cates a nakaisem-Mona Lisa iti sakaanan ti kamana. Immanges iti nauneg ket insaksakna ti plug ti radio casette player iti makanawanna, binalaanna iti koleksion ni Jose Mari Chan ket bayat ti panagdengngegna, pinalabsanna dagiti datos a naalana ken ni Linglingay.

Hmm, adda kanon siotana, napaisem a nangapiras iti timidna. Nalimed kan´ a nagayatda iti maysa ken maysa? Kasano daydiay? Pay man, a, ammokon! Ket tinarakataknan ti makinilia.

Pulpol a mannurat, kunkuna idi dagiti am-ammo ni Yuri, kasta met dagiti kabbalayna ta nupay naanep ken inkaubinganna ti agsuratsurat iti sarsarita ken dandaniw, awan met gapuananna a maipablaak. Maisubli amin dagiti prosa nga ipatpatulodna iti agduduma a magasin. Ngem nabigbig met la iti kolehio a pangal-alaanna iti BS Computer Science idi maipasana ti screening ti school publication ket naala kas associate editor. Ket iti daydi panagseminar ti gungloda a campus editors ti pagilian idiay Baguio, nakaam-ammo ni Yuri iti comics scriptwriter ket dita ti nagrugianna nga agsurat iti komiks. Inyulogna dagiti prosana iti porma nga eskrip ket naawat ken naipablaak ti kaaduan nga estoriana kadagiti aglinawas a komiks magasin. Popular ti komiks ket adu ti kasla addicted itoy a babasaen isu a lalo a simmikat iti kampus. Nagangayanna, magsi-estorian dagiti barkadana kadagiti padasda tapno ikomiksna. Ti imasna pay, naaddaan kadagiti adu nga agraem a babbai. Ngem awan ti essemna nga agarem. Mabalin met nga awan matipuanna kadagiti coed a naasideg kenkuana a pagal-alaanna iti story ideas. Sa la nadlaw ni Yuri ti kaadda ni Linglingay iti kampus idi mapili ti balasang a kas Miss Nightingale ti Nursing department, sa idi mapili a kas campus queen.

Simple laeng ti pintas ni Linglingay, daytay di tataliawen, ngem no mingmingam, lalo iti sangonsango, dimo la ket masarkedan ti di maay-ayo iti naemma a pusaksakna. Nabiag dagiti matana. Napudaw ken muldotan iti napino. Ngem ti man pagassiket a buok daytoy ken ti kinaulimekna ti pagraeman ni Yuri. Maamak dagiti agpanggep nga agarog ta manhater kano ti balasang. Gapuna a nagamak met ni Yuri idi ibaga ti editor-in-chiefda nga interbiuenna para iti pagiwarnakda. Dinutokan laengen ni Yuri ti babai a features editorda idi. Nagbalin a burburtia ken ni Yuri ti kasla kinamisteriosa ni Linglingay ket nakarit a mangtakuat. Estoria manen, nakunana. Kas man la ngamin misterio kenkuana kas mannurat daydiay kinaulimek ti balasang, ti kina-studious (scholar ni Linglingay ket kanayon a Dean's Lister) daytoy ta naynayna a makita ni Linglingay nga agmaymaysa ken napasnek nga agbasbasa iti napupuskol a medical books iti library.

Nasdaaw ni Yuri kadagiti naammuanna iti pahagsukisokna kadagiti asideg a pagayam ni Linglingay, iti panangipampambarna kadakuadaa para iti school organ dagiti im-imtuodenna.

"O,e, di hangka lang mamati," kunkunada, "ngem fanmo ni Ling! Amin 'garud a pakaipablaakan dagiti estoriam ket ur-urnongenna. Ulit-ulitenna ida a basbasaen! Crushna kano ti estilom, ti man kano panangiparangmo iti krisis ti estoria iti umuna a tallo a frames samonto kan´ pasarunuan kadagiti flashbacks samonto isubli ti agdama a pannaka-climaxna iti maudi a dua a kuadro! Kursonadana kan´ pay ti panagkapkapsionmo!"

Kasla naitayok idi ni Yuri iti alimpatok dagiti ulep!

Kadagiti naduktalan ni Yuri, naakas a namimpinsan dagiti amak ken alinduana ket sinaparna a kinapatang ti balasang. Ket napasig man nga agpayso a kasarsarita. Ngem adda gayam bfnan!

"Hampay nalpas?" inamad ni Linglingay idi agkitada manen. "Baka malabo ketdi met 'diay insalaysayko? No ngata ilatakko amin-aminen, Yuri?"

"Ha? Ket nasisiaat, a!" kinuna ti baro. "`Mom `gamin ket kasla diak patien a pudno a napasamak ti sursuratek. Ti kayatko koma nga isurat no sika met la ti karakterko ket 'tay napaypayso nga ammok a saan a piksion laeng."

"Awan met orasko ita, Yuri. No kayatmo, umayka idiay regional hospital iti spare timemo: MWF, seven to seven ti scheduleko sadiay."

Makumikom ni Yuri kadagiti isamsambotna nga artikulo para iti school publication ngem impaknina dagitoy ket rinantana a kinapatpatang ni Linglingay iti ospital a pagin-internaanna. Graduating ngaminen daytoy iti nursing. Saan la a maipapan iti eskrip ti nagsarsaritaanda ket agpatnag no dadduma ni Yuri a mangbambantay iti balasang a kasla ketdin pasientena daytoy.

Kadagiti simmaruno nga aldaw, nasingeden ni Linglingay ken ni Yuri ket isuda ti kanayon nga agkadkadua iti uneg ti kampus, banag a nagkuretretan ti muging dagiti mannakibiang nga estudiante. Naisayangguseng a nalabit ket agsiotada kanon.

"Ba`am latta ida," kuna met ni Yuri. Addada ita iti library. "`Mapalda laeng ngata!" Ala, ania ti makunam dita script? Sumagmamano pay la a frame dayta, awan pay dagiti ending frames a yan ti climaxna."

"Typeko man ti titlena: `Isuratmo Dita Pusom´. Kasla kasta nga agpayso ta `diay bfko, kunak idi no torpe ken bain-baga..." kinuna ni Linglingay a nangibaba iti manuskrito ni Yuri.

"Kalpasanna," insiggawat ni Yuri a bulon ti panangmatmatna iti rupa ti balasang, "ket sikan a mismo ti nangidalan tapno maisurat iti pusona ti dimo mabalin nga ipalgak iti sangonsango? Kasanon no awan, kas pagarigan, ti panagayatna met kenka idi?"

"Uray dinak a panpansinen daydiay idi, ammok lattan nga adda, e. Ket diak met impadlaw ti riknak idi no diak met nadlaw nga adda a talaga riknana kaniak daydiay a lalaki idi. Agingga a nakarit kano ket... kasdiayen, a, naitedko met aminen a facts, di kadi?"

Napaisem ni Yuri. "Ling," impormalna, "kayatko koma a maam-ammo ni Ruy. Offmo no Sunday, aya? Awisemto man idiay balayyo ket umayakto. Itugotkonton ti nalpas nga eskrip tapno mabasana met, okey?"

"Alla, ket no dina ammo nga ipakpakomiksko ti love storymi! Nalimed daydiay, e, amangan no dina palubosan a maipablaak ti pakasaritaanmi! Sa maysa manmano nga umay idiay balay ta maamak kadagiti parentsko."

"Mayat daydiay! Siak ti makisarita. Regular a sarita iti komiks laeng met, fiction laeng saan nga iti benneg ti True Confessions wenno True-to-Life Stories."

"E, makaammoka, a, ngarud..."

AGMAYMAYSA NI LINGLINGAY a nadanon ni Yuri iti taengda iti dayta a Domingo. Naklaat pay ti balasang.

"Sinapsapam metten, agalasdies pay lang. Kunak no inton malem ti yaaymo," kinuna ni Linglingay. "Pasensiakan, a, ta diak nakasukat."

Aggingginggined ti barukong ni Yuri a mangim-imatang iti balasang. Naka-hanging shirt ken naka-shorts iti nakiting. Ama, nagpuskolen dagiti kebkeb a muldot ti nagpudaw a luppo ken gurongna! inkulimbatog ti uneg ni Yuri. Iti panaggunay ti balasang, pasaray sumirip ti pus-ong daytoy ket kumidday sadiay ti puseg ti balasang. Napaanges ni Yuri iti dadakkel.

"Awan pay met ni Ruy?" indillaw ni Yuri idi agangay.

"Umay daydiay. Impanamnamana met nga umay ita nga aldaw. No saan nga ita, no malem siguro..." Kasla di makasngaw ti balasang a nakaderderosas itan dagiti pingpingna. Nadlaw ni Yuri a malaksid a mababain, kasla adda kabuteng ni Linglingay, langa daytoy ti madanagan.

"Da mommy ken daddym, ngay?" inamad ni Yuri idi agangay.

"E, pannakairanranana nga awanda ita ta dimmar-ayda iti nagboda nga anak ti komparida. Intugotda pay 'tay adingko." Gred tri pay laeng ti lalaki nga ading ni Linglingay.

"Suerte ngarud," inyisem ni Yuri. "Di met strictda, aya? Agpiesta ngarud ita dagitay bao ta awan dagitay pusa?"

"Loko!" inwitwit ni Linglingay. "Actually, kunkunak laeng nga estrikto da Daddy. OK lang met kaniada no adda mangpasiar kaniak. Basta ditoy balay."

Nagpadispensar ni Linglingay ket inalikumkomna dagiti libro ken nutbok ken komkomiks iti rabaw ti lamesita sa immuneg. Nabati ti baro ket pinagkiskisna dagiti dakulapna sa nagpuyotpuyot. Pinunasanna ti ling-et iti mugingna. Pinampapampagna ti barukongna. Unay gayamen a lapsat ni Linglingay!

Adda awit ni Linglingay a sangamalukong nga agyelyelo a fruit salad ken sangabaso nga orange juice idi agsubli. Nakaaruaten daytoy iti labong ken nalayak a puraw a t-shirt ken naka-shortsen iti saan unay a nakiting a maong. "Ramanam. Siak ti nangaramid iti dayta."

"Pangur-urayenta ngarud iti bfmo, basaemon daytoy pakasaritaanyo bayat met ti panag-foodtripko. Yummm... naimas, a!" inyawatna ti script iti balasang.

Nagtugaw iti sopa ni Linglingay iti masanguanan ni Yuri ket binasana ti script. Idi kuan nagbalaw. "Yuri," kinitana ti baro a makumikom iti fruit salad. "A-Apay a sabali metten ti dadduma a pasetna daytoyen?" Dinumoganna ti script. "K-ken hammet a Ruy ti... N-Naganmo metten ti adda ditoyen..? Sabali payen ti endingna, ne, saan met a kastoy ti imbagak, e..."

Umisem-isem ni Yuri a naginkukudkod iti teltelna. "Kasta kadi? Baka nabaliktad ti typewriterko `diay Ruy, a, sa naikkan iti etra 'I'! `Nan, kita'nta man," immakar iti tugaw ni Yuri ken napan immabay iti balasang ket kinitana ti eskrip a saksakloten ti balasang. Nadlawna ti apagapaman a pigerger ni Linglingay ken ti panaganges-anges daytoy iti dadakkel. Kunam lan' natagiruot ti baro iti nasay-opna a banglo ti atiddog a buok ti balasang.

"Nagadayo met iti agpayso a napasamak kaniami daytoy insuratmon, e..." Sidudumog latta ti balasang iti eskrip.

Dimmenden ni Yuri. "Ket aramidentan, a, a naasideg ken napaypayso, Ling," miningminganna ti rupa ti balasang idi taliawen daytoy, ngem sibabain met la nangibaw-ing. "Ngamin, diak met ipalubos a mapasamak daydiay insalaysaymo iti sabali. Ammok man met nga uray agmalmalemta nga aguray, awan ti Ruy nga umammingaw ditoy."

Di nagtimek ni Linglingay. Tiniliw ti baro ti kanawan nga ima ti balasang ket pinetpetanna ket di met nagkedked daytoy. "Di kad´ kastoy ti adda dita script? Sa ti dialoguena ket: 'Ammokon a palabasmo la ti amin.' Ket agpayso a napasamak/mapasamak kadata ti insalaysaymo, isuna laeng ta, siempre, adda rebisionna ken scripted, a, ta script ket ngarud. Ket insuratko laeng met ti agpayso a mapasamak, ti ammok a mapasamak. A kinapudnona ket..."

"Y-Yuri..." nayesngaw ti balasang, linapsutna ti imana ket timmallikud a nangilemmeng iti rupana.

"O, naal-ala a talaga ti second-to-the-last frame!" Nagkatawa iti nalag-an ni Yuri idinto a pimmideg iti balasang. "Mayat ti dialoguemo!"

Bigla a sinango ti agluluan a balasang ket kinuddokuddotna ti bakrang ni Yuri. "Sika! Sika, a! Napalaus la nga´d a babainkon..! Es-estrokannak! Inestrokannak, tiltiliwem ti riknak, sursurduennak pay... huhuhuu!" Intallikudna ti anug-ogna.

"Daydiay maudi a kuadro ti eskrip, ania itayen? Kasano itayen?!" Inawidna a pinasango ti balasang nga agsasaibbek. Inyangad ti baro ti rupa ti balasang ket nagpinnerrengda. Maabak pay laeng dagiti mata ti balasang.

"Ling, ay-ayatenka..." inyarasaas ni Yuri ket inarakupna ti balasang, a naggulagol idi damo ngem nagtulok met laeng idi agangay.

» Bannawag, Nobiembre 22, 1993